Reykjavík


Reykjavík - 27.09.1913, Síða 2

Reykjavík - 27.09.1913, Síða 2
156 REYKJAVÍ K rtferzlun Síuríu c7ónssonar er ftutt af JEaugavegi 1 á JŒaugaveg 11. járnbrantarraálií. (Út af áliti minni hl. í n. d.). Enn hefi ég eigi séð annað af áliti minni hl. í járnbrautarmálinu í n. d. en það, er bl. „Reykjavík" flytur 13. þ. m. Þar segir: „Björn Kristjánsson . . . hefir samið ítarlegt álit, þar sem hann rökstyður þá tilllögu “, að járn- brautarmálsfrumvörpin og fjárveiting til framhalds-rannsóknar og undirbún- ings á málinu, verði feld. Síðan tekur blaðið upp, orðrétt, að því er virðist, hinar helztu ástæður B. Kr. í 3 atriðum. En sé það hin helztu rök minni hl., þá mætti eins vel segja um barn, sem lætur í Ijósi óvilja sinn á því, er það skilur ekki að sé sér og öðrum fyrir beztu, að það rökstyðji álit sitt. Hvað er járnbraut? Það er sam- gangnafæri á landi, sem nota má alla tíma árs, nótt sem dag, í votu sem þurru, og sem sparar tíma og fyrirhöfn til ferða og flutninga; er í þessu efni öllum enn nothæfum samgangnatækj- um fremra. Allar samgangnabætur eru gerðar til að bæta efnahag þjóð- anna, efla framleiðsluna. B. Kr. vill láta efnahaginn batna, framleiðsluna aukast áður en íarið er að hugsa íyrir meðulunum til þess, þ. e. a. s. á landi. En hví þá ekki eins á sjó? Hann vill láta „nota sjóleiðina út í œsar“. Þarf ekki til þess skip og hafnir ? Og kosta þau þægindi ekkert? Ef fé þarf til þess, hví þá ekki að bíða með það þangað til framleiðslan er orðin nógu mikil og fjárhagurinn öflugur? Hverjar eru yztu æsar sjóleiðarinnar á suður- strönd landsins ? Og hvernig er unt að nota sjóleiðina þar án fjár, svo þörf héraðanna sé fullnægt? Hví hefir B. Kr. ekki ávalt heimtað sömu skiiyrði uppfylt („vaxandi efni og aukið veltu- fé“), áður en hann hefir greitt atkvæði með fjárveitingum til vegabóta, brúa, hafna, skipaferða, loftskeytastöðva o. s. frv. ? Eða hefir hann máske álitið þetta meðal til þess, að fólki gæti liðið betur (efni og framleiðsla aukist) og það fjölgað í landinu ? Sé svo, hví á þá ekki hið sama við um fullkomn- asta samgangnatækið, járnbrautina ? B. Kr. segir, að „fólk sé ekki til á íslandi“ til að auka bygð á því. Fólk er til á íslandi til að byggja Ameríku, og til að yfirfylla sjóþorp landsins og kaupstaði. Mætti ekki það fólk eins vel búa upp í sveitum á íslandi, ef það hefði þar lífvænleg býli? í Ame- ríku verða efnalitlir innflytjendur að vinna baki brotnu fyrir líku kaupi í reyndinni og hér. En þar hefir hingað til sumstaðar mátt fá landbletti til umráða („stjórnarlönd") með skilyrð- um um að byggja þá og rækta á fám árum. Mundi ekki mega svo fyrir koma verðhækkunargjaldgreiðslunni hér í járnbrautarhéruðunum, að hún yrði í byggilegum landspildum — sem þá yrðu „stjórnarlönd" eins og í Ameríku — er nýbyggjendur gætu fengið til umráða með aðgengilegum kjörum og skilyrðum, líkt og í Ameríku ? Þar verða Vnenn að byegja og rækta land sitt í hjáverkum, þá er þeir ekki hafa arðbæra atvinnu annarsstaðar. Hér mætti eins að fara eftir að járnbraut er komin. Þá gæti ötull nýbýlingur unnið t. d. í Reykjavík eða Hafnarfirði virku dagana, en heima á helgum, ef nærri braut byggi. Síðan vinnutími styttist í 10—12 stundir, er daglegur hvíldartími ungum og hraust- um mönnum orðinn svo nægur, að lögmál Mósesar um 7. daginn sem al- gerðan hvíldardag er úr gildi gengið, eins og reynslan sýnir; því hver sem getur notar hann nú til ýmsrar vinnu : ferðalaga, veiðiskapar o. s. frv., eða til að sóa vikukaupinu í svall og skemt- anir. Þarfara að kaupa járnbrautar- far og vinna á „heimilisréttarlandi" sínu, og yrði af mörgum gert, ef kostur væri. Með járnbraut má skapa ofur- litla Ameríku á íslandi. En þetta liggur ekki opið fyrir skiln- ingi almennings hér enn (og það veit B. Kr.!). Hægara að viðhalda van- þekking og tortryggni. Samkvæmt rökstuðningi bankastjór- ans ætti (banki) aldrei að lána pen- inga til neins, sem miðar til að frum- afla fjár, hversu viss sem tryggingin er, heldur til að efla þá, sem þegar eru orðnir fjáðir! Kenning B. Kr. er innifalin í þessu gamla erindi: „Ekki skaltu fæðast fyr en fuliþroska þú ert, og farðu ekki að runaskast nema glaðvakandi [sért; heilsubótarmeðal að eins heilbrigðum sé veitt, og horfðu ekki’ í bók fyr en þú kant að lesa [greitt; snertu|ekki’á[penna fyren skrifar skjrt ogrétt, og skift’ þér ekki’Jaf árum fyr en dagleið rærð [í sprett...“ Ekki þarf að hafa mikið fyrir að finna mótsagnir við þetta „rökstudda" minni hl. álit B. Kr. í þingmensku- og bankastjórastöðu hans; þar eru þær í hundruðum og jafnvel þúsundum. Mót- sagnirnar eru einnig auðsæjar í álits- skjalinu sjálfu (sýnishorninu í „Rvík"). B. Kr. er uppvaxinn í Flóanum. Þar mundu hin góðu áhrif járnbrautar- innar fyrirhuguðu einna fyrst komaí ljós. Minni hl. áíitið sýnir þvi ekki mikla fósturhéraðsrækt. Björn Bjarnarson, Grafarholti. Bifreiðar. Bifreiðum fer nú sennilega að fjölga hér á landi. Hafa nokkrir menn myndað félag í því skyni, og eru í stjórn fé- lagsins þeir Sv. Bjiflnisson yfirdóms- lögmaður, Axel Tulinius f. sýslum. og P. Gunnarsson hótelstjóri. Það vill oft verða svo, að ekki þarf annað en að einhver ríði á vaðið — þá koma fleiri á eftir. Fað eru svo víða orðnir góðir vegir út um land, að menn ættu nú þar að fara að hugsa um að slá sér saman um vagn og vagn. Hve mjög bifreiðarnar flýta fyrir öllum ferðalögum geta menn gert sér í hugar- lund á því, að þær fara það á íjórðung stundar, sem menn ríða á klukkutíma. Dagleiðina fara þær því á 2—3 stund- um. Það er ekki smáræðis samgöngu- bót. Vér tökum til dæmis að bifreiðir gengju á milli Borgarness og Stykkis- hólms og Borgarness og Borðeyrar. Efalaust mundu þær koma aö góðum notum þar, og viðar og viðar. Og reynsl- an hefir líka sýnt að þær geta komið að liði þó vegirnir séu ekki sem beztir. En nauðsynlegt er að sem allra fyrst verði sett hér á stofn vinnustofa, sem getur í fljótu bragði gert við alt, sem að kann að verða. Verðið á bifreið- unmu er þetta frá 3500—5000 kr. eða meira. En þær, sem hér hafa enn verið notaðar og gefist vel, hafa að eins kostað 3500 kr. Að vísu þurfa þeir ekki hey hest- arnir, sem ganga fyrir þessum vögn- um, en matarlausir geta þeir þó ekki verið. Það verður að ala þá duglega á benzíni, en ekki er það svo mikill kostnaðarauki að um muni neitt að ráði. Ritfregn. Guðm. Guðmundsson: Ljósa- skifti. Ljóðflokkur um kristuitökuna á íslandi að Þingvelli 24. júní 3000. — í safoldarprentsmiðj a,-— V erð 0,85. Fögrum lögum er þannig varið að til hljómþokka tónanna finna flestir og hafa unun af. En þeir eru ávalt færri, sem verða snortnir af því, sem er á bak við tónana og er borið af þeim — andanum, sem gefur laginu lífið. Svipað er varið fögrum Ijóðum. Orðin sem falla létt í stuðla, og málið fágað og fegrað, heillar eyrað. En undir orðunum heyrir sá, sem næmur er, hjarta skáldsins berjast, og fram fyrir sjónir hans kemur laus við hjúp dauðra bókstafanna, andinn, sem lífgar ljóðið. — — Þeim er oft — og að verðug- leikum — hrósað, kvæðum Guðmundar skálds, fyrir hljómþokkann og hina ytri, mjúku og hugþekku fegurð. Hana hljóta allir að sjá. En það má ekki gleyma því, að þó að þessi kostur þeirra sé mikill, þá er hann ekki aðal- kostur þeirra. í ljóðasafni því um kristnitökuna hér árið 1000, sem hann nýlega hefir sent frá sér, lifir maður með skáldinu, þá minnisstæðu miðsumardaga á Þing- völlum, er hinn forni siður varð að lúta í lægra haldi fyrir hinum nýja, himinborna, er kom að sunnan. Þótt um sögulega viðburði sé að ræða er Ijóðflokkurinn ekki sögukvæði (epos). Það eru engar þurrar og þunglamalegar lýsingar. ímyndunarafl skáldsins ber lesandann inn í hugsanaheim þann, er þeir börðust um völdin í Þórr og Hvíti- Kristur, og með skáldlegri snild dregur hann upp hverja myndina á fætur annari af mönnum og atburðum, er lætur alt rísa bjart frammi fyrir sjón- um vorum jafnótt og vér lesum. Allar myndirnar eru lifandi og prýddar fögrum litum og oss finst eins og vér hefðum lifað þennan dag, er skáldið kveður um. Hann verður hverjum þeim minnisstæður, er les „Ljósaskifti". Höfundurinn hefir með fögru kvæði eignað konu sinni ljóðaflokk þennan, og hefir margur gefið þeirri, er hann unni, minni grip og ómætari. Brot úr bréti til »Reykjavíkur« frá Sunnmýling 30. ágúst 1913. . . . Þetta tvent: að fá af og til kaup- bætir, og sem oftast að sjá eitthvað frá hendi herra cand. phil. „I n g i m u n d a r“ mun treysta vinsældir blaðsins hjá kaupend- um; í það minsta hjá mér. Fréttafátt héðan úr hreppi. Tíðarfar yfir- leitt um alt Austurland alt til þessa dags hið bezta, en grasvöxtur þó sumstaðar ekki að því skapi. — Fremur fiskitregt viðast hvar, minsta kosti með köflum. Fátt höfum við hér enn heyrt af þinginu, en það lítið það er, þá er það ekki neitt sérlega upplyftandi; mest virðist bera á flokkadeilum, valdafýkn og bitlingagræðgi. Vonandi fréttum við nú samt á sínum tima, að þingið hafi bætt ráð sitt, og afrekað eitthvað þarflegt annað en neita skáldastyrk og þess háttar. — Hafi þó eitthvað farið að hugsa um að bæta þjóðbankann okkar; styðja öfluglega Eimskipafélagið okkar, og — þó það máske þyki kenna hreppapólitíkur hjá mér — koma brúm á óbrúuð voða-vatnslöil, t. d. Hamarsá í Ham- arsdal, mál sem talsverðan undirbúning hafði fengið á fyrri þingum. — Við Sunnmýlingar vonumst að þ i n g m e n n okkar bregðist oss ekki í þessu máli, eu færist í ásmegin og fái málinu fram- gengt. x. x. x.

x

Reykjavík

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Reykjavík
https://timarit.is/publication/206

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.