Reykjavík


Reykjavík - 04.10.1913, Page 2

Reykjavík - 04.10.1913, Page 2
160 REYKJAVIK — einnig þeim er sigurinn öðlast. Flestum ofbýður að bera ábyrgðina á að koma slíku á stað. Þjóðirnar eru að vitkast. Ósjálfrátt og án þess menn veiti því sérlega eftirtekt er hið and- lega eðli mannsins að fá yfirhönd, en dýrið í honum að lúta í lægra haldi. Kjarni menningarinnar er mannúð, og hún er bezti friðarfrömuðurinn. Og því skæðari sem morðvopnin verða, og þar af leiðandi stríðin, því meira kveinkar mannúðin sér við að koma þeim á stað. Þess vegna á „friður á jörðu“ ef til vill ekki eins langt í land og hinn sífeldi ófriður þar helzt bendir á. €imskipajélagið. Bráðabirgðastjórnin hefir nú ákveðið stofnfund félagsins 17. janúar 1914. Er það laugardagur — til lukku von- andi. Enn eru margir eftir, sem ættu að vera með, og enn er þörf á meira, miklu meira fé. Þeir sem taka á móti hluthafa-áskriftum ættu að nota vel tímann, sem í hönd fer, og pota í þá tómlátu. Oft þarf ekki annað en að minna menn á skyldu sína, til að fá þa til að gera hana. En það er skylda hvers góðs íslendings að eiga hluta- bréf í Eimskipafélagi íslands. Og eftir á, seinna þegar íslenzku skipin skríða inn á hafnirnar full af vörum og far- þegum, þá mun hvern þann iðra, sem ekki var með, ekki lagði sinn skerf — hve lítill, sem hann var — af mörk- um, þegar ísland kallaði á börnin sín árið 1913. Hvað á barniö að heita ? Hvað eiga þau að heita íslenzku millilandaskipin ? Þeim verður að velja fögur heiti, er sómi sér vel og eftir sé tekið. Ekki er ráð nema í tíma sé tekið — bezt að menn fari að hugsa sér það nú þegar, svo þeir geti stungið upp á einhverjum góðum nöfnum á stofnfundinum. psnsðisleysi. Fólk er nú sem óðast að streyma til bæjarins. Það kemur hinga8 úr ðllum héruðum landsins, ofan úr sveit og frá sjávar-þorpunum, ungir og gaml- ir, konur og karlar. Sumt sem hér hefir átt og hefir heimili sitt, sumt sem ætlar að dvelja hér í vetur, og enn sumt sem hygst að setjast hér að. Alt þarf fólk þetta auðvitað húsnæði fyrir sig og sína — en á því er altaf að verða meiri'og meiri hörgull. Sér- staklega eru litlar og ódýrar íbúðir að verða ófáanlegri og ófáanlegri. Fer því oft svo að fólk verður að stía sig saman, heiiar fjölskyldur með börn í eina herbergiskitru. Að maður tali ekki um alla þá, er verða að hafa eldhús með öðrum. Það er nU orðið svo algengt að fátækt fólk telur það næstum sjálfsagt. En þetta er þó slíkur ókostur að margur mundi ef til vill fremur kjósa að hafa minna að elda í eldhúsinu, og hafa það fyrir sjálfan sig einan. Kjallaraholur eru teknar til íbúðar, sem áður voru taldar hæfastar til geymslu, og menn þakka fyrir að geta fengið eitthvert skýli. Ný hús hafa að vísu nokkur verið J bygð, en þó tiltölulega svo fá að lítið munar um það, sem þau taka. Ibú- um bæjarins fjölgar eðlilega þetta jafnt og þétt, og húsa-viðkoman hefir ekki við fjölgun mannfólksins. En afleið- ingin af þessu er meðal annars sú, að húsnæði í bænum — og ekki sízt ein- mitt litlu íbúðirnar fátæka fólksins — verður sí og æ dýrara, og húsaleigan óbærilegri og óbærilegri. Því er ó- bótmælanlegt að láta þetta reka lengur svona á reiðanum. Úr því einstak- lingarnir sumpart ekki hafa efni á að byggja kofa yfir höfuðið á sér og sum- part ekki vilja leggja peninga sína í að byggja hús til þess að leigja öðrum, þá verður bæjarfélagið sjálft að taka í taumana. Og taka bráðlega í þá. Því að auk þess, sem það mun undan- tekning, að það sé hagur nokkurs bæjarfélags að fæla fólk frá að taka sér bólfestu í bænum, þá er hér einnig um annað atriði að ræða, sem vert er að einnig sé nokkur gaumur gefinn. Yér eigum við þá óhollustu, sem stafað getur og stafar af því að menn lifa í of-fyltum húsakynnum. Þegar heilum fjölskyldum, manni, konu og hóp barna, ósjaldan er troðið niður í eitt herbergi þá hlýtur heilbrigði fjölskyldanna, er slík húsnæði hafa, af því að stafa hin mesta hætta. Slíkar íbúðir verða að gróðrarstíum sóttkveikja, sem þaðan berast út í allar áttir, og sérstaklega þola börnin illa það sífelda óloft og ó- þrifnað, sem óhjákvæmilega hlýtur að vera þar, sem svo hagar til. Þegar þetta bætist ofan á misjafnt viðurværi og aðbúnað, þá getur varla vel farið. Þá er sjúkdómurinn að staðaldri gestur, ef hann ekki má kallast þar heima- maður. Að sporna á móti þessu er bæði skylda hvers bæjarfélags og til eflingar hagsmuna þess. Oss er kunnugt um að bæjarverk- fræðingnum var ekki alls fyrir skömmu falið að gera uppdrátt að húsi, sem kynni að verða reist í því skyni að hýsa fátækar fjölskyldur. Þessi upp- dráttur er enn ókominn, því að verk- fræðingurinn hefir mjög mörgum störf- um að gegna og miklu að sinna. En vér viljum vera þess hvetjandi að hann komi sem fyrst, og að ekki verði látið staðar numið við að gera uppdrátt að slíku húsi, heldur verði það reist, og það sem allra bráðast. Bærinn ætti heldur ekki að þurfa að hafa fjárhags- legan óhag af þessu. Engar líkur fil þess að það þyrfti að standa autt fyrst um sinn. Og ef þeir tímar kunna að koma að húsnæðis-eklan er um garð gengin, og hús standa tóm í Reykja- víkurbæ — þá láti menn þá, er leita hjálpar úr bæjarsjóði, fá þá hjálp með ókeypis húsnæði í bæjarins húsi eða húsum. Líklegast verður seint svo hér, að ekki verði nógir, sem þörf hafa á ókeypis húsnæði. En ef svo skyldi bera við, þá gerir minna til þó húsin standi tóm. t’á hefir Reykjavík ráð á því og öðru eins ! ÞjóðYÍna-félagið. Hagur félagsins hefir aldrei staðið með meiri blóma en nú síðan dr. Jón Þorkelsson tók við stjórn þess. Ný- lega eru komnar út bækur þess, og geta félagsmenn sízt kvartað yfir að fá ekki nóg fyrir peninga sína. í Andvara eru margar góðar rit- gerðir, þar á meðal erindi eftir Hall- grím Þorbergsson um Aukið landnám, sem er þess vert > að því sé mikill gaumur gefinn. Réttarstöðu íslands eftir prófessor juris Einar Arnórsson gefur félagið út. Almanakið (1914) hefir aldrei verið meira. Það er fullar 150 blaðsíður, og í því mikill fróð- leikur. Hallgríms Péturssonar er þar fallega minst, og að maklegleikum. Tilefnið er að hann verður 300 ára að ári. Einnig er Sturlu Þórðarsonar minst. Sjö aldir eru þá liðnar frá fæðingu hans. — Dr. Jón er hinn mesti iðjumaður og manna fróðastur um marga hluti. Er auðséð að verk þetta hefir látið honum vel, og að hann er ágætlega vel fær um að gegna því. En þetta hefir Alþingi líklegast ekki fundist, úr því það tók starfann af honum. Slys Yið hafnarvinnuna. Maður dettur í sjóinn og drukknar. Svo bar við seinni hluta dags á þriðjudaginn að þrír menn voru við vinnu á verkpalli einum framarlega í járnbrautarbrúargrindinni. Eru staurar miklir reknir niður í sjávarbotninn, sem eiga að halda uppi járnbrautinni, er flytur möl og stórgrýti í hafnar- garðinn og eru staurarnir reknir nið- ur og brúin þannig lengd, jafnótt og garðinum miðar áfram. Þessir þrír menn, sem á pallinum stóðu, voru Tómas Tómasson trésmiður hér í bæ, Guðmundur Þorgrímsson og Þorlákur Magnússon úr Hafnarfirði. Stóðu þeir Tómas og Guðmundur á pallinum vestanverðum en Þorlákur austantil á honum. En alt í einu brotnaði planki, sem hélt pallinum uppi vestanmegin og varð þeim þá fótaskortur Tómasi og Guðmundi. Guðmundur náði samt fljótt í einn af brúarstaurunum og gat haldið sér föstum, en Tómas rann út af pallinum og í sjóinn. Fallið var ekki hátt — liðug alin — en hann fór í kaf og skaut ekki upp íyr en þó nokkrum (á að gizka 5—10) föðm- um fyrir vestan brúna; því að harð- ur útstraumur var. Guðmundur og Þorlákur hlupu strax til og fleygðu út til hans tveim plönkum og einu borði — enda kallaði Tómas til þeirra að gera það. En það var til einskis því að hann náði ekki í plankana þó að þeir kæmu mjög nálægt honum, og virtist sem þá væri svo af honum dregið að hann ekki hefði mátt til að handsama þá. En þeir Þorlákur hlupu þá upp brúna og fóru með öðr- um í bát, sem lá þar í fjörunni við garðinn innanverðan, og reru sem mest þeir máttu út þangað, er þeir hugðu Tómas vera. Leituðu þeir að honum í fulla klukkustund en tókst ekki að finna hann. Var hann þá sokkinn. En seinna um kvöldið fannst hann liðið lík á Akureyjar- granda. Jón Magnússon bæjarfógeti hélt jafnskjótt próf út af slysinu og skýrðu sjónarvottar frá því eins og að fram- an er sagt. En um plankann, sem brotnaði og órsakaði slysið þá ber mönnum saman um að 'hann hafi virst hinn traustasti og átt að geta borið miklu meiri þunga en þessa 3 menn. Hann var 7 þumlungar á breidd, 2 þuml. á þykt og var á rönd undir pallinum og hafið tæp hálf sjötta alin. Sárið þar sem hann brotnaði var hvítt og engir gallar að sjá í plankanum. Það er því í raun og veru lítt skiljanlegt hvernig hann fór að brotna, en efalaust hefir við- urinn í honum af einhverjum ástæð- um verið ónýtari en hann virtist vera, úr því telja má víst, að plankinn hafi verið heill þegar hann var festur. En mennirnir sem á pallinum stóðu höfðu sjálfir tekið hann og fest. Það á því enginn sök í þessu slysi. Það var ófyrirsjáanlegt og óviðráðanlegt. Tómas heitinn fór frá konu og fimm börnum. Vátrygður var hann sem aðrir, er að höfninni vinna. íjáskólmn settur. Rektor háskólans þetta ár, prófessor Lárus H. Bjarnason, setti hann 1. þ. m. með stuttri ræðu. Háskólinn á að vera þjóðleg stofnun, og prófess- orinn lét það einnig í Ijósi með því að láta skrýða fyrirlestrarstúkuna, er hann flutti ræðu sína úr, bláum og hvítum böndum. í guðfrceðisdeildina hafa þessir nýju nemendur bætst við: Sigurgeir Sig- urðsson, Ragnar Hjörleifsson, Kjartan Jónsson og Þorst. Kristjánsson. En í lœknadeildina þessir: Tryggvi Hjör- leifsson, Gunnar Jóhannesson, Karl Magnússon, Hinrik Thorarensen, Krist- mundur Guðjónsson og Jón Bjarnason. Norrœnu les Geir Einarsson og Vög- frœði Kjartan Thors. Von er á tveim — þrem í viðbót, og auk þess munu líklegast tvær útlendar stúlkur, sem hér hafa verið í bænum um stund, sækja fyrirlestra á háskólanum í vet- ur. í guðfræðisdeildinni voru 6 í fyrra, í lagadeildinni 14 og í læknakeildinni 19. Verða þá yfir 50 nemendur á há- skólanum þetta háskólaár. Atvinnuleysi í Canada. Það eru taldár allar horfur á þvi að stórkostlegt atvinnuleysi verði í vetur í Canada. Jón Sigurðsson bæj- arfógetafulltrúi, sem á heima í Winni- peg, skrifar um þetta í biéfi til „Ing- ólfs" nýlega og nú sjáum vér að sænski konsúllinn í Montreal varar menn við að flytja sig búferlum til Canada sem stendur, af þeirri ástæðu, að líklegt sé að hópur manna muni verða iðjulaus þar í vetur. Mcnið góða. Eftir mikla leit tókst eftirgrenslunar- mönnunum frakknesku, að komast að því, að stuldinn mundi hafa framið þjófafélag, sem aðsetur sitt hafði í Berlínarborg. En ekki varð samt haft uppi á þjófunum. En nú hefir á- byrgðarfélag það, sem menið var vá- trygt hjá, fengið bréf frá þeim, og bjóða þeir að afhenda því menið gegn sómasamlegri borgun. Eru þeir orðnir úrkula vonar um að koma meninu eða' gimsteinum þess í peninga. En vá- tryggingarfélagið hrósar happi og þyk- ist sleppa vel. €ggert Claessea, yflrréttarmálaflutmngsmaður. Pósthússtr. 17. Talsiml 10. Venjulega heima kl. 10—11 og 4—5.

x

Reykjavík

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Reykjavík
https://timarit.is/publication/206

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.