Skeggi - 09.03.1918, Page 1

1. árg.
Vestmannaeyjum, Laugardaginn 9. marz 1918.
20. tbl.
Höfnin og
hafnargerðin
í Vestm.eyjum
eftir
Jes A. Gíslason.
—o—
(Framh)
Þaö er langt síöan menn hjer
•fundu sáran til þess hversu höfnin
var opin og ól<yrr í aöalátlinni hjer,
austan-áttinni, og hversu bráð nauð-
syn bæri tii að ráða bót á þessu.
Þetta kom þegar í Ijós í tíð opnu
bátanna, því að þótt háskinn væri
ekki svo afskaplegur íyrir þá þegar
inn á höfnina var komið með þvf
að iandtaka var góð; bátarnir settir
í hróf, og bundnir við festarsteina,
svo að ekki var hætt við þá tæki
út þótt fiæddi f kring um þá í af-
tökum. Þó fórst tíæririgurinn »Þurfa-
lingur* 5. rnarz 1834, á Hnykíinum
út af Nautshamri; druknuðu 14, en
4 skoluðust Hfs upp í Nautshamar,
hann var að koma úr fiskiróðri; og
o'íar hefur báturn hvolft hjer innan-
hafnar í sjávargangi og menn
drukknað, Þá kom það þó opt
fyrir, að bátarnir urðu að sriúa frá
v bafnarminninu, af því að »Leiðin<i
var ófær, og ýmist áð iiggja þar
iengi úti fyrir, ef véður ieyfði, og
bíða, ef ske kynni að sjó iægðr,
eða þá að hverfa algeriega ftá og
freista landtöku annarstaðar, t. d. á
Eyðinu. Aftur á móti fór þörfin á
bættri höfn aö vtrða stórnauðsynleg
þegar vjeiarbátum tók að fjölga hjer,
sem liggja út á höfninni, hverju sem
viðrar, og þá að sjálfsögðu um
þann tímann ársins, vetrarvertíðina,
sem helst er veöra-von hjer sem
annarstaðar. En með auknum vje!-
bátaútvegi, jókst jahihliða, að stór-
um mun, aðflutningsþörfin híngað
á öllum nauðsynjum: salí', veiðar-
færum, steinolíu og matvælum, því að
jafnhiiða þessum stór áukna sjávar-
útvegi hjer, fjölgaöi hjer hröðum
fetum bæöi búseftu fólki, og eins
aðkomu fólki til hirðingar aflans
og annarar vinnu. AHur þessi fjöldi
þurfti alls síns bjargtæðis hjer, því
nú hurfu þeir hjeðan, sem áður
sóttu hingað um vertíðina með
fullar skrínur af smálka og stnjöri. !
Allar þessar breytingar sem orðið
hafa hjer á tiitöluiega sfultum tíma,
I
j og allar þessar auknu þarfir geröu
! háværar krofur um bætta hðfn, bæði
t
S fyrir vjelbátatiotann og ei<is fyrir
í skipin, sem fluttu nauðsynjariirnar (
j hingað.
Fyrsía alvarlega hreyfingin í þá 1
átt að gera hjer höfn, mun hafa
! borist hingað ávið 1905 Irá útfendu j
(ensku) fjelagi, sem haíði á taktein-
í um 900.000 kr. ti! verksins. Óskaði j
fjelag þetta meðmæla sýslunefndar-
inr.ar hjer til alþingis um að mega ;
i í
gera hjer höfn með vissum skii-
yrðum og skuldbindinguro. Furidir
voru þá haldnir hjer, bæði hjeraðs-
fundur og kaupmannafundur, en
svo fór, að mál þetta var steindrepið
á almennnm fund’. Sögðu kunn-
ugir menn að úrslitunum á síðasta
j fundinum, tnuni að nokkru hafa
j raðið lítt hugsuð ræða eins máls- j
melandi mánns hjer, og mun hann
opt hafa iðrað þess síðan hv^rnig
hann tók í rnálið, en hvað sem um 1
það verður sagt, ‘þá mun hitt þó
ha!a ráðið meiru, að Eyjabúum
mun hafa þótt það frekar lililmann-
legt aö höfn væri gerð hjer fyrir
útlent fje; hafa viljað sjálfir hafa
heiðurinn af því og þá jafnframt
hugsað, að þeir hefðu meiri not
hafnarinnar; útlendingarnir mundu
fá yfirtökin en þeir sjálfir verða
sem horn-rekur á höfninni. Hjer
skal ódæmt um rjettmæli slíkrar
hræðslu, það mætli eílaust segja
ýmislegt með því og móti, en af
því að gagnslaust er að þrátta um :
slíkt úr því svo fór í þeiía skipti
og önnur ráð voru tekin þess í
stað, þá verður slíkt látið liggja á
milli hiuta.
Um likl leyli, eða 1904—5 kom
hjer annað útlent fjeiag með það
fyrir augum að stunda hjer útgerð
á togurum og í sambandi við það
að gera hjer einhverjar bætur innan
hafnar; reyndar mun framkvæmdar-
stjóra hafa komið til bugar að gera
kola-bás í Kleítsheili, tueð því« að i
steypa fyrir framan hann og þjetta
að öðru leyti, en hætt er við að j
sú fyrirhleðsía hefði þurft að vera j
bæði há og sterk til þess að stand-
ast skellina þar. En þetta fór alt
út um þúfur, aðeins byggt bjer
eilt geymsluhús og nokkrir stöplar
steyptir, til að béra hús eða að-
gerðarpalla fyrir vestatr Sýslubryggj-
una, sem síðar var gerð.
Síðasta hafnargerðarhugmynd út-
lendra mun hafa vaknað árið 1913,
þegar fjármá1amaðurinn(!)C!earyfjekk
útmælda stóra Spildu af Botninum
(svæðið vestur af höfninni) og þar
með hálft (?) Klifið. Var hugmynd
hans að gera höfn norðan-megin
Eyðis. Steypa Kiifinu ofan í
skarðið niilli Klifs og Arnar og
hlaða sföan garð þaðan austur með
Eyði, en síðau, svona rjett til smekk-
bætis, að feggja járnbraut utan í
Heimakletti til að greiða fyrir
flulningi þegar ófært yrði norðán-
megin. Bak við þetta fyrirfæki mun
hafa átt að standa útgerðatfjelag,
skapað eöa óskapað. En svo hvarf
Cleaty og frjettist síðast til hans
suður í Lundúna-þokunni, og þar
með var þetta fyrirtæki úr sögunni.
Þótt þessar tiiraunir af ýmsu
tagi til að bæta höfnina hjer og
gerahafnarvirki innan-hafnar,kæmust
lítið lengra en , á pappírínn, þá
höfðu þær þó óbeiniínis sína þýð-
ingu, þá, að vekja menn bjer til
umhugsunar um mál þessi og ýta
undir framkvæmd þeirra og verður
þá fyrst fyrir okkur
Sýslubryggjan
og í sambandi viö hana hin fyrir-
hugaða
liafskipabryggja
meðfram »Bratta«.
Það var í ííð Magnúsar Jónss-
sonar sýslumanns, nú bæjarfógetí í
Hafnarfirði, að byrjað var á því
þarfa-fyrirtæki aö gera steinbryggju
hjer árið 1907, setn næst því fram
úr mið-bænum, vestanvert við »Læk-
inn«, þar sem lágu að flestar fiski-
krær úígerðarmanna, og sem næst
bækisíöð flestra kaupmanna hjer,
og vu' það því í allra þökk hjer,
að bryggjúsvæðið var valið þarna,
enda leit Magnús sýslumaður þá
sem oítar á hag og vilja almennings
og Ijet sjer sæma að taka hyggi-
legum bendingum í þá átt sem
miðaði til þess, sem betur mætti
fara. Frá heilbrigðu sjónarmiði
virtist og virðist enn liggja næst,
að aðalbryggja bæjarins sje á þess-
um stað. Til þessarar bryggjugerðar
útvegaði þáverandi þingmaður kjör-
dæmisins, Jón Magnússon, nuver-
andi forsætisráðherra, taisverðan fjár-
styrk hjá alþingi, en það sem á-
vaniaði, mun Sparisjóður Vestm.-
eyja hafa lánað. — Þessi hluti
bryggjunnar var vel gerður og
hefur aldrei haggast, en það kom
brátt í Ijós, að bryggjan var stórum
of stutt og þessvegna var i það
ráöist (19l0 — l I) að lengja bryggj-
una til muna fram og breikka til
muna að framan, byggja í kringum
og síeypa yíir svouefnda »Stokk-
hellu«. Til þeirrar bryggju-viðbótar
útvegaði fyrnefndur þingmaður
kjördæmisins enn 5000 kr. styrk
hjá alþingi (1911), en hvað hafnar-
og lendingarsjóður Eyjanna hefur
lagt til bryggjugerðarinnar, hefi jeg
ekkí athugað. Þessi viðbót bryggj-
unnar reyndist ekki eins trygg og
sú fyrsta; sjersíaklega komu bráð-
lega fram mikfar bilanir á því svæði,
sem náði yfir og umhvetfis Stokk-
helluna að vestanverðu, var reyndar
bætt um það, að fenginni reynslu,
en þó hefur veitt örðugt að halda
henni óskemmdri, og nú eru á
fleiinum stórir og djúpir kuldapollar
eftir frostin miklu í vetur, sem ef-
laust verða læknaðir með vorinu
eða þegar efni fæst. En hvað um
það, bryggjan er enn of stutt og
of lág, og þyrfti því hið bráðasta
að lettgja hana og hækka, en þar
síendur hnífurinn í kúnni, því að
hin fyrirhugaða hafskipabryggja
meðfram »Bratta«, sem auðvitað
ætti aldrei að komast þar lengra en á
pappírinn, og kemst það vonandi
ekld, virðist ætla að verða til fyrir-
stöðu sjálfsögðum og nauðsynlegum
umbótum á núverandi Sýslubryggju.
Fyrir 100 árum
dvaldi þjóðverji að nafni
Faber hjer á landi um hríð; hann
var fiskifræðingur og reit bók um
dvöl sína, veiðiaðferðir, lifnaðar-
háttu o fl.
Yefnaðarvörur, smekklegastar, mest nrval, ódýrastar.
S 3. Sofen^en.