Reykjavík - 05.04.1913, Blaðsíða 1

1R fc\ a\> t k.
XIV., 15
Laugardag 5. .Xpríl 1913
XIV., 15
Ritstj.: Björn Pálsson
cand. jur.
Talsími 215. Kirkjustræti 12.
Pósthöif A 41.
Heima daglega kl. 4—5.
StórvelÉ ógna Hontenegro.
Kh., 4. Apríl 1913.
Montenegro daufheyrist yið kröfu
stórveldanna um að hætta umsát
um Skutari. Stórveldafloti saman-
kominn í Adríahafl í ógnunarskyni.
*
* *
[í síðustu útlendum blöðum er sagt
frá því að Tyrkir hafi beðið stórveldin
að miðla málum, og að Svartfellingar
hafi gert það að skilyrði fyrir því':að
samið væri um frið, að Tyrkir gæfu
upp Skutari. Hefir deilan um borgina
að sjálfstöðu harðnað þangað til stór-
veldin hafa sent flota að ógna Svart-
fellingum. Sjálfsagt mun þessi aðíerð
stórveldanna mælast illa fyrir].
„Ðularfnll fyrirbrig9i“.
(Eftir J. Ó.)
Á Miðkudagskvöldið sat ég í stólnum
við skrifborð mitt, og sofnaði þar sitjandi.
Mig dreymdi þá að til mín kom kona,
léttlætisleg og á óákveðanlegum aldri.
Eg bauð henni stól og spurði hana að
heiti og erindi. Hún kvaðst heita Gróa
og vera matselja „Lögréttu", en erindið
væri að biðja mig að skrifa nokkrar
línur, sem hún iæsi mér fyrir.
Ég gerði það. Og rétt á eftir vaknaði
ég; var þá konan horfin, en á borðinu
lá miði með auglýsingu, þeirri er hér
fer á eftir. Eg hafði skrifað ösjálfrátt,
eins og nú er farið að tíðkast:
Pirma-tilkynning.
Hér með tilkynnist, að ég undir-
skrifuð, sem lengi hefi rekið iðn mína
undir ýmsum nöfnum, hefi nú sett á
stofn hér í bænum verksmiðju undir
nafninu
Gróa.
Bý ég þar til rógsögur um heima-
stjórnarmenn. Aðal-útsala verksmið-
junnar er fyrst um sinn í „Lögréttu".
Virðingarfylst
Gróa á Leiti.
Ásgrímur Jónsson hefir haft sýningu
á málverkum sínum í Vinaminni undan-
famar vikur. Flest málverkin sem hann
sýndi hefir almenningur ekki séð hjá
honum fyrri, þau eru eftirtekjan af dvöl
hans í Hornafirði síðastl. sumar. Ás-
grímur hefir einu sinni valið sér verk-
efni sitt og það er ísienzk náttúra eins
og hann sér hana þegar hún er í sínu
fegursta sumarskrauti. Vetrarmyndir
Framtíðin.
Nú birtir! Nú birtir um land og lá
og lognþokan hverfur af tindum.
Og framtíöin blasir við hrein og há
í hrífandi f'ögrum myndum.
Mín fósturjörð kœr! Þitt sonanna safn
nú sækir fram til að hefja þitt nafn.
Að sigra á sjó og landi
ei samtaka lýð er vandi.
Sem lútandi gestur á leigðri gnoð
ei lengur vill Frónbúinn standa.
Hann sjálfur vill ráða yfir súð og voð
og siglingu milli landa.
Og íslenzkur fáni’ á efstu skal stöng
af íslending dreginn við frónskan söng,
þá sýna erlendum svœðum
vort sœkonungsblóð í æðum.
málar hann víst mjög sjaldan, enda
bera þær vetrarmyndir, er ég hefi séð
eftir hann þess merki að honum lætur
eigi eins vel að mála þær og sumar-
myndirnar. En sumarmyndirnar málar
hann af snild. Og það sem sérstaklega
er snild hjá honum er hve vel honum
tekst að ná hinum margbreyttu, fínu
litbrigðum, sem sólar upprás og sólar-
lag á sumrin hefir með sér hér á landi.
Ásgrímur hefir margsinnis málað slíkt
vel áður en aldrei jafn vel og í mynd
er hann sýndi nú og hét „Kvöld í Horna-
flrði“. í þeirri mynd hygg ég að Ás-
grími hafi tekist bezt enn sem komið
er hvað meðferð litanna snertir.
Fiest hin nýju málverk er Ásgrímur
sýndi í þetta sinn, voru úr Austur-
Skaftafellssýslu, Hornafirði og Suður-
sveit. Hér verður eigi getið um nema
fáein þeirra, en um þau öll í heild
sinni er óhætt að segja að þau stóðu
eigi að baki hinum eldri málverkum
hans. Fjórar myndir sýndi hann af
sama landslaginu i Suðursveit, sína með
hvorum iitblæ. Landslag auðkenna
eigi að eins línur þess heldur líka lit-
blærinn sem yfir því er í hvert skifti.
Og af því litblærinn breytist svo oft
og mjög þá geta myndir af sama lands-
laginu orðið ólíkari en margur tekur
eftir. En> til þess að sjá muninn þarf
næmt auga og það hefir Ásgrímur sýnt
með myndum þessum að hann hefir,
og málara-listfengi sína hefir hann iíka
sýnt í því, hve eðlilegum litum hann
nær í myndum þessum. Því svo ólíkar
sem myndirnar eru, eru þær allar eðli-
legar. Af öðrum myndum hans úr
Hornafirði vil ég nefna: „Stóru lág“,
„Höfn í Hornafirði".
Flestar landslagsmyndir sínar málar
Ásgrimur með vatnslitum. Mun betur
vera hægt að ná fínum litbrigðum með
þeim en með olíulitum. í myndinni
„Meðalfell í Hornafirði" ljefir Ásgrímur
nú augsýnilega verið að reyna hvað
honum í því efni tækist með olíulit-
um. Hefir hann víða náð vel litbreyt-
ingum, og litaskraut er mikið í mynd-
inni, en ekki verða litirnir eins mjúkir
og þeir væru málaðir með vatnslitum,
og myndin varla eins eðlileg.
Nokkrar myndir sýndi Ásgrímur að
Og senn yfir landið vort svífa fer,
á samfeldum brautum úr stáli,
sá menningar kostur, sem knúinn er
af krafti frá eimi’ og báli.
Þó grœnlenzkur ár vor heiðbláu höf
þá hylji, ei verður oss opin gröf,
því samband slíkt miUi' sveita
þá sulti í gnœgð mun breyta.
Svo bjart verður yfir landi og lá
að Ijóminn frá sagnanna d'ógum
hann bliknar, og verður að víkja frá
fyr’ vorsól og bættum högum.
„í nafnivors Ouðs, og allir sem eitt!a
það er orðtak, sem getur sigur veitt.
Það veri’ í orði og verlú
oss vörn og framtíðarmerki.
H. S. B.
þessu sinni, sem hann áður hefir sýnt.
Var gaman að fá að sjá þær enn þá
einu sinni, svo sem Lómagnúp, haust-
myndina af Skeiðunum og Þjórsá.
Sérstaklega þótti mér vænt um að sjá
hina síðastnefndu. Að ná með litum
öllu því sólskini sem yfir þeirri mynd
er, er ekkert meðalmannsverk.
Tvær mannamyndir sýndi hann og
nú, aðra af frú Stefaníu Stefánsdóttir,
hinum af Birni heitnum Jónssyni ráð-
herra. Báðar eru myndírnar prýðis-
góðar, en betri hafa þó verið sumar
fyrri andlitsmyndir Ásgríms, enda eru
báðar myndirnar málaðar eftir minni
og ljósmyndum.
Að endingu vil ég geta einnar
myndar er Ásgr: sýndi nú, og máluð
ér fyrir 8 árum. Það er „Bíldudalur".
Samanburður á þeirri mynd og hinum
nýju myndum hans sýnir bezt hvílík-
um feikna breytingum list Ásgr. hefir
tekið á þessum fáu árum. Er þetta
eigi sagt til að rýra þessa mynd. Hún
er að mörgu leyti prýðilega gerð, en
það er eins og listamaðurinn hafi ekki
enn þá verið búinn að ná þeim tökum
á listinni sem honum eru eðlilegust.
Það er leitt til þess að vita að landið
skuli ekki eiga neitt listasafn, sem hægt
væri að safna á fegurstu myndum Ásgr.
Þó slíkt safn eigi yrði til annars, þá
yrði það þó til þess, að okkur mundi
þykja vænna um landið okkar eftir að
hafa séð alla þá fegurð úr náttúru þess
er Ásgr. getur sýnt í litum og línum.
Og þegar slíkt safn einhvern tíma
verður stofnsett, þá mun það sannast,
að kapp verður lagt á að ná myndum
Ásgríms þangað, úr dreifingunni sem
þær þá rnáske verða komnar á.
L.
Fréttabréf úr Geithellnahreppi.
Nú sem stendur gjörist fátt með
þjóð vorri er tíðindum sætir, og því
síður héðan úr hreppi; helzt mun
manni verða til að grípa til, að minn-
ast eitthvað tíðarfars og veðráttu, því
ærið er misjafnt um tíðarfar og veðr-
áttu í hinum ýmsu bygðarlögum lands
vors, en í öllu falli er það einmitt það,
sem mestu skiftir fyrir bændur og búa*
lið, og mætti kalla hyrningarstein og
undirstöðu undir allri velgengni eða
ekki velgengni sérhvers sveitarfélags
og þjóðarinnar allrar í heild sinni. Sem
stendur hefir, og er nú, þessum „hyrn-
ingarstein* þannig farið, að síðan á
jólaföstu og til þessa dags, hefir tíðar-
farið verið að kalla óslitin umhleyp-
ingstíð; stöðugir blotar með hrein-
rigningarskvettum á milli, svo jörð
hefir af og til verið auð dag og dag í
bili, þó hafa komið af til talsverð
frostarensli, einkum á jólaíöstunni, 10
til 11° R., og svo nokkrum sinnum
talsverður snjór, sem þó ekki hefir
legið lengi. Sökum hrakviðra og um-
hleypinga hefir verið all-erfitt að hirða
skepnur svo vel hafi verið þrátt fyrir
það þó útihús séu nú orðin allgóð, og
sumstaðar ágæt (járnþök). Annars hafa
fjárhöld verið allgóð og fátt drepist
hingað til, að eins hefir bráðafárið
gjört þó nokkuð vart við sig, einkum
í eystri hluta hreppsins, og hefir það
lagt að velli fénað, jafnt bólusettan
sem óbólusettan, en eigi má samt
telja mikil brögð að bráðafárusla í ár,
enda er nú vonandi, að mestu fyrir
það tekið. Heybirgðir manna munu
yfirleitt vera í heldur góðu lagi. í
öllu falli enn þá, eða svo segja skoð-
unarmennirnir, sem einmitt þessa dag-
ana oru að yfirheyra okkur bændur í
búskaparfræðum okkar, og þá aðllega
í fyrsta og síðasta boðorðinu: „Nægi-
legt fóður, — fram úr?“ En það boð-
orð heimta þeir að við kunnum reip-
rennandi, og hegðum oss þar eftir. —
Það er nú reyndar svo, að „hægra er
að kenna heilræðin en halda þau“,
einkum þar sem margt er á fóðrum
og byggja verður þó talsvert á úti-
gangi með.
Fiskvart varð lítillega við Bjúpavog
með Góukomu og eins við skokallaða
Styrmishöfn (klettaskora fyrir opnu
hafi í Þvottárlandi), en nýttist ekki
nema fáa daga vegna gæftaleysis. —
í Lóni (A-Skaftafellssýslu) varð og um
sama leyti fiskvart vel.
Um pólitík er nú hér lítið fengist,
sem stendur, sérstaklega síðan árang-
urinn af utanför ráðherra til samnings-
umleitana varð mönnum kunnur. —
Aðallega held eg, að menn alment
kjósi helzt, að þing og þjóð hvíli sig
nú um stund, og hætti algjörlega fyrst
uin sinn að vera nauða í Dönum um
þessi ríkisréttindi etc., sem þeim er
svona nauðailla við, að veita landi voru
eða réttara sagt ganga inn á. Mönn
um skilst, að við getum ofurvel kom
ist allra okkar innanlundsferða á fram
farabrautinni með stjórnarskrána okkar,
og þurfum í raun og veru alls ekkert
til þeirra að sækja það er að fram-
kvæmdum lýtur innanlands, en á þeim
er mesta þörfin, og þá að sjálfsögðu í
fyrstu röð, að hlynna að og bæta
landbúnað vorn eftir því sem mögu-
legt væri, þar er þó sú hellan, sem alt,
eða sem mest ætti á að byggjast.
Ekki mnn enn fullráðið um hverjir
munu bjóða sig fram til þingmensku
hér í hið auða þingmannssæti í S.-
Múlasýslu. En aðallega mun að eins
um tvo menn að ræða, er hver í sínu
lagi muni líklegastir til að ná atkvæð-
um, nefnilega þá herra, sýslumann G.
Eggerz og Svein umboðsm. Ólafsson
í Firði. Að vísu hefir á fleiri verið
minst, en alt er þetta óákveðið enn,
og bíður síns tíma.