Verkamaðurinn - 13.06.1922, Side 1

Friðjónsson.

9ERR9M9
V. árg.
Ritstjóri: Halldór
Akureyri, Priðjuudaginn 13. Júní 1922.
21. tbl.
Eigum við að drukna.
Fyrv. stjórn og Alþingi hefir gengið
svo frá SpáHarmálinu, að auðséð er að
bannlögin eigi að vera úr sögunni að
ári liðnu. Ef þjóðin á ekki að kasta sér
aftur í fang áfengisbölsins, verður hún
að taka til sinna ráða og sýna þeim,
sem áður hafa farið með málið fyrir
oktw hönd, að það, seita ekki er eð
fínna í konungsranni, er til í karlskot-
unum upp til dala og út með sjó. Varn-
arlaus hefir þjóðin verið stimpluð, sem
lítilsigld og reikandi í ráði, sem þjóð, er
selji fyrirvaralaust sjálfstæði sitt ogþjóð-
arrétt fyrir lítilsháttar fjárvon, eða þori
ekki annað en kvika þegar frá innan lands
löggjöf, ef einhver stærri þjóð skipar
henni það. Þannig gekk síðasta Alþingi
frá málum.
Og andbanningar erlendis hafa kunn-
að að nota sér gæsina, Það hefir verið
símað út um gervallan heim, að Í3land
fyrsta bannland heimsins, hafi kastað
banninu frá sér sem ómögulegu. F*eim
mörgu og mætu mönnum, sem sýnt
hafa þjóð okkar virðingu og stuðning f
deilunni við Spánverjj, eru fluttar þær
fréttir héðan að heiman, að við höfum
hvorki treyst þeim né trúað og okkur
finnist það ekki ómaksins vert að berj-
ast til þrautar fyrir því máli, sem þeir
hafi álitið okkur helgast. Pað fylgir
ekki fréttunum, hvernig málið var undir-
búið, eða að fulltrúaþing okkar hafi
afnumið bannið að þjóðinni fornspurðri.
Alls ekki. Heldur er þeim manni, sem
me*ta á sökina í þessu máli, hampað,
sem þjóðarfulltrúaefni, og andbanninga-
blöðin islensku segja hann hafa mest
fylgi allra hjá þjóðinni. þeir, sem einn
sinni hafa fengið aðstöðu til að hrækja
í andlit almenningi, víla ekki fyrir sér
að sparka í hann á eftir.
En getur þá islenska þjóðin nokkuð
gert?
Já, hún getur gert margt og mikið —
og gerir það, éf hún fylgir fram til sig-
urs því, er innra býr með henni.
Fyrsla og sjálfsagðasta verkið, sem
fyrir liggur, er að fella lista þann, sem
hefir Jón Magnússon fyrv, forscetisráð-
ráðherra að efsta manni, hispurslaust
og greinilega við landskjörið i sumar.
Með því verður þjóðin búin að gara
upp sakirnar við hann og þá menn, er
dirfst hafa að storka aimenningi með
því að bjóða hann fram, í bráðina, og
sýna, að hann eigi að liggja óhelgur
fyrir framkomuna í Spánarmálinu. Að
þessu á almenningur að ganga með
fullri einurð og festu.
Annað liggur samhliða fyrir og það
er, að almenningur bindist víðtcekum
samtökum til að verjast gegn drykkju-
fárinu, sem upplausn bannlaganna hefir
<■ för með sér. Pessum samtökum verða
beztu menn hvers héraðs að haga eftir
því, hvað þeir álíta að komi að bestu
gagrii á hverjum stað. Starfið á þessu
sviði er mikið og ætti að vera ljúft
hverjum góðum fslendingi.
Priðja atriðið, sem almenningur má
ekki vanrækja, er að krefjast þess ein-
dregið af þeim alþingismönnum, sem
þvi miður eiga að skipa ncesta Alþingi,
að þeir sýni meiri fesiu og fáðdeild í
athöfnum en á siðasia þingi, og láti
efcki bngast af ófyrirleitnum ágangi ó-
vina þjóðarinnar, sem ekki geta hugsað
sér haua öðruvísi en liggjandi í niður-
Iægingardýki ofdrykkj'ueymdarinnar. Slík
hneisa henti fulltrúa þjóðarinnar á síð-
asta þingi og kjósendur verða að láta
þá vita, að þeir þoli ekki orðalaust þess
háttar framkomu.
Fjórða atriðiðið liggur fjarst, en þó
ekki svo fjarri, að ótímabært sé að
minnast á það hér, og það er, að tryggja
sér þingmannsefni til nœstu kosninga
(1923), sem tfeystandi er til að fram-
fylgja vilja þjóðarinnar.
Þetta eru helstu og sjálfsögðustu atriðin,
sem almenningur á að vinna að, og
auk þess margt fleira, sem góðum ein-
staklingum þjóðarinnar er Ijúft að vinna
fyrir þetta mál. Slarf almennings hlýtur
að fara fram innbyrðis með þjóðinni.
hann hefir ekki aðstöðu til að beita sér
út á við eins og sakir standa; ekki fyr
en hann hefir hreinsað til í þinginu með
nýjum kosningum. Stjórnarvöld landsins
hljóta að annast málið út á við og skal
eg þvi minnast lítilsháttar á það starf.
Pingmenn, að minsta kosti þeir, sem
halda vilja bannmáliuu áfram, segjast
eiga von á að hin núverandi ríkisstjórn
starfi vel fyrir bannmálið út á við. Eg
skal ekki rengja þetta að óreyndu. En
geri stjórnin ekki meira en það, sem
síðasta þing fól henni að gera, get eg
ekki verið mjög bjartsýnn á þá hlið
framkvæmdanna. Síðasta þing fól stjórn-
inni, sem sé, að gera ekki neitt —
nema að búa til reglugerð um meðferð
og notkun innfluttra vína. Stjórnin getur
því ósköp vei setið aðgerðalaus í Spán-
armálinu og gerir það líklega, og fult
vissa fyrir að hún sleppur við allar á
kúrur næsta þings þó svo verði.
Síðasta þing heimilaði stjórninni 10
þús. krónur, — takið þið eftir — tiu
þúsund krónurI — til að verja til leit-
ar nýs fiskimarkaðs fyrir íslendinga.
Þannig hefir mér skilist það, þó sum-
um þingmönnum virðist það reyndar
harla óljóst til hvers ætti að verja þess-
ari fúlgu. Eg get nú ekki séð að stjórn-
in fleyti mörgum legátum út um heim
á þessu fé. Pað munu því þurfa aðrir
að koma til, ef mikið á að gera. En
það sem fyrir liggur, og eg drap á í
fyrri grein minni, er að leita samvinnu
annara bannþjóða um þetta mál — el
þær þá vilja viðurkenna okkur lengur,
Pað liggur í augum uppi, að eins
og málum okkar er nú komið, og eins
og liðni tíminn hefir verið notaður illa,
er ekki að vænta að hægt sé að bjarga
málum okkar við að nokkru ráði á þeim
stutta fresti, sem við höfum yfir að
ráða, nema atfylgis annara þjóða sé að
fagna. Pað fyrsta sem ber því að vinna
út t við, er að fara á fund samherja
okkar erlendis og ræða málið við þá.
Er sjálfsagt að Stórstúka ísland og rík-
isstjórnin vinni þar saman. Er ekki
ólíklegt að upp úr því myndi heíjast
samstarf fleiri þjóða, sem myndi opna
augu Spánverja fyrir því að íslenska
þjóðin stæða .ekki ein að málum, og
að réttur hennar sé jafn helgur og
annara þjóða, þó stærri séu. Eg hefi
ekki trú á að þetta mál vinnist á öðr-
um grundvelli en jafnréttisgrundvellin-
um, þó sfundarhjálp géti byggst á öðru,
og bjargráðin koma þvi aðeins að veru-
legu gagni að grundvöllurinn, sem þau
byggjast á, sé varanlegur. Bannmálið er
orðið alheimsmál, sem allar þjóðir eiga
að vinna að í sameiningu og þvi er
þessi leið næst og opnust.
Annars ætla eg Stórstúkunni að hafa
framkvæmdir á þessu sviði og er því
óþarfi að ræða það meira hér.
(Niðurl.)
Halldör Friðjönsson.
Símtréttir.
Rvík í gcer.
Lenen hefir orðið skyndilega
veikur. Genúa-nefndin hefir
verið kvödd heim.
Scheidemann hefir verið sýnt
banatilrœði af sama flokknum,
sem drap Erzberger.
Larsen Ledet hefir simleiðis
beðið Harding Bandarikjaforseta
að beita áhrifum stnum Islend-
ingum í hag i deilunni við Spdn-
verja.
Nefnd hlutlausra þjóða rann-
sakar orsakir striðsins, í Stokk-
hólmi.
Otlit fyrir betra samkomulag
milli Ira og Breta. Irar hafa
fallist d, að tilheyra breska
heimsveldinu.
Amundsen œtlar að fljúga
yfir norðurheimskautið á 15
timum, frd Alaska til Cap Col-
umbia.
I gær voru haldnir fundir d
Eyrarbakka og Stokkseyri að
tilhlutun Alþýðuflokksins. Á
HÉR MEÐ tilkynnist ættingjum og
vinum, að sonur og stjúpsonur okkar,
jóhann andaðist 9. þ. m.
Jarðarförin fer fram kl. 12 á hádegi
15. þ. m. með húskveðju frá heimili
okkar, Lækjargötu 16.
Akureyri 13 Júní 1922
Þorkell Þorkelsson.
Helga Helgadóttir.
fundunum mætti Þorvarður Por-
varðarson og 5 aðrir rœðumenn
héðan. Jón Magnússon og
Magnús Guðmundsson komu á
fundina, en fengu mjög daufar
undirtektir. Fylgi A-listans yfir-
gnæfandi.
Megn óánœgja héryfirhinum
nýju skattalögum, við framlagn-
ingu skattaskrárinnar.
Elisabet Sveinsdóttir, ekkja
Björns sál. Jónssonar ráðherra,
lést i nótt. ■
(Fréttar. Vm.)
Ólafur Friöriksson
kom hingað með »Goðafossi«, eins og
til var ætlast, og þó hann hefði hér
stutta dvöl, tæpan sólarhring, brá hann
sér »í pontuna«, og mun engan hafa
iðrað þess að hann kom til að hlusta
á, hvað sá maður hefði að segja, sem
íslensk stjórnarvöld hafa beitt hörðust-
um tökum í seinni tíð.
Jæja! Ólafur auglýsti, að hann tal-
aði í Samkomuhúsinu kl. 9 á Laugar-
dagskvöldið — um »Jafnaðarstefnuna og
Alþýðuflokkinn á fslandi«. Húsið var
troðfult og sátu menn og stóðu þegj-
ándí og athugulir undir hinni einnar
stundar og 40 mínútna löngu ræðu Ól-
afs, sem aðallega gekk út á það, að
skýra, frá sjónarmiði jafnaðarmanna,
hugmyndina um þjóðnýtingu framleiðslu-
tækjanna. Einnig talaði hann um hlut-
verk Alþýðuflokksins og iandskjörið 8.
Júlí. Ennfremur um gauraganginn í
Rvík út af rússneska drengnum. Ræðan
var vel flutt og full af áhuga og sann-
færingarkrafti. Að henni endaðri dundi
við eitt hið öflugasta lófaklapp, sem
heyrst hefir hér í húsinu. Lýsti það
ótvírætt satnhygð áheyrenda með ræðu-
manni og þakklæti fyrir komuna,
Umræður voru boðnar á eftíf*, en
urðu engar. Enginn hreyfði mótmæl-
um og flestum mun hafa fundist, að
það væri svo gott, sem koinið var, að
ástæðulaust væri að bæta við.
Ólafur hélt áfram með »Goðafossi«,