Reykjavík - 25.02.1911, Blaðsíða 3

REYKJAYIK
35
f Ágætt Isl, SMJ0R
eílls
® með bezta verði. selur
verzl. Kaupangur,
innar í skattamálinu, þar sem oss
er sagt að búlendur þjóðarinnar sjeu
12,700,000 kr. virði, en hús í kaup-
túnum 15,000,000 kr. virði.
Svo er þá komið á Fróni, að
húsaskrokkar í bæjum og kauptún-
Ufn landsins eru orðnir meira virði
en landið sjálft. Mundi slikt geta
komið fyrir i nokkru landi undir
sólinni, þar sem landbúnaðurinn er
i þolanlegu lagi? Ólíklegt þykir mjer
menn vilji eða geh i alvöru
haldið því fram.
Ef það, sem jeg hjer að framan
hefi sagt, er rjett athugað, þá er
það eitt af þrennu, sem liggur fyrir
islenzku þjóðinni að gera, sem hún
má til með að gera innan lengri eða
skemmri tíma :
1. Að spara.
‘2. Hætta að vera til.
3- Bæta landbúnaðinn með auk-
inni framleiðslu, en ódýrari
vinnu.
Fjarri sje það mjer, að gera lilið
úr sparnaði; þvert á móti álít jeg
hann eitt aðal-skilyrði til efnalegra
þrifa, svo framarlega sem hann er
skynsamlega brúkaður. En það má
fara með þann kost, sem á rjettu
stigi er bvers manns prýði, svo að
hann verði að lesti — að hann verði
að krenkjandi þjóðarböli, sem niði
æ meir og meir andlegan og verk-
legan þrótt, bæði úr einstaklingum
og fjöldanum. Þegar á að fara að
segja mönnum að sætta sig við köld
og óheilnæm húsakynni, sætta sig
við að klæðast í tötra, sætta sig
við að draga fram lífið á þeirri ó-
dýrustu og óaðgengilegustu fæðu.sem
búið framleiðir, af því að allt hitt
verður að ganga í skuldirnar; sætta
sig við að fara á mis við flest þau
nauðsynlegustu þægindi, sem nútíðin
býður mönnum, þá er dyggð þessi,
sparnaðurinn, orðin að þrældóms-
oki, sem hefir eyðilegging og dauða
í för með sjer.
Hætta að vera til! Leiðinleg til-
hugsun; þó jafnvel betri en að lifa
i eymd.
Þá er þriðja atriðið: að auka og
bæta landbúnaðinn; og er það eina
úrlausnin á þessu langþýðingarmesta
máli þjóðarinnar í verklega átt —,
svo þýðingarmiklu í mínum augum,
að undir því er komin framtíð henn-
ar, að hún beri gæfu til þess, að leysa
það rjett og leysa það skjótt, því
eftir því sem Iengur dregst að bæta
úr hinu núverandi ástandi, eftir því
sem þjóðin þarf lengur að striða við
hið ljárhagslega ástand sitt, eins og
það er nú, eftir því veikjast kraftar
hennar og viljaþrek til allra fram-
kvæmda, og þar af leiðandi verða
skilyrðin æ minni og minni til við-
reisnar, en óhugur eykst og menn
hverfa úr landi.
Líklegast eru þess fá dæmi, þar
sem jarðrækt annars er þekt, að
jörðinni sje eins lítill sómi sýndur
eins og út á íslandi. Að vísu er
túnrækt sumstaðar í allgóðu lagi, og
hefir allmikið verið að henni gert á
síðari árum; og hefi jeg fyrir satt,
að hún í mörgum tilfellum gefi all-
góða vexti af fje því, sem í henni
liggur, og í sumum tilfellum jafnvel
ágæta. Þó er sú jarðrækt, eins og
hún hefir verið og er gerð, óheyri-
lega dýr. Og að hún skuli geta
borgað sig finnst mjer full sönnun
þess, að ef jörðin væri ræktuð á ó-
dýrari og hagfeldari hátt, þá mundi
hún endurgjalda það þeim mun bet-
ur. En það er að eins tiltölulega
litill hluti af heytekju íslendinga,
sem af túnum er tekinn; stærsta
part uppskerunnar gera menn í flest-
um tilfellum sáralítið til að tryggja
sjer; hafa ár frá ári verið upp á
örlæti náttúrunnar komnir með hann,
og sjaldan hafa íslenzku mýrarnar
nje vall-Iendis-dalirnir brugðist alger-
lega; en allt af er sú uppskera ó-
áreiðanleg, erfið og dýr. íslenzki
bóndinn getur ekki risið undir því,
að halda kaupdýrt fólk, til þess að
tína heyskapinn saman úr snöggum,
sundurslitnum og ógreiðfæram mýr-
um, og flytja heyið síðan á hestbaki
yfir ógreiðfæra vegi til hlöðu. Þetta
þarf að breytast. íslenzku bænd-
urnir þurfa að færa heyskap sinn
saman, helzt á einn blett; þeir þurfa
að eiga hver sinn akur, smáan eða
stóran, þar sem þeir geta ræktað
allt sitt fóður; akur, sem borið hefir
verið ofan í þar til jarðvegurinn er
orðinn frjór, akur, sem þeir geta
reitt sig á uppskeru úr, í hverju
skaplegu árferði; akur, sem þeir
geta unnið með vjelum, en sparað
dýrt fólkshald. Það er ekki einasta
að jörðin, svo undirbúin og rjett
unnin, mundi gefa margfalt meira
af sjer, heldur en nú þekkist þar
heima, heldur mundi heyskapurinn
svo margfalt fljótteknari og hægari.
Setjum nú svo, að hver meðal-
bóndi ætti 100 dagsláttu akur, vel
ræktaðan, mætti hann í flestum ár-
um byggja upp á að fá 2,200 hesta
af fóðurgrasi eða um 440 þús. pd.
af töðugæfu heyi, sem í hverju meðal-
ári mundi fóðra 50 nautgripi. Vita-
skuld liggur mikið verk i því, að
undirbúa slíkan akur, og til þess
þarf líka kunnáttu. En eftir að það
er búið og búið að girða akurinn og
leggja akbraut frá honum heim að
hlöðunni, þarf vinnuafla þann sem
hjer segir til starfrækslunnar :
1 gott hestapar, sein vigtar um
3,000 pund og aktýgi,
1 fjórhjólaðan vagn,
1 sláttuvjel,
1 rakstursvjel,
1 herfi,
1 plóg,
1 vinnumann, og 2 kaupakonur
til hjálpar við hirðinguna, sem
ekki ætti að standa lengur yfir,
ef vanþurkar ekki böguðu, en
um þrjár vikur. [Frh.].
R œ 9 a 1. þm. Reykvíkinga í van-
traustsyfirlýsingarmálinu. Við nafnakallið
um það mál í nótt kallaði forseti meðal
annars upp nafnið: „Jón Þorkelsson11.
Jón Þorkelsson svaraði: „Ja —jeg
veit ekki. Jeg hefi langt erindi að flytja,
sem gerir grein fyrir atkvœði míuu í þessu
máli. En nú hafa flutningsmenn bundið
fyrir munninn á mjer með þvi að neita að
fresta umræðum til morguns. Nú er mjer
orðið íllt og þess vegna neita jeg að greiða
atkvæði“.
Til huggunar og harmaljettis kjósendum
bæjarins, skal skýrt frá því, að þingmaður-
inn virtist i morgun úr allri hættu.
Húsnæðisskrifstofa Rjíknr
Grettisgötu 38. — Talsími 120.
Selur hús og lóðir. Leigir út íbúðir.
Opin kl. 11—12 f. m. og kl. 8—S> e. m.
Fundur
í stjórnmálafjelaginu „Fram“ Laug-
ardaginn 25. febrúar, kl. 8V2 síðd. í
Good-Templarahúsinu.
Kggert Claesseik taiar.
Saumaður kvennfatnaður og
drengja, pressað og gert við karlmannsföt
og fleira. Efri Vegamótum við Laugav. s
30
Majendie vissi ekki sitt rjúkandi ráð.
»Já, en . . . hvað ertu að segja? . . . Þetta eru í meira
lagi illkynjaðar gletturl«
»Góði Cyril minn, jeg hef gert þetta allt saman þín
vegna. Já, einmitt þín vegna. Þegar þú sagðir, að það væri
uti um þig, ef þú gætir ekki útvegað þjer þessar 5000 kr., þá
oarð jeg að finna eitthvert ráð. Og þá hljóp jeg yfir til frú
I aiker. »María«, sagði jeg'. »Eigum við að veðja?«
Hún var til í þag_
»Við skulum veðja um það, að jeg skal geta verið sem
þjónn á heimili minu í heila viku, án þess að Cyril þekki mig«.
»Ertu vitlaus?« spurði hun.
»Viltu veðja?«
»Hvað eigum við að veðja miklu?«
»Svo miklu sem vill — 5000 krónum. Þú hefir nóga
peninga«.
Hjer greip frú Parker fram í sögu frú Majendies:
»Já, jeg vissi það, að Majendie þurfti á þessum pening-
um að halda. og jeg vissi líka — herra Majendie! — að kon-
an yðar er reiðubúin að gera allt fyrir yður, því að jeg þekki
hana svo vel«.
Allt i einu sneri .hún sjer hálf-reiðulega að Campnell
greifa;
»Hver eruð þjer, með leyfi að spyrja? Hvernig hefir
o unuugur maður getað komizt fyrir þessi brögð okkar, sem
\oiu þó ekkí svo illa hugsuð?«
Greifinn hneigði sig.
»Það voruð þjer, frú, sem hjálpuðuð mjer til þess. Satt
er það að vísu, að þjer hafið hjer falið yður á þeim stað,
þar sem láum myndi hafa komið til hugar að leyta að yður
eða yðar líkum. En leynilögreglumenn verða nú á dögum
27
»Ja, þjer hefðuð átt að vera dálítið elskulegri við hana
göðurinn minn«.
»Nei, nei, yður skjátlast, en . . . . en herra greifi ? Hvert
.....hvert erum við að fara? Mjer sýnist þetta vera hús
Parkers, sem við nemum staðar við«.
Leynilögreglumaðurinn stökk eins og örskot ofan úr
vagninum.
»Verið þjer kyr, þar sem þjer eruð! Jeg þarf að tala
eitt orð við Parker«.
Þegar greifinn var að fara upp tröppurnar, kom Parker
æðandí á móti honum, auðsæilega sár yfir því að hafa orðið
að bíða svona lengi.
»Nú . . . . já, það var svei mjer mál á, að þjer kæmuð.
Skiljið þjer það ekki, maður, að þetta er afar-áríðandi málefni!«
Leynilögreglumaðurinn brosti.
»Segið þá fljótt, hvað þjer viljið. Nú er jeg kominn«.
Og um leið og hann mælti þetta, tók hann vingjarnlega
í handlegg Parkers, og áður en hann hefði ráðrúm.til að
veita nokkurt viðnám, var greifinn búinn að stinga honum
inn í vagninn.
»Sláið i klárana, ökumaður, og akið svo hart sem þjer
getið. Þjer vitið hvert ferðinni er heitið«.
Vagninn þaut af stað. Það er ekki auðgert að segja
um það, hvor þeirra, Parker eða Majendie, var meira for-
viða. Parker varð fyrri til máls.
»Herra greifi ! Hm ! Má jeg spyrja .... hvernig dirfist
þjer, að . . . . stinga mjer inn í þennan viðbjóðslega kassa við
hliðina á svona .... svona .... apa ?«
Majendie ræskti sig.
Parker reyndi að standa upp, en greifinn tók í hann.
»Sitjið þjer nú rólegur eitt augnablik, vinur minn«.