Skuggsjá - 28.01.1910, Blaðsíða 3

S'KtJGGS JÁ
3
uppi í háfjöllum, og verðnr að klifa snar-
bratta kletta. Hellar þessir eru orðnir til
á þann hátt, að vatn hefir leyst kalkið
upp, og hefir það svo borist burt í ám
og lækjum. En þó að kalkið hafi þannig
borist burt, hefir þó nokkuð orðið eftir.
Frá hellisloftinu og hellisveggjunum drýp-
ur stöðugt vatn niður og leysir upp kalk-
ið. Vatnið gufar upp aftur, en kalkið
situr eftir, og hefir á þessum geysimikla
tíma, er hér ræðir um, myndast af kalk-
inu afarmiklar súlur úr kalkkrystalli, sem
ýmist hanga niður frá hellisloftinu, þar
sem vatnið hefir dropið niður, eða rísa
upp frá gólfinu, og eru með ýmsri lögun.
Yér, sem á vetrardegi höfum béð ísströngla
og íssúlur, getum gert oss allljósa hug-
mynd um þetta. Hellar þessir þykja
forkunnarfagrir og varla þess kostur að
sjá fegurri sjón, enda streymir ferða-
mannasægur að hellum þessum, og kveður
svo ramt að, að þaugað hafa verið strengd-
ir rafþræðir og rafljós tendruð ínni í hell-
um þessum, og verður þá dýrðin og feg-
urðin nálega óumræðileg.
Hellar þessir eru æfagamlir. J?að má
ráða af kalkdrönglum þessum og isalksúl-
um, or myndast bafa af vatnsdropum, or
hafa failið niður. Hve sáralítið kalk hefir
verið í hverjum dropa ? Hve geysilangur
tími hefir þá orðið að liða, áður en slíkar
kalksúlur gætu orðið til ?
Eftir það að hellar þessir voru fullmynd-
aðir á þenna hátt, er nú hefir vcrið skýrt
frá, stóðu þoir óbreyttír, svo að hundruð-
um þúsunda ára skifti, alt fram að vorurn
dögum. Þá er hellarnir voru fundnir,
fóru vísiudamenn að rannsaka þá með
mestu nákvæmni, og slíkar rannsóknir
hafa sýnt ljóslega, að hellar besair hafa
verið bygðir mönnum í forneskju, endur
fyrir löngu. I nokkrum þeirra hafa fund-
ist mannabein, og urmull af áhöldum og
húsmunum, og er mikils um vert slíka
fundi, en hitt þykir þó meiru máli skifta,
að í hellum í Pyreneafjöllum hafa menn
fundið eigi að eins mannabein og áhöld,
heldur og myndir, er ristar voru á hellis-
veggina eða skornar á bein. Þá lá beint
við sú spurning: hversu gamlar eru myndir
þessar ? Eigi leið á löngu, unz menn voru
fullkomlega sannfærðir um, að myndir
þessar væru eldri en alíar aðrar ristingar
frá forneskju, þær er enn voru kunnar, og
ætla menn, að þær séu 100,000 ára gaml-
ar.
Til eru bækur, ritaðar á gríska tungu
og latínska, sem eru nálega 3000 ára
gamlar Þær segja oss sögu þeirratíma.
Enn oldri eru sögur þær, er ráða má af
helgiletri Forn-Egipta og fleygrúnura Ba-
býloníumanna og Assyríumanna. Þai' fáum
vér vitneskju um sannsögulega atburði,
er gerðust 5000 árum fyrir Krists burð.
Vér getum því á þennan hátt lesið urn
atburði, er gerðust 7000 árum fyrir vora
daga. En það er ljóst, að menn höfðu á
jörðu búið um þúsundir alda fyrir þann
tíma. Vér höfum minjar þeirra, þar sem
fundir eru frá j á r n ö 1 d, e i r ö 1 d og
steinöld. Hefir mikil gnægð slíkra
minja fundist í jörðu, og má af slíku ráða,
hvílík verið hafi háttsemi manna á þeim
tímum, þótt margt sé óljóst að ý'msu leyti,
og tigi hægt að ákveða nákvæmlega tíma-
mót, en það má sjá, hversu mannkyninu
hefir þokað áfram frá þeim tíma, er öll
áhöld voru af steini ger, en upphaf stein-
aldar er eigi hægt að greina, en það má
sjá, að á þeim tíma hefir mannkynið eigi
staðA í stað, heldur tekið allmiklum fram-
förnn. Verkfæri frá síðari hluta stein-
aldar ern vel gerð, og allhentug til þeirra
nota, er til var ætlast, en það verður eigi
sagt um áhöldiu frá fyrri hluta steinaldar.
Þau eru illa gerð og lítt verður vart við
fegurðurtilfinning eða lipurð í smíðinni.
Eftir þessu er steinöld skift í eldri og
yngri steinöld. Það voru fræðimenn á
norðurlöndum, er fyrstir hófu að rannsaka
þessi efni, en slíkar minjar forneskjuþjóða
fundust fyrst á norðurlöndum, en er farið
var að rannsaka önnur lönd, varð það
ljóst, að allar þjóðir hafa steiuöld lifað,
og gert verkfæri sín og áhöld öll úr
steini.
(Framh.).
-------c«oo------
Sagan „Ást og erfiði", sera byrjaði
í síðasta Kvási, verður prentuð sér.
Sýslumaðurinn í Svartárbotnum.
(Útilegumannasaga).
(Sögumaður Benedikt Kristjánsson frá Syðri-Kúp í Vopnafirði.
Handrit Karls H. Bjai'narsonar prentara, Hafnarfirði).
Einhvern tíma, endur fyrir löngu, komu 3 ókunnir
lestamenn á Eyrarbakka, með 6 hesta undir klyfjum.
Einn var auðsjáanlega meiri háttar, enda reið hann á
undan lestinni og var á steingráum gæðingi. Allir voru
menn þessir stórir og sterklegir, en þó sá mestur, er
fyrir þeim var. Þegar maður þessi kom að búðinni, vill
hann finna kaupmann, og kemur hann strax. Komu
maður segist vera með vörur til að verzla við hann, en
biður hann að lána sér dreng, til þess að gæta hesta
þeirra, á meðan þeir standi við. Kaupmaður segir, að
þar sé drengur einn, sonur fátækrar ekkju, sem hafi sór
það til viðurværis að gæta hesta ferðamanna. Gerir
kaupmaður boð eftir drengnum, sem kemur þegai og
tekur við hestunum. Komumaður segir, að bezt muni
vera að spretta af hestunum meðan þeir standi við, —
nema þeim gráa. Hann skuii vera með hnakknum og
beizlið um háisinn, en svipu sinni hnýtir hann við reiða,
og biður dreng að gæta vel hestanna. Drengur lofar því.
Fara þeir þeir þá að verzla. Er ekki annars getið, en að
vel hafi farið á með þeim og kaupmanni. Eftir litla
stund eru þeir búnir að Ijúka erindum sínum og fara að
binda kiyfjar, eru þeir að því fljótvirkir. Kemur drengur
þar til þeirra og fer að spjalla við þá, í því kemur for-
maður lestamanna og spyr hann eftir hestunum, og
segif drengur, að þeir séu hér rétt við. Hinn biður hann
að sækja þá, svo að þeir séu við hendi, þegar piltar séu
búnir að binda klyfjar. Drengur fer, en kemur að vörmu
spori aftur með hestana alla, nema þann gráa, og er
hágrátandi. Komumaður spyr eftir hesti sínum, en
drengur getur loksins stunið því upp, að þegar hann hafi
komið til hestanna, þá hafi sá grái verið kominn inn
fyrir girðingu á tún bónda, sem þar bjó, og þegar hann
hafi ætlað að taka hestinn, haíi bóndi komið og tekið
hann af sér, og hefði hann sagt að eigandi hans skyldi
komast að keyptu fyrir það, að láta hestinn troða niður
túnið. Komumaður segir dreng að bera sig vel, hann
só ekki skuld í þessu, en segir við kaupmann, að hann
skuli láta dreng hafa hálftunnu af hvaða mat sem hann
vílji út úr reikning sínum, en biður dreng að segja sér,
ef hann geti, hvar bóndi hafi látið hestinn og fylgja sér
þangað sem bóndi eigi heima. Drengur fer á stað með
honum, og segir að bóndi hefir látið hestinn í rótt í hlað-
varpanum, og í því eru þeir tilbúnir með áburðarhestana.
Segir formaður við þá að þeir skuli fara að síga heim-
leiðis, hann muni ná þeim strax. Fara þeir siðan, en
komumaður og drengur snúa til bæjar bónda, koma þeir
að hliðinu á túngarðinum, og sjá þeir þá að Gráni er í
réttinni, en bóndi stendur á hlaði og vinnumaður hans
hjá honum. Komumaður segir við dreng, að hann skuli
gera hvoit sem hmn vilji hekiur, biða þar við hliðið og
sjá hvernig fari fyrir honum og bónda, eða fara heim
með sér. Drengur kýs heldur að bíða við hliðið, og
segist þá komumaður ætla að kveðja hann strax, því
ekki só víst, að hann geti komið því við seinna; fær
hann þá drengnum spesíu um leið og hann kveður hann,
og segir, að hann skuli hafa það fyrir ómakið og segir