Reykjavík - 05.05.1908, Blaðsíða 2

74
REYKJAVIK
.Sanitas' heilnæmu gerilsneyddu
drykkir íást á sunnudögum sem virkum
dögum í verksmiðjunni fram á nesi.
Forðabúr i Reykjavík, Lækjargötu 10.
Eftirlitsmaður verksm. er hr. land-
iæknir Guðmundur Björnsson.
að Bache fari of mjúkum höndum
um þau. I því tímariti er það talið
næsta ólíklegt, að þetta íslenzka fé-
lag geti nokkurn tíma komist á fót,
þvi að íslenzkir löggjafar þurfi ekki
að halda, að vátryggingarfélög, sem
hafa starfað á Islandi, verði fús á að
endarvátryggja fyrir íslenzka félagið,
sem einmitt sé stofnað í þeim til-
gangi, að hola þeim þaðan burtu;
það sé því varla hægt að byggja mik-
ið á hjálp útlendra félaga, enda sé það
barnaskapur að gjöra sér vonir um
slíkt. Þess er og getið, að í Astra-
líu hafi verið sett á stofn líkt vá-
tryggingarfélag, en það varð brátt
að hætta starfi sínu, því að önnur
vátryggingarfélög vildu ekki endur-
vátryggja fyrir það. Annars leggur
blaðið til, að íslendingar láti sér
nægja með að draga úr brunahætt-
unni, með því að afla sér slökkvi-
tóla, og muni þeir með því geta
komist að betri kjörum hjá vátrygg-
ingarfélögunum.
Það er auðséð á öllum þessuin
ummælum tímaritsins, að útlendu
vátryggingarfélögin líta ekki hýru
auga þenna innlenda brunabóta-
félagsvísi vorn, og munu þau leggja
alt kapp á að drepa hann í fæðing-
unni. Vér hyggjum því, að margs
sé að gæta áður en ráðist er í að
stofna þetta félag, en engum getur
dulist, að brýn nauðsyn er til að
slíkt félag verði stofnað, því að kjör
þau, sem útlendu félögin bjóða eru
næsta óbærileg.
í síðustu tölublöðum »IsafoIdar«
er ritstjórinn að fræða menn á því,
að hættulegt sé að embættismenn
eigi sæti á þingi, því að við sé búið
að þeir séu stjórninni háðir. Hann
er þó ekki á því að láta dóm þenna
ná til allra embættismanna, en reynir
að sýna fram á, að yfirdómararnir
séu svo óháðir öllum, að hættulaust
sé að láta þá vera á þingi, og svo
gjörir bann ofurslælega tilraun til
þess að mjaka Dr. Valtý úr embættis-
mannahópnum.
Að því er dómarana snertir, þá
verðum vér að álita, að sé ástæða
til að banna nokkrum embættis-
mönnum þingsetu, og þar með vastur
i stjórnmálum, þá nái það fyrst til
dómaranna því að þeir eiga að vera
öllum óháðir, ekki einungis stjórn-
inni heldur einnig öllum stjórnmála-
tlokkum, og þess verða menn að
krefjast, að ekki geti neinn stjórn-
málaflokkur helgað sér dómarana
með húð og hári, heldur séu þeir
lausir allra mála í politiska rifrildinu
og geti litið jafnréttu auga einn sem
annan politiskan flokk. Það mun
og hvergi eiga sér stað, nema hér
á landi, að dómarar standi framar-
lega í politisku þrefi. Margir tala
og um það, að brýn nauðsyn sé til
að setja lög, sem banna einmitt dóm-
urum þingsetur. Aðrir telja það sjálf-
sagt, að dómarar af sjálfsdáðum
sneiði hjá öllum flokkadráttum, því
þeim eigi að vera svo ant um
sína veglegu köllun, að þeir gefi ekki
minsta tilefni til þess, að þeim verði
brugðið um velvildar- eða óvildar
hug til einstakra manna, og því síður
um harðsnúið flokksfvlgi í stjórn-
málum. — Einn mesti stjórnmála-
maður heimsins hefir sagt, að fyrsta
krafa sín til dómara sé sú, að þeir
opinberlega séu litlausir í »politík«.
Vér fáum því ekki betur séð, en
»ísafold« gjöri yfirdómurum vorum
hinn mesta ógreiða með því, að
helga sér þá og marka þá »ísu«-
Iitnum; sá litur sómir sér ekki vel
á dómurum.
Til þess að halda dr. Valtý frarn
sem alþingismanni, vílar ritstjórinn
ekki fyrir sér að líkja honum sam-
an við Jón Sigurðsson. Enginn Is-
lendingur, sem elskar starf og minn-
ingu Jóns, getur látið samlíking
þessa óátalda. Og hvað saman-
burðinn á embættisstöðu Jóns Sig-
urðssonar og dr. Valtýs snertir, má
geta þess, að Jón hélt að eins skjala-
varðarembætti sínu tvö ár. Þegar
hann kom heim af alþingi 1849, var
búið að leggja það niður. í notum
þess fékk hann þó nokkra liundraða
dala styrk árin 1850 og 1851, en
eftir Þjóðfundinn misti hann einnig
styrk þenna. Dr. Valtýr hefir um
mörg ár haft mörg þúsund króna
laun og auk þess hefir hann orðið
aðnjótandi margra bitlinga. Á síð-
asta þingi var altalað, að hann hefði
ekki viljað fara í sambandslaganefnd-
ina, af því að hann treysti sér ekki
sem danskur embættismaður til þess
að hafa í fullu tré við Danastjórn.
Og þennan mann, sem liefir þar að
auki með linúum og hnefum barizt
fyrir því, að lögfesta æðstu stjórn
vora i Kaupmannahöfn, ber ritstjóri
ísafoldar saman við Jón Sigurðsson !
Og svo eiga bændur í Kjósar- og
Gullbringusýslu ekki að geta fengið
annan eins mann á þing. Vér von-
um, að íbúar þessara héraða sýni
það 20. júni, að þeir geti fengið
eitthvert æskilegra fulltrúaefni. Á-
standið þar um slóðir væri frámuna-
lega ömurleg't, ef ei væri auðið að
fylla skarð dr. Valtýs.
Eru steinkol í jörðu á íslandi?
Sigurður Jósúa Björnsson lieitir
maður ættaður af Vesturlandi. Hann
fór til Ameriku fyrir 34 árum. Hefir
hann haft þar ýms störf með hönd-
um svo sem smíði, búskap og náma-
vinnu, Hann á hluta í gullnámu í
Kaliforníu. En sú náma er ekki
rekin vegna peningavandræða þeirra
og bankahruns, sem siðastliðið ár
og alt til þessa hafa verið vestur þar,
Sigurði hefir öll þessi ár, sem hann
hefir dvalið vestra, verið það ríkt i
huga, að kol mundu vera í jörðu á
íslandi. Hefir hann æ betur og betur
sannfærst um að svo mundi vera,
eftir því sem hann liefir betur kynzt
kolanámum í Ameríku.
í fyrra afréð Sigurður að halda
heim til íslands, til þess að gjöra
sjálfur tilraunir, til þess að vita hvort
hugboð sitt mundi rétt vera eða ekki.
Úrsmíðavirmustofa
Carl F. Bartels
Langaregi 5. Talsími 137.
Sigurður kom svo hingað til Reykja-
víkur í júnímánuði í fyrra. Fór hann
litlu síðar vestur og hefir dvalið þar
siðan og leitað eftir kolum þar sem
liann var kunnugur að fornu fari,
og þótti líklegast að kolin mundu
finnast.
Ekki þurfti Sigurður lengi að leita
þangað til hann þóttist genginn úr
skugga um, að ætlan sín væri rétt.
Á fleirum en einum stað þóttist hann
sjá glögg merki þess að kolin væri
þar til og náði liann lítilsháttar
sýnishornum af þeim, reyndi þau
að svo rniklu leyti sem hann gat og
hafði tæki til, og var ánægður með
árangurinn.
Skömmu eftir nýár í vetur kom
Sigurður svo hingað til Reykjavíkur
aftur, og hafði í hyggju að fá nokkra
efnamenn hér í félag með sér til þess
að leggja fram fé til að gjöra til-
raun með námagröft. Reyndi liann
hér við fáeina menn, en þeir tóku
dauft í að leggja fram féð. Þótti
Sigurður ekki geta sýnt nógu glögt
fram á, að tilraunin mundi hepnast,
því hann vildi ekkert fullyrða, og
varð svo ekkert úr félagsmynduninni.
En Sigurður var ekki af baki
dottinn þótt svona færi mcð þetta
áform hans. Hann ásetti sér að
ráðast þá einn í fyrirtækið og eiga
einn alt á hættunni. Fór hann þegar
vestur aftur, og hefir síðan bæði
gjört frekari rannsóknir og gjört
leigusamninga við landeigendur, þar
sem hann ætlar að byrja, (en það er
í Nípurlandi á Skarðsströnd, skamt
frá Búðardal), ráðið sér verkamenn
o. s. frv.
Sigurður kom hingað til bæjarins
nýlega og hefir dvalið hér nokkra
daga til að útvega sér tjald og ýms
nauðsynleg verkfæri, sem við gröft-
inn þarf að hafa. Fór hann með
það vestur nú með »Vesta« á mið-
vikudaginn var, og tekur svo til
óspiltra málanna þegar vestur kemur.
Segir hann að ekki muni líða mjög
langt, þangað til að hann geti sýnt
það ótvírætt, hvort hann hafi á réttu
að standa eða ekki.
Vér vonura því að geta innan
skamms með fullri vissu svarað
þessari mikilsverðu spurningu: eru
steinkol í jörðu á lslandi ?
Heiðnrsgjöf.
Herra D. Thomsen konsúll var
staddur í Hult á Englandi hinn 16.
f. m. Var honum þá afhent þar
dýr og glæsileg heiðursgjöf frá ensk-
um fiskimönnum þar, í viðurkenn-
ingarskyni fyrir hjálpsemi hans við
enska skipbrotsmenn hér á landi og
hyggingu hælisins á Skeiðarársandi.
Heiðursgjöfin er silfurskrín allstórt,
mesta listaverk að öllum frágangi.
Á framhliðinni er mynd af botn-
vörpuskipi, og hyllir undir strönd
íslands i fjarlægð; beggja vegna við
þámynderu lanamyndir krosslagðar.
Er þar öðru megin íslenzki og enski
fáninn, en hinu megin danski og enski
fáninn. Á göflum skrínsins eru mark-
aðar eftirlíkingar af hinum dönsku
og þýzku heiðursmerkjum konsúls
I). Thomsens, en á afturhliðina er
letrað á enska tungu að heiðurs-
gjöfin sé gefin Thomsen af nefnd
enskra útgjörðarmanna og fiskiskipa-
eigenda, sem viðurkenning fyrir um-
hyggju hans fyrir enskum fiskimönn-
um við ísland.
Skrautritað ávarp var í skrininu
og er í því farið mjög lofsamlegum
orðum um framkomu Thomsens
gagnvart enskum fiskimönnum hér
við land.
Eins og áður er sagt, var Thom-
sen afhent þessi heiðursgjöf 16. f. m.
í Hull á fjölmennri samkomu er þar
var haldin í heiðursskyni við hann.
Voru honumþar fluttar margar ræður.
En um leið og Thomsen þakkaði
fyrir gjöfina gat hann þess, hversu
brýn þörf væri á að fá reistan vita
á Ingólfshöfða, enda kvað hann
stjórnina íslenzku hafa það í huga.
Tók hann fram að þýzkir útgjörðar-
menn mundu ætla að styrkja það
nauðsynjafyrirtæki og að hann von-
aðist til, að eins mundi verða hvað
Englendinga og Frakka snerti.
Á meðal ýmsra heldri manna er
þátt tóku í þessu móti má geta
konsúla Dana, Norðmanna, Þjóð-
verja, Frakka og Spánverja.
--- M » 1-----
Úr Ameríkublaði.
I blaðinu „Baldur“, sem út er gefið
á Gimli í Manitoba stóð grein 27. febr.
síðastl. um framtíðarhorfur landa vorra
vestan hafs. í fyrri hluta greinarinnar
er talað um uppgang gula mannflokks-
ins, einkum Japana og þá hættu sem
hvíta mannílokknum stafi úr þeirri átt.
Japanar sækja fast innflutning í Can-
ada sem annarsstaðar. En Canada-
stjórn, eins og öðrum stjórnum, er
illa við innflutning peirra, og hefir því
t.ekið það ráð að efla sem allra mest
innflutningsstraum slafnesku þjóðanna
og girða með því fyrir innflutning hinna
gulu. Blaðritaranum stendur stug'gur
af þessu fyrir íslendinga vestan hafsr
og endar grein sína þannig:
„Þar ættum við nú þessar vesturíslensku
hræður, að geta lesið forlög okkar á milli
línanna. Ekkert getum við, sem íslenzkur
bændalýður, flúið þó við vildum. Hvar sem
ónumin svæði eru nú eftir í Canada, er alt
í hershöndum fyrir slafneska þjóðabáikinum.
Hans innflutningur er svo óður, að afgang-
urinn af öðrum innflytjendum sem ekki fer
í borgirnar, hverfur í straumnum. Við þvx
gjörir enginn maður, meðan innflutnings-
málunum er svona stjórnað, og að stjorna
þeim einmitt svona, segja þeir sem bækurn-
ar hafa, að sé óhjákvæmilegt mótbragð, gegn
innflutningi mongólskra manna að vestan—
verðu. Þeir voru víst heppnii* að fá þessa
afsökun eftir allar innflutningsmála rann-
sóknirnar í hitt hið fyrra, og hún verður að
teljast góð, úr því sem komið er. Stjórn-
málamönnunum dettur seinast af öllu i hug,
að hefjast svo handa, að hagsmunir auðkýfing-
anna verði í veði.
Hugsum okkur ekki, að íslendingar færu
nú að leita héðan úr Gallakássunni vestur
á strönd i Japanabálið. Það væri saxxnarlega
að stökkva úr pottinum í eldinn. Hugsum
okkur fremur, að þeir hefðxx það af forfeðr-
um sínum. að hrekjast alveg úr iandi fyrir
ofriki Haraidar, heldur en að láta kúgast
af þi'ælum, þá ætti hölminn gamli að vera
þeim hjartfólgnasti náttstaðurinn.
Frelsisvinir á Islandi!
JHugsið þið betur út í þetta ástand hénia
vestra. Það er ekki ómögulegt, að einhvern-
tíma sjáist þess menjai’.
Þjódrœknismenn hér vestra!
Er nú ekki tími til þess kominn, þegar
við glápum upp í gxnandi Ijónskjaft ramm-
kaþólsks Austur-Evrópu menningarleysis yfir
höfðum okkar, að hætta því að ginxxa fólk
að heiman í glötunina með okkur?“
Tóbaksdósirnar.
(býtt).
„Við skulum ekki þrátta um það“,
mælti Felthorpe um leið og hann dró
sverð sitt úr slíðrum. Hann beindr