Reykjavík - 02.02.1907, Blaðsíða 1

1R e 2 k j a v tk.
Ið löggilta blað til stj órnarvalda-birtinga á Islandi.
Y||| g | Útbreiddasta blað 30oo.íns' I Laugardag 2. Febrúar 1907. | i,b | VIII, 8
ALT FÆST I THOMSENS MAGASlNI.
tMlia eldayélar aelor Krisíján ÞoroHmssoo.
Oh.ar og eldavélar
Verzlunin
Edinborg.
Með els „Laura“ höfum við fengið
alls konar ávexti:
Appelsínur.
Baldwins-epli.
Bananas.
Vínber.
Einnig- lauk, sem selzt
fyrir 10 aura pd., og- enn
þá ódýrara i stærri
kaupum.
oooooooooooo
„REYKJ AVÍ K“
Árg. [60 -70 tbl.] kostar innanlands 2 kr.; erlendis
kr. 3,00—3 Bh.— 1 ftoll. Borgist fyrir 1. Júlí.
Auglýsingar innlendar: á 1. bls. kr. 1,60;
3. og 4. bls. 1,25 — Útl. augl. 33‘/s°/o hærra. —
Afsláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavík“.
Rit8tj6ri, afgreiðslumaður og gjaldkeri:
Jón Ola-fsson.
Afgreiðala Laufásvegi 5, kjallaranum.
Ritstjórn: --n stofunni.
Telefónar:
29 rit8tjóri og afgreiðsla.
71 prentsmiðjan.
Auglýsing’ar
í „Reykjavík" verða að koma til ritstj.
fyrir luíulcgi á Mánudögum og
Föstudögum.
Afslátt
á auglýsingaverði fá þeir einir, sem
semja um það við ritstjóra. — Að
heimta afslátt á eftir, ef ekki var um
það samið, þýðir ekkert.
Bezt að semja sem fyrst.
Séra Friðrik Bergmann
og' íslands inál.
II.
Það kemur fram í þessu skrifi séra
Friðriks, að hann er sorglega ókunn-
ugur stjórnarsögu vorri fyrr og síðar.
Hann álítur heimboð, það er konungur
gerði Alþingi, hafa sprottið verið af
eigingirni. Vér sjáum engin merki
þess, að það sé eigingirni, að vilja sýna
þjóð, sem hann er konungur yfir,
vinahót og velvild og tilraún til að
stuðia að því, að lagf®rðar verði oss
1 hag þær misfellur helztu, er oss hafa
þótt á stöðu vorri í airíkinu. Þess er
vel að gæta, að þær einar breytingar
hafa til tals komið, er oss eru í hag,
en engin ein, smá né stór, er auki
rétt alríkisins gagnvart oss.
Só þetta vottur eigingirni, þá hlýt-
ur það að vera í einhverri spánýrri
merkingu orðsins.
Svo talar séra Fr. um, að sjálfsfor-
ræði Canada sé „býsna takmarkað" „á
pappírnum“, en í framkvæmdinni só
Canada sem næst „sjálfstætt og óháð
land“. En þetta á að vera alt gagn-
stætt í stjórnarmálum íslands Þar sé
„Dönsfc stjórn oftast strangari en bók-
stafurinn. Leitað að ströngustu þýð-
ingu og hún látin ráða“.
Höf. hefir auðsjáanlega enga hug-
mynd um það, að síðan 1904 höfum
vér ekkert átt við danska stjórn að
sælda, nema í sameginlegum málum,
og að í þeim fáu atriðum, þar sem til
tals hefði getað komið meira enn einn
skilningur, þar hefir þeim skilningi ver-
ið fyigt, sem oss var hagfeldari — ai-
veg gagnstætt fullyrðing séra Fr. B.
Þar má t. d. nefna ritsímamálið. —
Yill séra Fr. B. nefna oss eitt dæmi í
gagnstæða átt eftir að Hannes Hafstein
varð ráðherra?“
Enn segir hann: „Neitunarvald brezk-
rar stjórnar svo sem aldrei notað . . .
Neitunarvald danskrar stjórnar notað
út í ystu æsar eins frekloga og fram-
ast má“.
Veit þá ekki liöf., að dönsk stjórn
heflr alls ekkert neitunarvald í sórmál-
um íslands"? Það hefir konungur
einn. Og veit hann ekki, að síðan
vér fengum sérstakan ráðherra, er mæt-
ir á þingi, hefir konungur vor aldrei
beitt neitunarvaldi sínu?
Til hvers er hann að grafa upp
lagasynjanir, sem áttu sér stað undir
ákvæðum fyrrverandi stjórnarskrár,
sem nú' eru úr gildi gengin fyrir
þrem árum, og teija þær til foráttu
núverandi stjórnarskipun vorri, þó að
neitunarvaldi hafi aldrei verið beitt
síðan hún komst á?
Höf. hefir auðsjáanlega ekki hugsað
út í þetta, því að óhugsandi er að
ætia honum siíka rangfærslu viljandi.
En hins hefði átt að mega vænta
af höfundinum, að hann i'itaði ekki
um svona mikilsvarðandi mál, án þess
að kynna sér það betur en liann auð-
sjáaniega hefir gert.
Og hann heldur, að Danir mundu
ekki bera vopn á oss, þótt vér gerð-
um uppreisn og vildum ganga undan
konungi og verða þjóðveldi, eins og
höf. hvetur oss til.1)
Það er nú vel til, að Danir mundu
ekki gera þetta. Þeir eru mentuð
þjóð og veglynd.
En væri það æskilegt fyrir oss, þó
að oss væri boðið það, að verða sér-
stakt riki út af fyrir oss?
Erum vér menn til þess, þessar 80
þúsundir, að vernda oss, ef Þjóðverjar
eða Rúsar vildu slá eign sinni á landið?
Og hvorir urn sig eru mjög likiegir til
þess, eigi sízt Rúsar, sem skortir svo
tilfinnanlega ísfríá höfn. Eða værum
vér betur farnir, ef Bretinn hremmdi
7) Eða ætlast hann til að vér gcrum ísa-
fofdar-manninn að kongi?
oss, til þess að varna því að Rúsar
næði oss?
„Eitt herskip ætti íslendingar að
geta eignast", segir höfundurinn. Meira
álítur hann ekki með þurfa.
Fáir vilja sína barnæsku muna.
„En manst þú ekkert eftir sjálfum þér
á æskudögum? Slíkt er gleymt, því ver!“
Jón Ólafsson.
Herra ritstjóri! — Ég er ekki vanur
að rita í blöð, en í þetta sinn get ég
ekki varist að stinga niður penna, til
þess í minu og margra annara nafni
að þakka yður fyrir grein yðar um
„stráka-pólitíkina“. Það var orð í tíma
talað. Það hefði mátt vera sagt fyrir
löngu og það þarf að brýna oftar. Hver
maður, sem ég hefi talað við, hefir
verið á sama máli um þetta.
En ég hefi heyrt einn eða tvo bæta
við : „Fáir vilja sínn barnæsku muna,
og nærri heggur Jón Ólafsson hór
sjálfum sór á æskuárum. Þá byrjaði
hann blaðamensku 18 ára gamall og
barðist á móti stjórninni, en nú láir
hann æskumönnum að þeir vilja ger-
ast ieiðtogar í landsmálum og berst nú
með stjórninni".
Ég á bágt með að svara þessu, því
að það muni satt, vera, og þó finst
mér það ekki alls kostar rétt. En ég
hermi yður ummælin, • eins og þau
hafa fram komið í mín eyru, og hefði
gaman af að heyra, hverju þér svarið
þeim sjálfur.
S. (alþýðumaður á Laugavegi).
Svar, Góði vin! Auðvelt er mór
að svara bréfi yðar. Þetta, sem þér
segið sagt vera um mig, er álveg satt,
nema hvað ég var að eins 17 ára, en
ekki 18, er óg byrjaði blaðamensku.
En að öðru leyti sé ég enga mótsögn
milli þess, að ég varð ungur blaða-
maður, og þess sem ég reit í nefndri
grein um daginn.
En ég skal fyrst taka það fram, að
þó að mótsögn hefði verið milli þessa,
þá var eftir að skoða, hvort ég hefði
haft réttara fyrir mór þá eða nú. Það
væri hverjum manni lítil vegsemd í því,
ef hann sæi ekkert réttara eða betur,
þegar hann er fullþroska maður, en
hann gerði 17 ára unglingur. Og hefði
ég farið flónslega að þá, væri merki-
legt ef ég mætti ekki sjá það síðar og
benda á, að öðrum væri ekki bót í því
að gera einhverja flónsku, þó að ég
hefði í æsku gert sömu flónskuna.
En svo vík ég að hinu, að ég hefi
ekki gert hana.
Hvað reit ég um daginn?
Ég sagði um unglingana, að ef þeir
vildu vinna að landsmálum, ættu þeir
„að vinna undir umsjá og forustu
annara“, en að þeir væru „eigi fallnir
til að gerastforráðamenn þjóðarinoar".
Hvað gerði ég nú sem ungur blaða-
maður? Reis ég upp á móti meiri
hluta fulltrúa þjóðar minnar með ný-
jar kenningar og nýja stefnu, andstæða
meiri hlut Alþingis?
Nei, ég gekk sem sjálfboðaliði undir
merki meirihluta þingsins, og til merkis
um það er það, að Jón Sigurðsson
leitaði sér rúms í blaði mínu þá, þegar