Reykjavík - 03.12.1910, Blaðsíða 1

1R k J a v í ft.
Laug-ardag' 3. Desember 1910
XI., 54
5ú ^tærsta og mikilferi^le^a^ta
Jóla-sala
5em erin hefir verið haldiri í Tteykjavík
byrjar í þe55um mári. hjá verzluriiririi
EDINBORG.
Bíðið!
XI., 54
BaBhúsið virka daga 8—8.
Biskupsskrifstofa 9—2.
Borflarstjóraskrifstofa 10—3.
Bóka8afn Alp.lestrarfél. Pósthússtr. 14, 6—8.
Bréfburður um bæinn 9 og 4.
Búnaðarféiagið 12—2.
Bæjarfógetaskrifstofa 9—2 og 4—7.
Bæjargjaldkeraskrifstofa 11—3 og 6—7.
Bæjarsíminn v.d. 8—10, sunnud. 8—7.
Forngripasafnið sunnud., þrd., fmd. kl. 12—2.
Islandsbanki 10—2’/a og 61/*—V.
Lagaskólinn ók. leiðbeining 1. og 3. ld. 7—8 e.m.
Landakotsspitalinn lOVs—12 og 4—6.
Landsbankinn 10‘/>—2Vj.
Landsbókasafnið 12—3 og 5—8.
Landskjalasafnið á þrd., fmd. og ld. 12—1.
Landsjóðsgj.k. 10-2, 6-6, þrjá 1. d. i m. 10-2, 6-7.
Landssíminn v.d. 8—9, sunnud. 8—11 og4—6.
Læknaskólinn ók. iækning þrd. og fsd. 12—1.
Náttúrugripasafnið sunnud. l‘/j—2’/j.
Pósthúsið 8—2 og 4—7.
Stjórnarráðið 10—4.
Söfnunarsjóður 1. md. í mán. kl. 6.
Tannlækning ók. í P.str. 14, 1. og 3. md. 11—12.
„RSYKJATÍK*
Árgangurinn kostar innanlands 3 kr.; erlendis
kr. 3,50 — 4 sh. — 1 doll. Borgist fyrir 1. júli.
Augltjsingor innlendar: á 1. bls. kr. 1.50;
3. og 4. bls. kr. 1,25. — Dtl. augl. 33*/i*/* hærra.—
A/sláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Ritstj. og ábyrgðarm. Stefiin K.un61fBaon,
Pingholtsstr. 3. Talsími 18 8.
$geií$la ,Reykjavikur‘
er i
Skólastræti 3
(beint á móti verkfræðing Knud Zimsen).
Afgreiðsla blaðsins er opin kl. 9—12
árd. og kl. 1—6 síðd. — Talsími 199.
Ritstjóri er til viðtals virka daga
kl. 12—1. — Þinglioltsstr. 3.
^kattamál
(og tollmál)
V.1)
„Farmgjáld“ nefndi hr. alþm. Björn
Kristjánsson tollálögu-aðferð, sem hann
bar fram á síðasta þingi. Upphaflega
bar hann frumvarp sitt upp í nefnd
þeirri er neðri deild skipaði til að íhuga
hœhliun á aðflutningsgjaldi.
í þessari nefnd voru þeir: Björn
Kristjánsson, Jón Ólafsson, Jón Sig-
urðsson, Magnús Blöndahl, Jóh. Jóhann-
esson, Ólafur Briem, Einar Jónsson.
í frumvarpi, því sem hr. B. K. kom
fram með í nefndinni, var farið fram
á að leggja jafnan toll á állan vailiing
(mig minnir 25 au. á 100 eða 15
au. á hvert teningsfet, eftir því hvort
varan væri í farmskrá skipsins talin
eftir þunga eða rúmmáli).
Hvað sem um þessa tillögu má segja
að öðru leyti, þá má kannast við það,
‘) Af því að sumir menn hafa látið í ljósi
við mig, ýmist munnlega eða bréflega, að
þeir hafi skilið svo upphaf þessara greina,
sem ég mundi að eins ætla að rifa niður,
án þess að gera tilraun til að byggja upp
í staðinn, skal ég benda á, að þetta er mis-
skilningur orða minna, þyj undarlegri, sem
ég er ekki vanur að vera myrkur í máli og
þykist sæmilega gæddur þeirri gáfu að tala
skiljanlega. Ég hefi beint sagt það (I.—IV.
kafla), að þegar ég hefði sýnt fram á ósann-
girni þeirra tillagna, sem fram væru komnar
(„farmgjald11 og ,,faktúru-tollur“) mundi ég
reyna að benda á betri vegu. Þó að ég sé
stjórnarandstæðingur nú, þá tel ég mér eigi
að eins skylt að vara við því sem ég tel ilt
og ranglátt, heldur og að benda á betri
leiðir, þó að stjórninni geti komið það að
haldi, ef það er til gagns fyrir þjóðina.
Tel landsins gagn ganga fyrir flokks-hags-
munum.
að færa mátti til sanns vegar nafnið :
farmgjáld — þó að nafnið eftir efni
sínu þýddi þá ekkert annað en eintoll
á öllum varningi eftir þnnga eða rúm-
máli. Óheppilegt var nafnið engu að
síður af því, að orðið „farmgjald“ hefir
Þegar fengið festu í málinu i allri
annari merking, nefnil. gjald það sem
goldið er fyrir flutning varnings í skipi
(„Fragt“).
Heppilegra nafn, og meira sann-nefni
hefði verið: vörumagns-tollur, því að
það var ekkert annað en tollur á öll-
um aðfhdtum varningi, miðaður við
vöru-ma<7«, en ekki vöru-t/erð.
Þann kost hafði og frumvarpið í
þessari sinni upphaflegu mynd, að það
var einfalt og óhrotið, og ekki frágangs-
sök að reyna, hvort því mætti við
koma án sérstakrar tollgæzlu umfram
þá sem nú er.
En með þessu eru lika upp taldir,
að ég ætla, allir kostir frumvarpsins.
Af þeim 7 mönnum, sem í nefnd-
inni voru, var víst enginn, sem vildi
sætta sig við það svo lagað, nema
flutningsmaður sjálfur.
Mönnum óx í augum, hvert ójafn-
aðar-gjald þetta var í sjálfu sér. Mönn-
um óx í augum að eiga að greiða
jafn-háan toll fyrir pundið í striga og
silki, í kornvöru, kolum og salti, eins
og í gulli og silfri, dýrum úrum o. s. frv.,
jafnmikið fyrir teningsfetið í timbri
eios og í dýrum bókum.
Höf. gat því ekki fengið fylgi sinna
eiginna samflokksmanna í nefndinni
með frumvarpinu þannig löguðu, og
varð því að breyta þvi, lækka tollinn
á timbri og gleri, til að vinna fylgi
hr. M. B., og síðar lækka korntollinn
til að þóknast þeim hr. J. S. og Ó. Br.
Með þessu móti tókst að láta frv.
koma inn á þingið svo feðruðu, að
það væri frá „meiri hluta“ nefndar-
innar.
Jón Ólafsson, sem annars var fram-
sögumaður nefndarinnar, varð meðal
þeirra er urðu í minni hlutanum um
þetta efni, og varð höfundur frum-
varpsins því að taka að sér framsög-
una í þessu máli, sem eðlilegast var
líka.
Eins og frv. kom þá inn á þing frá
nefndinni, var alveg brotin in upphaf-
lega meginregla þess og aðalkostur,
gjaldið var nú orðið misjafnt eftir
vöru-tegundum: af timbri átti að greiða
3 au. toll af teningsfeti, af rúðugleri
5 au. toll af hverjum 100 ®; salt, kol,
tígulsteinn, sement og kalk áttu að
vera ótollaðar vörur, en af öllum öðrum
vörum skyldi greiða 25 au. toll af 100 ‘ffi,
eða 15 au. af teningsfeti.
Þegar inn í þingdeildina (n. d.) kom,
vóru menn enn óánægðir, og til þess
að friða suma, varð höf. enn að breyta
til: steinolía var sett í flokk með rúðu-
gleri, korntollurinn færður niður í 10
au., og timburtollurinn niður í l1/? eyri.
Svo vóru prentaðar bækur gerðar toll-
lausar, svo að við það kom fram það
merkilega tilfelli, að pappír varð hátt
tollaður (25 au. ten.fet), en bækur toll-
fríar; það urðu eins konar verðlaun
fytir þá, sem létu heldur prenta ís-
lenzkar bækur í útlöndum.
Síðar var tómum tunnum bætt við
þær vörur, er tollfriar skyldu vera.
Með þessu móti var alveg horfið frá
farmgjaldinu, upphaflega stefnan alveg
yflrgefin, og horflð inn á þá algengu
toll-laga-braut, sem tiðkast hjá öðrum
þjóðum, þeim er tollgæzlu hafa; að
eins vóru toll-flokkarnir enn fáir, ekki
nema 6 :