Reykjavík - 25.01.1907, Síða 1

r
1R e 2 kí & víh.
Ið löggilta blað til stj órnarvalda-birtinga á
Útbreiddasta blað landsins.
Upplag yfir 3000.
Föstudag 25. Janúar 1907.
Áskiifendur í b æ n u m
yfir 1000.
ALT FÆST 1 THOHSENS MAGASlHl,
Ofna Og elílayélffcl* selur Kristján Þorgrtmssoo.
Ofiiar oS eldavélar
>o OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOc
V erzlnnin
Edinborg.
Karlmannsfatnaðardeildin.
Enn þá fengnm við íleiri tilbúna karlmanna-
fatnaði sams k'onar og við seldum svo mikið af um
daginn.
Verðið er þó heldur meir kaupandanum í
vil en áður.
Drengjaföt af öllum stærðum, sem við selj-
um mjög ódýrt til Nýjárs.
í vefnaðarvörudeildina
nýkomið mikið af inum eftirsótta striga.
35 pr. alin í pökkum.
>000000000000000000000000 oooooooooooc
„REYKJAVÍK"
Arg. [60—70 tbl.] kostar innanlands 2 kr.; erlendis
kr. 3,00—3 sh.— 1 doll. Borgist fyrir 1. Júlí.
Auglýsingar inníendar: á 1. bls. kr. 1,50; á 2.
3. og 4. bls. 1,25 — Útl. augl. 33,/*°/o hærra. —
Afsláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavík“.
Ritstjóri, afgreiðslumaður og gjaldkeri:
Jón 01a.f«Ron.
Afgreiðsla Laufásvegi 5, kjallaranura.
Ritstjórn: ---„ stofunni.
Telefónar i
29 ritstjóri og afgreiðsla,
71 prentsmiðjan.
Þar sprakk blaðran.
Vandlega vöruðust þeir eins og heitan
eldinn að svara því bandamennirnir:
Landvarnarmenn og Þjóðræðismennirn-
ir sálugu, hvað œtti að Jcoma í staðinn
— fyrir uppburð mála vorra fyrir kon-
ungi í ríkisráði.
Það var óskiljanleg tregða, sem þeir
sýndu í því efni.
En nú fara menn að skilja það.
f>að er nú komið upp úr dúrnum,
að flokkurinn hór er sem stendur höfuð-
laus her, því að foringi hans, sendill-
inn Einar (Ben.) er suður í Kaup-
mannahöfn í þeirra erindum, til að
skýra þau málefni flokksins fyrir Dön-
um, og hefir því ekki haft tóm til að
skýra þau fyrir Islendingum.
■ Vér hér heima verðum að láta oss
nægja vísdómsmola þá sem af borðum
hrjóta, þegar hann er að „bera á borð“
fyrir Dani.
En hann hefir borið Dönum svo
„kúfaðan, skekinn og fleytifullan" mæli
vizku sinnar, að vér fáum fullnægju
vora af svari hans líka.
í grein hér á öðrum stað í blaðinu
(„fsl. f útl. biöðum“) skýrum vér ítar-
lega frá ummælum landvarnar-foring-
jans, höfum þýtt þau mestöll orðrétt,
til leiðbeiningar öllum lýð.
Margt er það í þvi er foringinn segir,
eem ýmsum mun virðast nýstárlegt.
Landvarnarmenn —. ja, undir þann
flokk virðast nú allir stjórnfjendur hér
á landi hafa játast. Hr. Einar Hjör-
leifsson, sem var ritstjóri þjóðrœðis-
blaðsins „Fj.konunnar“, lýsti yflr því,
er hann kvaddi lesendur sína í síðasta
tbl. síðasta árgangs, að blaðið héldi
„óbreyttri stefnu“, og í næstu viku
lýsti nýi ritstjórinn yflr því, að blaðið
yrði „eindregið landvarnarblað". Þetta
lýsir því, eins og annars öll framkoma
blaða þjóðræðisflokksins sáluga, að
þjóðræðismerm sé nú allir gengnir inn
í Land^Éirnarflokkinn. Skúli er þannig
afsettur sem foringi, en Einar Ben.
orðinn foringi í hans stað — foringi
ins nýja, uppyngda Landvarnarflokks.
Nú heflr foringinn talað!
Nú þarf enginn í grafgötur að ganga
framar um það, Jivað floJcJcurinn vill.
Eins og lúsugur hestur, sem er sund-
lagður í köldu vatni tii að drepa á
sér óværðina, hristir sig þegar hann
kemur upp úr til að hrista af sér vatnið
og þurka af sér, og veltir sér síðan í
moidinni til aðhlýja sér í hamsi, þannig
hristir Einar foringi af sér og flokknum
allan aðskilnaðargrun og þurkar þá af
sér vendilega Ara ritstjóra, Bjarna frá
Vogi, Sigurð Guðmundsson, Guðmund
Hannesson og aðra aðskilnaðarmenn,
og veltir sór flötum í moldinni fyrir
Dönum til að verma sig í danskri mold,
tjáir Dönum, að Landvarnarflokkurinn
þrái um fram alt að íslendingar játi
yflr sér „drottinvaid" („Overhnihed")
annars lands — „Danmerkur"; því að
undir „yflrdrottnun" þess heyri ísland!
Menn mega ekki láta það villa sig,
þó að þetta sé ekki a.lveg samkvæmt
því sem inn fyrri foringi flokksins, Jón
Jensson, heflr áður kent, því að Jón
er af settur nú forustunni, alveg eins og
Skúli í Þjóðræðisflokknum; Landvarnar-
flokkurinn er nýr og endurfæddur við
samsteypuna við þjóðræðismenn, og
Einar er foringi ins nýja Landvarnar-
flokks.
Þessi nýi flokkur er plokkflskur,
soðinn upp úr gamla Landvarnarflokk-
numog Þjóðræðisflokknum ;Landvarnar-
menn eru fiskurinn, en Þjóðræðismenn
kartöflurnar í þeim plokkflski; krydd
er þar lítið um — ekkert nema einn
fyrverandi Heimastjórnarmaður, ritstj.
Þjóðóifs; hann er eina piparkornið, sem
á að setja bragð á matinn. Salt er
þar ekkert, því að Guðm. Hannesson
er útskúfaður.1)
* H! *
En það sem öllum mun þykja mest
um vert, er svar foringjans upp á
spurninguna: Hvað á að Jcoma í stað-
inn.
Svarið er það, að í stað þess, að
ráðherra íslands ber nú upp sérmál
lands vors fyrir konungi „í ríkisráðinu"
þ. e. í viðurvist ríkisráðsins, þá heimt-
ar nú Landvarnarflokkurinn landstjóra
hér, heizt danskan prinz.
Meðan enginn kostur var á, að fá
1) Ari er „umventur“ sjálfsagt, úr því að
hann á að verða meðritstjóri Landvarnar-
blaðs.
stjórnina flutta inn í landið, þá var
eðlilegt að menn reyndu landstjóra-
leiðina. Landstjóri hér með í-áðgjöf-
um, sem mynduðu landsráðið, var stór
framför frá ráðgjafa í Höfn, sem cÞ-ri
mætti á þingi. Það var þó tii þess
að draga alla umboðsstjórnina inn í
landið og talsvert af staðfestingarvald-
inu; og það var þá eini vegurinn til
íyrir oss, að koma hér á þingræði.
Nú höfum vér fengið umboðsstjórn-
ina inn í landið, og alt staðfestingar-
valdið raunar líka, því að þótt konung-
ur vor sé í Kaupmannahöfn og ráð-
herrann verði að skreppa til fundar
við hann, þá efr þó sá maðurinn, sem
ábyrgðma ber fyrir staðfesting eða
staðfestingarsynjun laga, hér í landi.
Það er ráðherrann.
Þingræðið er á komið hjá oss, þótt
í byrjun sé, og sá íslandsráðherra, sem
eigi fylgir þingræðisreglunni hér, verð-
ur ekki öfundsverður, og varla gamall.
Konungur staðfestir því lög vor eftir
tillögum íslandsráðherra, sem ber á-
byrgð á þeim. Skyldi konungur (hvort
heldur af sjálfsdáðum eða fyrir annara
fortölur) neita að fylgja tillögum ís-
landsráðherra, þá á ráðherrann tvent
til, annaðhvort að taka á sig ábyrgð
á neituninni, ef hann álitur tilefni tU,
eða segja af sér, og þá verður kon-
uugur að fá sér annan ráðherra, sem
vill bera ábyrgð á neituninni. A-
byrgöin er og verður ávalt Jiér i land-
inu. Því má að vísu segja, að í raun
réttri sé staðfestingarvaldið hér.
En hvernig fer með landstjóra?
Hann útnefnir sér ráðgjafa, og sá
ráðgjafi ber auðvitað ábyrgð á stjórn-
arathöfnum þeim sem ltann er við rið-
inn. En svo ætlast Landvarnar-ýor-
inginn til, að heill flokkur mála liggi
eftir sem áður undir konungs staðfest*
ingu. Hver ber ábyrgð á úrslitUm
þeirra mála? Ráðgjafl Jandstjórans
vitanlega ekki.
Hví ekki ?
Af því, að ef konungi og ráðgjafa
landstjóra ber á milli, ætti afleiðing-
in að verða sú, að ráðgjafl landstjóra
færi frá völdum. En með því móti
yrði það konungur, en ekki landstjóri,
sem róði því, hver væri ráðgjafl land-
stjóra. En þá sjá allir, að ráðgjafinn
á tveimur herrum að þjóna, konungi
og landstjóra. Öði-um getur ef til
vill samið vel við hann, hinuni ekki.
Eða á annar ráðgjafl í Kaupmanna-
höfn að rita undir með konungi?
Alt kæmi í sama stað, ef hann á
aö vera íslenzkur ráðgjafi, en ekki
grundvallarlaga-ráðgjafi. Þá éru orðnir
tveir tígulkongar í spilinu, og hvor á
þá að gilda meira?
Þetta verður eilifur tvíveðrungur,
og yrði hættulegur þingræðinu.
En eigi sá sem undirskrifar með
konugi að vera grundvallaiiaga-ráðgjafi,
þá gefum vér frá oss í heilum flokki
mála það sjálfsforræði, sem vér nú
höfum fult.
Og í bezta tilfelli — hvað væri
unnið ?
Ekki agnar-hætis-vitund í sjálfstæð-
isátt. Ef til vill, og líkiega, ið gagn-
stæða.
En vís aukinn kostnaður, tvístruð