Reykjavík - 02.03.1907, Blaðsíða 2

48
REYKJAVIK
Röntgens-verkfærið hans Fjeldsteds læk-
nis á Dýrafirði og skoðað manninn.
Það væri einhvern veginn vissara.3)
Undirtylla.
og rílisrft-ital.
Það er nógu gaman nú á þessum
tíma að lesa »ísafold« frá árinu
1903. Þá stóðu þingkosningar fyrir
dyrum. Sá pólitíski flokkur, sem
meðal margs annars er kunnugur
orðinn fyrir það, að hann skiftir
um nafn ýmist árlega eða annað
hvert ár, sá þá, að hann hafði ekki
byr hjá þjóðinni með frumvarp dr.
Valtýs, sem hann hafði kramið fram
á þingi árið áður með eins (eða
var það að eins hálfs?) atkvæðis
mun, og sparði þvi ekkert til að
reyna að lokka kjósendur til að
kjósa menn af sínum flokki með
því að telja þeim trú um, að báð-
ir flokkarnir væri sammála um að
vilja samþykja heimastjórnar-frum-
varpið, sem þá var lagt fram af
stjórninni, þó að vitanlegt væri,að
þeim 'var meinilla við það, ekki
fyrir ríkisráðs-ákvæðið, heldur fyrir
það, að það ákvað, að ráðherra
íslands skyldi vera á íslandi, í stað
þess að allir rétt-trúaðir Valtýingar
vildu endilega hafa ráðgjafann
heimilisfastan i Danmörku. En
þessu þorðu þeir ekki að ympra
á þá, þar eð þeir vissu vel, að
þjóðin öll var því andstæð. En um
hitt var allur flokkur þeirra Val-
týinga þá á eitt sáttur, að við rík-
isráðs-ákvœðið vœri ekkert að at-
huga.
Til að sjá, að þetta er nákvæm-
lega og samvizkusamlega rétt hermt,
þarf ekki annað en lesa málgagn
Valtýinga þetta ár á undan kosn-
ingunum. Þar var enginnvaíi eða
tvískinnungur í skoðunum blaðsins
þá um þetta efni.
Vér skulum nú riQa upp nokkur
ummæli »Isafoldar« 1903, og til
greina við hver ummæli blaðsíðu-
tölu, þar sem þau er að finna.
Hér í Reykjavik var hr.Jón Jens-
son þingmannsefni Valtýinga þá
og mælti »lsaf.« fastlega með hon-
um, þó að hann væri henni og
hennar flokki andvígur um ríkis-
ráðs-ákvæðið. Um þetta efni reit
hún þá svo á 41. bls.:
»Sá er annmarki á hr. Jóni Jens-
syni í þetta sinn frá framsóknar-
flokksins sjónarmiði, að hann hefir
fest mikla ást og trúnað við hug-
myndina um að fá burt rýmt úr
stjórnarskrár-frumvarpinu fyrirmæl-
unum nm setu íslands-ráðherrans*
i ríkisráðinu, og mundi hann því
alls ekki tekinn í mál til þingfarar
af þess flokks hálfu, ef ekki stæði
svo sérstaklega á, að þessi sérstæða
hans eða sérkredda hlýtur að verða
3) Langvissast væri þó fyrir br. sýslu-
marminn að detta aftur af baki, og þá í
viðurvist votta, sem gætu borið um, að hann
væri á embœttis-ferð. Ritstj.
*) Þá gat »ísaf.« enn nefnt »ráðherra«
eins og stjórnarskráin gerir. Nú nefni/
hún aldrei »ráðherra« framar, heldur
»ráðgíafa«, en það er ekki lögheiti.
•----------------------------f
ÚRSMÍÐA-VINNUSTOFA.
Vönduð ír og Klukkur.
Bankastræti 12.
Helgi Hannesson.
é----------------------------•
'TVT'-j ftgföftvrn „ íVi „ „ þeir sem ég hefi til boðs hér, eru loftleiðsluofnar, semflytja nýtt og ferskt útiloftidjafnt
^ 0g gtöðugt inn í herbergin, ufþhitad, og svo þurt eða rakt sem hver óskar, ogsvo mikii
eða lítið í hvert herbergi á hverjum tima sem óskað er.
Þeir eru einu hitunarfærin í heiminnm, sem eru fullkomlega hellnæm og hættnlaus fyrir heilsuna —
en á það atriði er ekki hægt að leggja of mikla áherzlu.
Þeir kosta upphaflega mikið minna en vanalegir stofuofnar með tilh., og eÍDnig mikið minna en Sll önnur mið-
stöðva-hitunartæki. Og þeir eyða 20—10% minni kolum en vanalegir stofuofnar af heztu tegundum.
Þad borgar sig vel að setja þá i fullgerð hús í stað stofuofnanna. En það er stór gróði að setja þá í hósin um
leið þau eru hygð.
Sinnið þessu, landar góðir, og kynnist því nánara, sem hér er f boði! Það borgar sig.
Virðingarfylst. Eeykjavík, (Box 15 A.), 1. Marz 1907.
S. I 5 . .1 <> T1 SSO II .
alveg bagalaus. Hún hefir það í för
með sér í hæsta lagi, að stjórnar-
skráin verður endursamþykt í sum-
ar með 33 atkv. í stað 34, og er
hún vissulega jafn-góð fyrir það«.
Á 53. bls.:
»Þeim er, kjósendum hér í höfuð-
staðnum, flestöllum, líklega 49 af 50,
ef ekki 99 af 100, svo ant um sem
framast má verða, að stjórnarbótar-
frumvarpið verði samþykt óbreytt
aftur í sumar, Að þeir hugsa eigi
að síður til að kjósa á þing mann,
sem alkunnugl er um að hefir sér-
stöðu í því máli, — það verður eigi
af neinum heílskygnum manni skil-
ið öðruvis en svo, að þeir beri það
örugt og óbilandi traust til annara
kjördæma landsins, til beggja þing-
flokka og samþykta þeirra, er þeir
hafa gert hvor um sig sín á milli,
að stjórnaibótinni sé jafn-skýlaust
borgíð eigi að síður«.
Enn á sömu bls.:
»Þeim ætti að vera útlátalaust,
báðum flokkunum, að gera ráð fyrir
fullum drengskap á báðar hliðar við
það sem sameiginlegter í stefnuskrám
þeirra frá í fyrra, en þar er efst á
blaði: Stjórnbótarfrumvarpið fráþing-
inu 1902 breytingartaust. — Brigzl um
svikræði við það fastmælum bundna,
sameiginlega heit ber að meta og
dæma sem það er: óleyfilega og ó-
sæmilega kosninga-veiðibrellu, og
annað ekki«.
Þá segir »ísaf.« s. á. á 67. bls.:
»Heilbrigð skynsemi segir, að varla
sé hægt fyrir Framsóknarmenn í
höfuðstaðnum að lýsa á annan hátt
betur óbilugu trausti sínu á fram-
gangi stjórnarbótarinnar með því
sniði, er þeir óska og hún hlaut á
siðasta þingi, en að þeir eiga undir
að kjósa mann með sérstöðu í því
máli, heldur en að missa af ágæt-
um þingmannskostum hans heilt
kjörtímabil, fyrir þann hégóma, að
fá stjórnarbótina samþykta í síðara
skiftið með öllum atkvæðum, sem
til eru i þinginu«.
Loks segir »ísaf.« á 69. bls.:
»Um ríkisráðsdeiluna er enn kom-
inn á prent nýr bæklingur eftir Krist-
ján Jónsson yfirdómara. Þar er ráð-
ist á móti kenningu »Landvarnar«
og þeirra Jóns Jenssonar . . . og því
haldið fram, að það sé misskilning-
ur, að í stjórnarbótar-frumvarpi Al-
þingis frá í fyrra felist nokkur »upp-
gjöf landsréttinda«, »þjóðernis-afneit-
un« eða »innlimun«. Það er gert
mjög stillilega, hógværlega og áreit-
nislaust, og almenningi þar með beint
inn á þá braut, að íhuga mál þetta
stillilega, hleypidómalaust og getsaka-
laust, og leitast við að öðlast rök-
studda sannfæring um, hvað rétt sé
Úrsmíðavinnustofa
Carl J?\ Bartels
Langavegi 5. Talsími 137.
eða ekki rétt. — Ritið er gefið út að
tithtutun Framsóknarflokks-stjörnar-
innara.*
Vörubjóðar eða kaupahéðnar.1’
Skömmu fyrir aldamótin þótti það
nýlunda nokkur, ef út hmgað sveimaði
vörubjóður ineð úttroðnar sýnishorna
ferðaskrínur og skjóður margbreytts
verzlunarvarnings. En nú eru kaupa-
héðnar þessir orðnir svo tíðir gestir,
að oftast nær eru margir með hverju
póstskipi, er út hingað kemur, og hver
um sig alljafnast fyrir mörg verzlun-
arhús. Tvejr vörubjóðar hafa verið
með sýnishorn fyrir um 20 stórsölu-
hús hvor. —
Þessir farfuglar rölta frá einum kaup-
manni til annars með pjönkur sínar,
halda langar hróka-ræður um ágætt
verð og góðan varning, er þeir hafi að
færa öllum, þeim sem hjá þeim vilji
panta, og þá gleyma þeir ekki því er
mörgum landanum þykir mikils um
vert, og er það líka í sjálfu sér, en
það er gjaldfresturinn. Þessu agni
beita vörubjóðarnir óspart og lofa oft
gjaldfresti í 3, 4, 5, 6, 7, 8 og 9 mán-
uði. Þeir heita föðurlegri mildi þótt út
af kunni að bera um gjalddagann. En
reynslan hefir þegarsýnt, að efndirnar
hafa orðið alt öðruvís. Því að oft hafa
loforðin um góða vöru, gott verð og
gjaldfrestinn langa reynst tál eitt, og
málaflutningsmönnum, bönkum eða af-
greiðslumönnuna seld sökin og þeir
látnir heimta inn andvirði varanna
undir eins við móttöku eða eftir mót-
töku. —
Verðlag þessara vörubjóða er talsvert
hátt, svo að það er undantekning, ef
nokkur verzlunarfróður kaupmaður
getur skift eða vill skifta við þá, svo
nokkru nemi.
Inir lítilsigldustu og verzlunar-ófróð-
ustu úr kaupmannastéttinni verða vöru-
bjóðunum að bráð. Þeir gangast fyrir
fögrum loforðum og gjaldfrestinum, af
því að þeir geta ekki komist að betri
viðskiftum, á meðan enginn stórsali
er búsettur hér á landi. Og þeir efn-
aðri kaupmenn hér, er hafa verið að
bera það við, að byrgja smærri kaup-
menn með vörum, haía selt þeim svo
rándýrt, að engin viðskifti hafa getað
haldist á milli þeirra. —
Ég hefi heyrt ýmsa halda því fram,
að gagn sé að vörubjóðunum fyrir
landið, og að þeir auki verzlunarsam-
keppnina í landinu, og að þeir létti
*) Var einnig gefið út í »Andvara« s. á.
T) „Vörubjóða“ nefni ég hér þá menn,
er fara um milli kaupmanna og selja þeim
varning eftir sýnishornum. Þeir eru nefndir
ýmsum nöfnum á öðrum tungum: Handels-
reisende (d.); Commís voyageur (fr.); Com-
mercial Traveller (e.).
tJr og klukkur,
að eins frá vönduðum verksmiðjum.
Hvergi ódýrara eftir gæðurn.
JÓI IiERMAXXS§OI,
Hverfisgötu6.
undir með kanpmönnum að komast að
góðum kaupum. En þetta er því mið-
ur ekki svo, vörubjóðarnir erutiltjóns
fyrir samkeppnina og skemma um leið
viðskifti landsfólksins. Þeir þurfa að
fá eitthvað fyrir snúð sinn og snældu.
Ferðir vörubjóðanna kosta ærið fé
verzlunarhúsin, er þeir bjóða vörur
fyrir, og kaup að auki, sem venjulega
er nokkuð af hundraði, eftir því sent
um er samið. Þessum kostnaði að
minsta kosti verður varan ævinlega
dýrari, en ef kaupmenn kaupa hana
öðruvís. —
Eigi alls fyrir löngu kom til mím
vörubjóður og bauð mér vörur, er éff
verzlaði með og kaupmenn alment
verzla með. Verðið, er hann bauð,
var verðlistaverð verksmiðjunnar og 6
af hundraði, og þó með því móti að
ég tæki miklu meira í einu en gott
var fyrir mig. En svo vildi til að
vörubjóðurinn var að bjóða mér vöru
frá sömu verksmiðju, sem ég hafði
verzlað við um mörg undanfarin ár,
og hafði alt af fengið 10-j-2 af hund-
raði, og aldrei þurft að kaupa meira í
einu en mér sýndist. Sams konar
dæmi gæti ég talið mýmörg og þaðan
af verri, ef á þyrfti að halda.
Vörubjóðamir eru alþektir að því,
að þeir láta sér ekki lynda, að hafa
klófest smákaupmennina; þeir eru og
alkunnir að því að læðast inn á við-
skiftasvið kaupmanna, með því að lokka
viðs^iftamenn þeirra til að panta hjá
sér. Þeir lofa þeim gulli og græn-
um skógum í byrjuninni. En oftlega
er reyndin sú, þegar óllu er á botninn
hvolft, að almenningi, sem er óvanur
verzlunarstörfum, verða vörurnar álíka
dýrar og stundum dýrari, en þó hann
hefði keypt þær hjá kaupmönnum. Með
þessu móti gína farandsalarnir yfir
inum lit.lu hagsmunum kaupmanna og
eru vargar í véum þeirra og gera
þeim atvinnntjón.
Margir af þessum kaupahéðnum raka
hér saman stórfé á örlitlum tíma og
má nefna til þess nýtt dæmi sem sýn-
ishorn margra. Einn þeirra kom út»
hingað í síðastl. Janúarm. og fór aftur
fyrir miðjan Febrúar. Á þessu litla
tímabili fékk hann innborgaðar 36 þús.
kr. hér í bænum, og er öllum full-
kunnugt um, hvað hægt er um pen-
inga hér um þetta leyti.
Þessi yfirgangur útlendra vörubjóða
er kaupmönnum að öllu leyti óþolandi.
Innlendum kaupmönnum eru bund-
nar byrðar þungar með sköttum og
tollum og íþyngt á marga lund, án
nokkurra bóta eða ívilnunar, eins og
þó tiðkast í öðrum löndum, þegar um
tolla er að ræða.
En útlendu vörubjóðarnir eru ekkert
látnir borga fyrir atvinnurekstur og
fyrir að herja atvinnuveg kaupmanna
og spilla honum á alla lund oy færa
stórfé úr landi.
í Danmörku er farandsalinn látinn
borga 160 kr. um árið, ef hann er
fyrir eitt verzlunarhús, en sé hann
fyrir fleiri, þá 80 kr. fyrir hvert. Og