Suðurland - 20.01.1912, Blaðsíða 2

132
SUÐURLAND,
því hjá öllum þjóðum, sem það kynnu að
vilja nota. Og þetta hefir átt sér stað hjá
nágrannaþjóðunum, án þess að heyrst hafi
að vandræði hlytust af. Eða eru íslenzk
börn svo miklu tornæmari en börn annara
þjóða, að þeim verði eigi kend nöfnin og
þýðíng þeirra? Hvað segir segir fræðslu-
málastjórinn um það?
Framh.
B. B.
„Kveníélagið á Eyrarbakka“'
(Kafli úr erindi er Éinar E. Sæmundsen flutti á
skemtisamkomu félagsins 28. des. 1911).
..........„Eg tel það nauðsynlegt að
dvelja dálítið við starfsemi þessa félags-
skapar, er fleiru góðu hefir til leiðar komið
hér á Eyrarbakka — eftir því sem mér er
bezt kunnugt — heldur en nokkuð annað
félag, sem hér hefir starfað. — Meira að
segja: hér austan fjalls hefir ekkert annað
félagshjarta slegið á mýkri né viðkvæmari
strengi!
Því þetta félag hefir af öllum mætti —
allri getu sinni — grátið með grátendum,
hrygst með hryggjendum, líknað bágstödd-
um og — eins og til dæmis í kveld —
fagnað með fagnendum. f'etta félag hefir
grætt sárin, sem fáir — eða engir — hirtu
um. Það hefir altaf komið eins og friðar-
engill — og hvernig gátum vér búist við
öðru, úr því það var kvenfélag — stofnað
af konum einum —. Vér vitum það, kari-
mennirnir, að þegar þær vilja klappa oss,
þá eru þær mjúkhentar, að þegar þær
strjúka hönd sinni um grátna kinn vora,
að þá er það friðandi. — Þegar viljinn er
góður, sagði eg — þá tekst þeirn svo mik-
ið — jafnvel að þýða iskalt steinhjartað,
tekst þeim. Og þetta kvenfólag — fóiagið
sem efnir til skemtunarinnar í kveld,
J>að hefir átt — og á — vilja, sem hefir
því áorkað, að vér getum ekki neitað því
viðurkenningar vorrar, eftir að hafa kynt
oss lítilshátt.ar starfsemi þess.
— Og nú ætla eg að segja í fáum drátt-
um sögu þess — eins og eg bezt veit hana.
Auðvitað er það iöng saga — en iátið það
ekki skelfa yður, háttvirtu tilheyrendur,
eg ætla ekki að verða langorður. Eg ætla
aðeins að nefna helztu atriðin, og fara svo
fljótt yfir sögu, sem mór er unt.
Og helztu drættirnir eru þessir:
Fyrir tæpum aldarfjórðungi tóku sig
saman 12 konur hór Eyrarbakka og mynd-
uðu félagskap með sér. Til þess að byrja
með, gaf hver þeirra 1 krónu. Tilgangur
félagsins var að hlaupa undir bagga með
þeim fátæklingum er veikir væru, og gætu
ekki læknishjálp kostað sökum fátæktar,
né veitt sér þann aðbúnað, er nauðsyn
krefði.
Auðvitað var það mjög af skornum skamti
fyrstu árin, en brátt bættust fleiri konur
í hópinn og með árstillögum þeirra og
öðrum peningum er félaginu græddist, gat
það f)ó, er stundir liðu frarn, líknað fjölda
manna er bágstaddir voru.
Hafa þrjú þúsund krónur verið veittar
»
sjúklingum til styrktar, þessi ár er félagið
hefir starfað, og tala þeirra sem þegið hafa
er nálægt 500. Auk þess hefir félagið fyr
ir 7 árum stofnað sjóð í minningu
einnar þeirrar konu, sem var ein af þeim
12 er fyrst hófu félagsskapinn. Heitir sjóð-
ur sá A.stríðarminning og er geymdur í
sparisjóð Árnessýslu. Gáfu þær fyrst til
hans 50 krónur, en siðan greiðist í hann
árlega 10% af skuldlausri eign félagsins.
Er nú sjóður þessi þegar orðinn sex hundruð
krónur.
3. greinin í skipulagsskrá þessa sjóðs
hljóðar svo:
„Skyldi sjúkrahússbygging á Eprarbakka
dragast svo lengi að sjóður þessi nái að
verða 10,000 krónur, áður en það er reist,
er heimilt að verja 5,000 til byggingar
sjúkrahússins, og árlegum vöxtum af þeim
öðrum 5,000 krónum til hjúkrunarstarfa eða
áhaldakaupa, svo sem áður er tekið fram".
Af þessu má sjá, að hér hafa konur ekki
neitt smáræði í fang færst, og að þær hafa
þegar náð býsna langt. Því einar hafa þær
starfað — karlmannslausar á eg við —
utan að endurskoðun reikninga fólagsins,
en til þess starfa háfa þær valið einn af
skikkanlegustu þorpsbúum, og hefir sá er
fyrir valinu hefir orðið, fremur talið það
virðingarstöðu, heldur en hitt.
Alt annað hafa þær sjálfar unnið. Þær
hafa sjálfar efnt til skemtana sinna. Sjálf-
ar aflað munum að hlutaveltum sínum.
Og sjálfar hafa þær gefið mest. En þess
má geta, að hlutaveltur kvenfélagsins hafa
betur verið sóttar, heJdur en ýmsra annara
félaga, og einmitt af því að þær eru enginn
hégómi — hvorki tilgangurinn né hlutirnir.
Þegar tilgangur hlutaveltunnar er góður —
og munirnir líka góðir, þá er ekki nema
von til að dregið sé — og dregið upp!
Frá einstaka mönnum hefir fólaginu gef-
ist dálítið. Mest þó af útlendingum —
ferðamönnum — sem hór hafa dvalið og
orðið hrifnir af Bakkanum! En þó hafa
það ekki verið nein ógrynni fjár — fyr en
núna á dögunum, að félaginu barst sú ó-
vænta frétt, að hjón ein íslenzk, sem hór
voru á ferð í sumar hefðu sent því 400
krónur að gjöf. Þau heita Hjörtur Pórð-
arson og Júliana Friðriksdóttir og eiga heima
vestan við hafið. Hefi eg verið beðinn að
geta þessa höfðingsskapar og rausnar gef-
enda, hér í kveld, og jafnframt þess, að enn
hefði íélagið ekki ráðið til lykta, hvernig
það hygði að veija fó þessu. En eitt er
eg þó viss um, að hún fellur ekki í grýttan
jarðveg þessi fjárupphæð, að henni verður
sáð í þann jarðveg, sem hún, ber góðan
ávöxt, ef ekki 100 faldan þá 60 faldan.
Og sannarlega ætti þessi óvænta viður-
kenning hjónanna, sem eg nefndi fyrir
þessum félagsskap, að hvetja oss hérna
austan fjalls til þess að láta eitthvað meira
af mörkum rakna til fóiagsskaparins, held-
ur en vér höíum hingað fil gert.
f>ví tilgangur félagins er góður, þarfur
og göfugur.
Setjum oss snöggvast í fótspor þsirra
heimila hér austan fjalls þar sem hættuleg
veiki kemur upp. Læknirinn ‘ er sóttur —
á stunndum — og hann sér undir eins, að
hér koma engin ráð — engar ráðleggingar
iæknisfræðinnar að neinum notum. Húsa-
kynnin banna það og annar aðbúnaður sjúk-
lingsins eða sjúklinganna. Einasta ráðið
er að flytja sjúklinginn á sjúkrahú3. En
hvert ?
Jú, vestur yfir fjall, — vestur ýfir Hell-
isheiði — verður að flytja hann — sjúkra-
húsið er hvergi nær en i Reykjavík. —
Og ef Hellisheiði er ófær — og það er hún
stundum á veturna — og jafnvel á vorin
— hvað þá? Ja, annað tveggja verður að
gera: að ieggja af stað með sjúklinginn
upp á von og óvon — eiga á hættu að
hann ef til vill deyi í höndum þeirra se m
með hann fara — upp á reginfjöllum — eða
þá að fela hann Guði og lækninum á vald
heima í húsakynnunum — heima í gömlu
torfkofunum, þar sem kuldinn er drepandi,
loftið saggafult og baneitrað, vegna þess
að þangað hefir sólin aldreí náð að skína,
aldrei verið lokið upp glugga, ef til vill
ekki hægt — í heilan mannsaldur, eða Guð
veit hvað lengi.
f*að er þetta sem kvenfélagið á Eyrar-
bakka hefir séð — og það er þetta, sem
það hefir viliað bæta, að því leyti, sem
það hefir haft getu til.
Þær hafa hrópað til vor, konurnar og
sárbænt oss um, að taka nú höndum sam-
an við sig og stuðla að því, að sjúkrahús
yrði sem allra fyrst reist hér austanfjalls.
Og kveinstafl grátandi mæðra með kofana
fulla af börnum, er mist hafa einu stoðina
— einu heimilisstoðina — vegna þess að
engin var stofnunin er gæti tekið hann —
heimilisföðurinn — að sér, og hjúkraði hon-
um er mest reið á — slíka kveinstafi hafa
þær borið til eyrna vorra, kvenfólagskon-
urnar — en vér höfum daufheyrst við öll-
um bænum þeirra!
Getum vér það nú öllu lengur?
Getum vér öllu lengur staðið það af oss
að hafast eklcert að í máli þessu?
Eða finst oss það hlýða, að vér sem á-
lítum oss skapaða til þess að ráða lögum
og lofi í landi þessu — vér sem œtlum að
byggja landið — hvort sem vór nefnumst
„Nesarar" eða „Bjössarar" — þykir oss
það sæma að standa þegjandi hjá, þegar
um jafnmikið framfaraspor er að ræða, og
láta konur einar um framkvæmdirnar ? Eg
skii það ekki — en auðvitað er svo mörg
mótsetningin, nú á síðustu og verstu tím-
um, að við slíku má búast. — Þó vona eg
ekki að svo verði, heldur, að nú skipi sér
flestir undir merki kvenfélagsins, og styrki
það með dáð og dug.
Og þeirri lögeggjan vildi eg mega eggja
alla þá er orð mín ná til — að þeir láti
sér nú segjast, að þeir rétti nú konunum
höndina og styðji þær í öllu sem þeir geta,
til þess að hjartfólgnasta málefni þeirra
megi borgið verða — sem allra fyrst. Eggja
eg fyrst alla þá, sem góðir vilja vera, því
dæmið góðu drengjanna mun hér sigursæl-
ast verða, eins og fyrri......“
-----------------
Áskorun.
Hér með skorum við glímumenn ung-
mennafólagsins á Stokkseyri á ykkur,