Reykjavík - 12.07.1913, Blaðsíða 3

R E Y K J AV í K
113
SUNLIGHT SOAP
Sunlight sápan er áreiöanlega
hrein og ómenguð og engin
önnur sápa getur jafnast viö
hana til þess að hreinsa fat-
naöinn, spara tímann og gjöra
vinnuna við þvottinn auðveldari.
Sunlight sápan er afkastamikil
og sparar yður peninga. Ef þjer
ekki eruð þegar farinn að nota
Sunlight sápuna, þá byrjið að
gjöra það nú þegar.
2750
JErönsk ^amtalsbök
•)
eftir Pál I*orl£;elssoti, er nýkomin lit. — Kostar Kr,
Fæst hjá öllum bóksölum.
. 3,00. ^
til um flagg á landi ekkert nema
bréf frá dómsmálaráðherranum
danska frá 2. Ág. 1854, en með því
bréfl er öllum í konungsríkinu leyft
að flagga með verzlunarflagginu í
kaupstöðum og til sveita. t sama
bréfi er verzlunarræðismönnum leyft
að flagga með flaggi þess lands,
sem þeir eru fyrir. Dönsk lög
eru því ekki til fyrirstöðu sér-
flaggi. Til sannindamerkis má
geta þess, að útlendum einstakl-
ingum, sem hér eru búsettir, er
leyft eða liðið að flagga með flaggi
sinnar þjóðar, og þurfa menn ekki
annað til að sannfærast um það en
að líta hér út um gluggana nú.
Ég veit, að okkar röggsami lög-
reglustjóri myndi ekki líða það, ef
það kæmi i bága við lög. Hitt er
óþarfi að minna á, að flaggað hefir
verið átölulaust með bláhvíta fán-
anum á húsum einstakra manna.
— ísland er, að því er sérmálin
snertir, framandi land gagnvart
Danmörku.
þá er næst spurningin urn það,
hvort »ríkiseiningin« svokallaða
geti orðið því til hindrunar, að við
lögleiðum íslenzkan sérfána. En
að ríkiseining sé milli Danmerkur
og íslands, því get eg hvorki neit-
að samkvæmt stöðu minni né langar
til að neita. »Ríkiseiningunni« til
sönnunar skal eg leyfa mér að vitna
til eftirtaldra laga: Stjórnarskráin
1., 18. og 25. gr.; lög nr. 28, 7.
Nóv. 1879, 4. gr.; lög nr. 14, 21.
Sept. 1883; lög nr. 13, 22. Marz
1890, 52. gr.; lög nr. 31, 13. Des.
1895, 1. gr.; lög nr. 16, 3. Okt.
1903, 8. gr.; lög nr. 13, 20. Okt.
1905, 27. gr. En hvað liggur nú
í orðinu »rikiseining«? Ekkert
annað en það, að ísland og Dan-
mörk standi saman gagnvart fram-
andi löndum. Rikiseiningin er því
ekki til fyrirstöðu heimaflaggi, sbr.
8. lið 3. gr. millilandanefndarinnar
og upphaf 2. málsgr. nefndarálits
á bls. XIV. í 3. gr. er »kaup
fánínn ut á viða talinn meðal
sammálanna, en i 2. mgr. XIV
er sagt, að sammálin samkv.
frumvarpinu séu og nú skoðuð
sem sammál, en í því liggur að
heimafáni sé ekki sammál, og þá
getur hann ekki verið annað en
»sérmál«. Enda þarf ekki annað
en að benda til þýzka rikisins og
Stóra-Bretlands og sérríkja hins
fyrnefnda og sérlenda hins síðar-
nefnda. — Þýzka ríkið hefir einn
allsherjarfána, en hvert sérríki lief-
ir sérstakan heimafána. Sama er
um Bretland. Athugull maður,
sem kemur til Edinborgar mun
hafa séð flaggað þar með St. Andrew-
krossinum og eg held að flestar
nýlendur Breta, að minsta kosti
hinar stærri, hafi sérstaka heima-
fána. (Jón Ólafsson: Nei, nei,
nei.) Jú, að minsta kosti Canada.
Eg get sagt vini mínum, sem
hristir höfuðið, að eg lieíi það úr
enskri fræðibók og til frekari
fullvissu hringdi eg upp breska
konsúlinn hér og spurði hann um
þetta, og sagði liann að eg mætti
hafa það eftir sér. það er þannig
ekkert til fyrirstöðu íslenzku sér-
flaggi vegna danskra laga eða
rikiseiningar.
í íslenzkri löggjöf þekki eg ekki í
svipinn önnur ákvæði um danskan
fána en þessi: Lög nr. 31, 13. Des.
1895, sérstaklega 2. gr., sbr. augl.
16. Jan. 1893 og 20. Apr. 1893, og
tilsk. 2. frá 2. Marz 1903, 11. gr.
— Lögin frá 1895 taka að eins til
hér skrásettra verzlunarskipa, stærri
en 12 smálesta, og þekki eg engan
löglesinn mann, sem dregur það í
efa. Meira að segja gera þau ráð
fyrir skipum hér á landi, sem ekki
mega flagga með danska flagginu.
Tilskipunin frá 1903 nær að orða-
laginu til að eins til fiskiskipa utan
landhelgi, og jafnvel að eins til 30
smálestaskipa. Danska tilskipunin
frá 1748 er að eins lögleidd ís-
lenzkum nerr/unarskipum til handa,
enda hefir blahvíti fáninn verið
notaður á bátum aðfinningarlaust.
— En þó að framannefnd dönsk
ákvæði væru talin gikl hér, og þá
líklega helzt vegna tilsk. frá 24.
Jan. 1838, þá yrði þeim ekki beitt
hér, síst til refsingar eða ábyrgðar,
og það þegar af þeirri ástæðu, að
þau hafa ekki verið birt hér á
landi, sbr. tilsk. 21. Des. 1831
og 2 hæstaréttardóma frá 1842.
Það er þvi ugglaust, að vér liöf-
um fulla heimild til þess að setja
lög um sérfána á tandi. Og
með slikum fána ætti að mega
flagga á liöfnum og jafnvel
innan íslenzkrar landhelgi, alténd
á óskrásettum skipum. Annað
mál er það, að eg býst við,
að íslenzk skip yrðu að draga upp
danska fánann, ef krafist væri af
eftirlitsskipi Dana eða annara ríkja.
Hinsvegar tel eg oss alveg ó-
kteyft að lögleiða sérstakan siglinga-
fána. Til þess þyrftum vér að fá
viðurkenningu annara rikja fyrir
sjálfræði voru, eða Surverænitet,
enda tæplega heppilegt að ráðast í
það meðan vér höfum ekki megn
til að verja fána vorn og skip.
Varnarlaus siglingafáni, þótt við-
urkendur væri, gæti leitt til tjóns
fyrir skipa- og vörueigendur. Auk
þess sem tilraunir af vorri hendi
til lögleiðingar slíks fána yrðu til
þess að draga fánamálið niður í
flokkaóþverran, líkt og ósamlyndið
varð sambandsmálinu að falli 1908,
og til þess vil eg ekki stuðla.
En jafnvel þótt vér höfum ský-
lausan og ómótmælanlegan rétt til
þess að lögleiða íslenzkan sérfána,
eins og eg hefi þegar sýnt fram á,
þá er ekki þar með sagt að málið
verði jafn auðsótt í framkvœmdinni.
Það er ekki ómögulegt, að danska
stjórnin taki sér rélt til íhlutunar
um það mál, líkt og um lotterí-
málið og flaggið á bátskelinni 12.
f. m. o. fl. og mætti þá ef til vill
óttast, að ístöðulítil íslenzk stjórn
kiknaði i knjáliðunum, svo sem
dæmi munu finnast til um svo-
kallaða íslenzka stjórn. Samt hefi
eg þá óbifanlegu trú, að vor góði,
rétti málstaður sigri. Byggi eg
hana annarsvegar á konunglegum
orðum ættföður Glúksborgarættar-
innar: »Fram í guðs nafni fyrir
rétti og sæmd?« enda skil eg á
likan veg einkunnarorð konungs
vors Kristjáns X.: »Guð ininn,
land mitt og sæmd mín«, legg:
»land« út sem gjörvalt veldi kon-
ungs. Og hinsvegar byggi eg það
á spámannlegum orðum skáldsins:
»Sú þjóð, sem veit sitt hlutverk,
er helgast afl um heim, | eins hátt
sem lágt má falla fyrir kraptinum
þeim.« Þau orð eiga jafnt við
smáþjóð sem stórþjóð.
Gröngum því öruggir fram undir
litnm lands vors, litum lieið-
blámans og mjallarinnar.
Nöfn <:><»• íiýjuiigar.
..BoSnía kom í eær og með henni fjöldi
farþega. A meðal þeirra voru Geir Sæ-
mundsson vígslubisknp og Vestur-fslending-
arnir Jón Vopni ogJón Stefáns-
s o n læknir við almenna spítalann i Winni-
peg. Með Jóni Vopna eru sonur hans og
dóttir. Syst.ir hans er einnig með í förinni.
Þau hafa dválið fyrir austan og norðan nú
um hríð og fara út með „Botníu“. Jón
Vopni er talinn auðugastur allra íslendinga.
Kvennafundurinn i Búda-Pest gekk
um garð 20. f. m. Hann sóttu 2600 iull-
trúar, svo varla er að búast við, að mikið
hafi borið þar á einum íslending, Geta
menn glaðst af því eða hrygst eftir því
hvernig skapgerð þeirra er.
Þorbergur Thorvaldsson Dr. P. h.
frá Harward háskólanum kom hingað til
bæjarins fyrir skömmu ásamt Sveini bróður
sínum. Fóru þeir af „Vestu“ við Norður-
land og héldu þaðan landveg í Borgarnes.
Hr. Thorvaldsson er eínafræðmgur og hefir
notið styrks af Harwards háskólanum til
framhaldsnáms i Evrópu í þessari visinda-
grein. Hann tekur að komandi hausti við
kenslu á háskólanum.
Ritstjórinn er nú aftur hress orðinn
eftir byltu þá, sem hann hlaut i vikunni,
er leið.
Látinn er Guðm. Ámundason. bróðir
Olafs Amundasonar kaupmanns. Hann var
orðinn hrumur mjög.
Á Vífilsstaðaheelinu eru sem stend-
ur 76 sjúklingar. Rúm mun vera fyrir 80
mest. Af þessum 76 hafa langflestir komið
nú í vor. Þeir sem á hælinu voru í vetur
eru margir farnir heim til sín heilbrigðir
eða á batavegi. Nokkrir hafa dáið.
Trúlofun: Einar Indriðason bankarit-
ari og ungfrú K atrín Norðmann.
Norðurljósahljóð. í „Naturen11 (norskt
tímarit náttúruvísindalegs efnis) er grein,
þar sem tynd eru saman ýms ummæli, göm-
ul og ný, um að heyrist í norður- (og suð-
ur)-)jÓ8um. Fullyrða það margir merkir
menn, og er einn þeirra heimskautafarinn
Hróaldur Amundason.
Þýzkt hafskip úr járni, stórt og mikið,
sökk í vor utarlega á höfninni í Hafnarfirði
þannig að siglutrén þrjú náðu ekki alllítið
upp fyrir yfirborð sjávarins. Var öðrum
skipum hætta búin af þessu og í ráði að
sprengja skipið i sundur með sprengiefni.
Krafðist björgunarskipið „Geir“ 6000 kr.
fyrir vikið. Þótti mönnum dýrt, og var
„Adelaide" (svo hét skipið) síðan seld á upp-
boði ásamt eitthvað 3000 smálestum af kol-
um, sem í henni voru, og keypti J.
Reykdal, bóndi á Setbergi við Hafnar-
fjörð, alt saman (eða öllu fremur „vonina“
í því) fyrir — 16 0 k r. En sá böggull fylgdi
skammrifi, að væri hann ekki búinn að koma
skipinu burt snemma í þessum mánuði var
hann skyldugur að sprengja það í loft —
eða sjó — upp þegar í stað og á sjálfs síns
kostnað. En Reykdal er maður bæði ötull
og framsýnn, og á meðan öldungarnir hafn-
firzku hristu skallann og töluðu um það sín
á milli, hve óvitur og framhleypinn æsku-
lýðurinn væri nú á dögum, fór hann inn í
Reykjavík, fékk stóreflis fleyti-kassa leigða
hjá hafnar-Kirk, þrælsterkan vír í dráttar-
brautinni og þrjá botnvörpunga. Fór síðan
með alt suður í Fjörð, setti kassana um
fjöru sinn hvoru megin við skipið til að
lyfta því, er flæddi, vír undir kjölinn bæði
að aftan og framan, hafði sinn botnvörp-
unginn á hverja hlið til að draga „Adelai-
de“ upp og á flot og loks hinn þriðja til
að „stíma“ með hana burt. Og nú liggur
„Adelaide11 upp í fjörunni í Hafnarfirði og
sólin skínandi björt er farin að þurka kolin.
En enn bjartara skin þó ásjóna Reykdals
sjálfs, þar sem hann stendur þar hjá og tal-
ar við einhvern öldunginn, sem nú er hætt-
ur að hrista kollinn, heldur mælir með
spekingssvip: „Já — var það kanske ekki
þetta, sem ég sagði frá upphafi!“
Látin er í Slésvík ekkjufrú L o u i s e
Pesehke, dóttir N. Siemsen, er hér var
kaupmaður. Hún var systir Franz Siemsen
fyrv. sýslumanns og Carélínu Jónassen amt-
mannsekkju.
Bifrciðin nýja heldur nú uppi ferðum
ýmist til Þingvalla eða austur yfir fjall.
Vilh. Finsen loftskeytamaður kemur
hingað alkominn í ágúst.
Látinn hér í bænum ep elzti sonur Ás-
geirs Sigurðssonar konsúls, Asgeir að nafni.
Mannvænlegasti piltur.
Veiðistöð, ætlaða botnvörpungum, er
nú í hyggju að búa til inni í Fossvogi.
Hefir enskt félag myndast í því skyni og
keypt þar mikið land. Á nú mjög bráðlega
að byrja þar á hafskipabryggjugerð og setja
vita og sjómerki til að gera greiða innsigl-
inguna á Skerjafjörð.
Ætlast er til, að nota landsvæðið Reykja-
víkurmegin við voginn og verður bryggjan
undan bökkunum kippkorn austan og inn-
an við Nauthól.
í Grundarfirði hefir annað enskt
félag einnig í ráði að búa til veiðistöð fyrir
botnvörpunga. Óvist þó enn, hvað úr því
verður.