Suðurland - 27.10.1910, Blaðsíða 1

SUÐURLAND.
I. árg.
Eyrarbakka 27. október
1910.
20. blað.
Auglýsingaverð.
Pumlungurinn af meginmálBletri kostar 1 krónu, miðað við
eina dálkebreidd í blaðinu. Fyrir Bmáletureauglynmgar (petit)
eru teknír 3 aurar fyrir orðið.
0 Sé auglýst að mun cr mikill afsláttur gcfinn. %
Landsímastöðin á Eyrat-bakka cr opin frá
kl. 8^/2 —2. og 31/2 -8 Yi virkura dögutn. A holg-
um dögum frá kl. 8—11 f. hd. og 4—6 c. hd#.
Einkasíminn cr opinn á sama tíma.
Sparisjóður Arnessýslu er opinn hveru
virkan dag frá kl. 3—4 e. hd.
Lestrarfélag Eyrarbakka lánar út bæk-
ur á sunnudögum frá kl. 9 —10. f. hd.
II. Hl, F. E. heldur fundi á miðvikudögura
kl. 7 e. hád.
Sameignarbræðsluhús.
—:o:—
Flestir munu nú orðið, að minsta kosti
í orði kveðnu, viðurkenna nytsemi félaga
þeirra, er á seinni áruin hafa myndast, og
hafa haft það fyrir mark og mið að auka
framleiðsluna, bæta vðruverkun og greiða
afurðunum nýjar brautir á markaðinn.
Flest þessi félög, of ekki öll, sem nokkurri
festu hafa náð hjá alþýðu manna, hafa
haft Jandbúnaðarafurðir eingöngu til með-
ferðar, en aftur á móti hefir afurðum
sjávarútvegsins verið sorglega lítill gaum-
ur geflnn að þessu leyti. Það þyifti langt
mál til að sýna rækilega fram á, hvað ís-
lendingar kasta árlega mörgum któnum í
sjóinn af afla sínum, en útí þá sálma skal
ekki farið að þessu sinni.
En eg vildi aðeins með línum þessum
sýna fram á, hvernig menn ættu að fara
með eina tegund fiskiafurðanna, þorskalýs-
ið. Eins og kunnugt er þá hefir meðferð
og verkun á þorskalýsi alt fram á síðustu
ár verið næsta áfátt, og hefir mönnum þar
af ieiðandi orðið litið úr því, og það að
miklu leyti skemt bæði sem manneidi og
verzlunarvara.
Nú fyrir nokkrum árum byrjuðu Norð-
menn að kaupa lifur og gufubræða hana.
Hefir hún við það nokkuð hækkað i verði,
og menn þar af leiðandi fengið drjúgum
meira fyrir hana en áður.
Það lætur nú að líkindum að menn séu
nú harðánægðir með þessa breytingu, en
svo ætti það þó ekki að vera. öll eðlileg
verzlun stefnir að því að útrýma öllum
óþörfum milliliðum en koma framleiðend-
um og neytendum í svo náið samband sem
auðið er. Lifrarkaupendurnir eru ekkert
annað en óþarfir milliliðir milli framleið-
endanna, sjómanna og útvegsmanna ann-
arsvegar og erlendra kaupenda hinsvegar,
og verða þeir eitthvað að hafa fyrir snúð
sinn, enda er því þannig varið.
Dæmi er til þess að norskur lifrarkaup
maður græddi á einu ári 30 þúsund krón-
ur á lifrarkaupum og iýsissölu hór á landi.
fetta var um það leyti sem Norðmenn
voru að byrja að kaupa lifur hér til gufu-
bræðslu, enda var got.t lýsi þá í afarháu
verði. Með skynsamlegri aðferð hefði verzl-
unararður þessi lent í landinu og það í
vasa framleiðenda sjálfia. Eg tek þetta
sem dæmi og er það satt þó mönnum
kunni að þykja það ótrúlegt. En hins er
að gæta, að sjaldgæft er að ágóðinn hafi
orðið svo mikill. Nú um nokkur ár heflr
lýsi verið í lægra verði, en altaf hafa kaup-
endur grætt á þvi, og ekki er hægt að
segja um, nær það aftur hækkar í verði.
Hvernig eiga menn að fara að til þess
að verða sjálfir aðnjótandi arðsins, munu
margir spyrja.
Aðferðin er bæði einföld og auðveld.
Allir sjómenn í veiðistöðvunum á Eyrar-
bakka, Stokkseyri og i Þorlákshöfn eiga
að koma sér saman um að stofna félög,
sitt fyrir hverja veiðistöð, með svipuðu
fyrirkomulagi og t. d. smjörbú. Hver for-
maður kaupir bæði fyrir sig og háseta
sína eitt, hlutabróf fyrir hvern mannshlut
og sömuleiðis fyrir dauðu hlutina, og trygg-
ir sér og hásetum sínurn réttindi félagsins
og gengst undir skyldur þess. Allir hluta-
bréfseigendur ieggja lifur sína inn í sam-
lagsfélagið.og fá svo lýsi í réttu hlutfalli
við innleggið.
Hvað stofnkostnaðinn snertir þá er hann
ekki tilfinnanlega mikill. Bræðsluáhöldin
kosta ekki mikið, en tunnurnar eru nokk-
uð dýrar, alt að 8 kr. hver. Húsrúm væri
hægt að fá leigt, að minsta kosti til að
byrja með, og þarf það ekki að hleypa
kostnaðinum mikið fram. En áríðandi
er að vandvirkir og duglegir merm vinni
að bræðslunni. Yæri liluttakan almenn og
hlutirnir margir, gætu hlutirnir orðið svo
lágir að engan munaði um.
Vór íslendingar eigum að taka hverjum
þeim útlending vel og kurteyslega, sem vér
getum að einhverju leyti lært eitthvað af,
en hitt er skrælingjaháttur að láta þá
þegar til lengdar lætur raka saman fé hér
og fara með það út, úr landinu fyrir fram-
taksleysi, handavömm og slóðaskap.
Yæri þetta mál ekki vert þess, að út-
vegsmenn og sjómenn tækju það til
athugunar ?
K á r i.
------<x>0<>----
Sláttuvélarnar.
—o:o—
Blaðið „Ingólfur" hafði í sumar sýnt
Suðurlandi þann heiður að taka upp eftir
þvi smágrein um sláttuvélar og notkuu
þeirra. Var þar minst á hversu góðan
þátt hr. búfræðingur Jón Jónatansson hefði
átt í því að gjöra þær nothæfar hér á
landi; eins og satt er.
En nú er svo að sjá á 39. tbl. Ingólfs
að blaðið hafi fengið hálf „ilt fyrir“ þetta
hjá einhverjum „hr. B. H. B.“ sem er
„kaupmaður,“ þar stendur: „Hr. B. H. B.
segir að ekki sé alls kostar rétt skýrt frá
sögu málsins í þeirri grein, og Jónatani
Jónssyni þakkað meira en hann eigi skilið."
Svo fer þessi hr. B. H. B. að skýra frá
því einstaka þrekvirki að honum hafi árið
1904 „hepnast að flytja inn vél“ — sem
raunar kom ekki að notum hér — og
síðar hafi hann „til þess að koma málinu
í rétt horf fengið upplýsingar hinna færustu
manna um graslengd(H) jarðveg og annað
mikilsvert fyrir gerð slíkra véla“.
Þar eftir skrifar hann mönnum 1 Stokk-
hólmifi!) og biður þá — með aukna sölu
fyrir augum — að srcíða nothæfar vélar(H).
En það lendir líka í klúðri og mishepnast
Loks segir hann að „Jónatan" einhver „Jóns-
son hafi verið gerður út af Búnaðaríélag -
inu“ — líklega samt með landsins gagn
fyrir augum — „til þess að fá betri vélar",
og hafi hann látið breyta greiðum í þeim
svo þær yrðu nothæfar hér, og árangurinn
varð sá að véiarnar reyndust allar vel að
dómi dómnefndar.
Einmitt þetta sama sagði nú Suðurl., að
Jóu búfr. Jónatansson hefði gert auk fieiri
umbóta og ætti hann þakkir skilið fyrir.
Sögu sláttuvélanna hér á landi ætlaði
blaðið alls eigi að segja að því sinni, enda
var því þá gersamlega ókunnugt um hinar
miklu og lofsverðu aðgerðir hr. B. H. B.
í sögu málsins, og efast hinsvegar um að
nokkur Jónatan Jónsson hafi nokkurntíma
verið við þá sögu riðinn að minsta kosti
á þarin hátt sem haft er eftir hr. B. H. B.
Það er annars hálfljótt að gera tilraun-
ir til þess að svifta framtakssama atorku-
menn þeim heiðri sem þeir eiga með réttu,
og ekkert fallegra fyrir það, þó reynt sé
að færa þann heiður yfir á sjálfan sig, eða
ef það er ómögulegt, þá á tilbúnar persónur
sem aldrei hafa til verið.
Annars er Suðurland þakklátt sórhverjum
þeim er á einhvern hátt styður að efling
og endurbótum á allskonar vinnuvélum
sem að gagni mega. verða hér á landi, og
það getur vel verið að hr. B. H. B. sé
einn af þeim sem hefir vilja til þess, en
mikið trúlegt að hann sem kaupmann vanti
verklega þekkingu til slíks, svo að búnað-
inum verði að nótum. Því miður er því
oft þannig háttað hjá sumum að þeir fara
út úr „sögum“ ýmsra nauðsynjamála, án
þess að þeim hafi orðið svo ágengt sem
æskilegt hefði verið, þrátt fyrir góðan vilja
ef til vill. Svo þjóðin hefir getað sagt eins
og kerlingin forðum, þegar tilrætt varð um
fráfall karlsins hennar sem raunar hafði nú
orðið fáum harmdauður:
„Er það ekki von að eg sjái eftir honum