Verkamaðurinn - 10.10.1922, Blaðsíða 2

72
VERKAMAÐURINN.
Verkamaðuritiri kemur út á hvcj-
um Rriðjudegi. Aukablöð þegar með
þarf. Utgefendur: Verkamenn á Akur-
eyri. Árgangurinn kostar 5 krónur.
Gjalddagi 15. Júní. Uppsögn bundin
við áramót, sé komin til ritstjórans fyrir
I. Nóvember.
Ábyrgðar- afgreiðslu- og innheimtu-
maður: Halldór Friðjónsson. Sími 110.
Ekki verður annað séð fyrir fram,
en að hún muni hafa litíi raunveru-
leg áhrif. Hún er og verður einn
þátturinn í baráttunni, sem alstaðar
hefst, þar sem nýjar og öflugar stefn-
ur eru að brjótast til valda. Og í
framtíðinni mun pési B. K. skoðast
sem mishepnuð tilraun, er það eitt
hafi hlotið til vegs, að verða gómsæt
dúsa auðvaldsblaðanna, sem henda
alt á Iofti, sem stefnir að því að
hnekkja viðreisnarmálum almennings.
Eldgosið.
kensluna í skólanum, próf, söfn skól-
ans og sjóði, hefir skýrslan að flytja
tvær ágætar ræður, fluttar af hinum
nýja skólameistara við skólasetning
og skólaslit.
Skýrsla um Bændaskól-
ann á Hvanneyri 1920
—1921. Rvík 1922.
Skólaár þetta sóttu 50 nemendur
skólann og var kenslunni hagað líkt
og undanfarin ár. 22 piltar luku burt-
fararprófi. Fæðiskostnaður hvers
nemanda varð kr. 2,81 og hefir orðið
það hæstur við skólann.
Þá eru skýrslur um skólabúið og
verklegar framkvæmdir. Siéttaðir voru
1980 fermetrar í túni, flóðgarðar
hlaðnir 113 teningsmetrar, þúfur
plægðar og þeim ekið burt af 7798
fermetrum af engjum, lagður 180 m.
langur vegur, bygt skýli yfir vagna
og verkfæri, lagað til í kringum nýja
skólahúsið og gróðursett mikið af
jám og blómum í skólagarðinum.
Um miðja síðustu viku varð þess
vart, að eldur var uppi í Vatnajökli
vestanverðum. Eru menn ekki vissir
um, hvort eldgígarnir eru tveir eða
þrír, en víst er, að um töluvert stór-
felt eldgos var að ræða. Hlaup mikið
kom í Skeiðará og tók það sæluhúsið
á Skeiðarársandi. Dunur og dynkir
fylgdu eldgosinu og eidbjarminn sástj
víða af landinu. Öskufall fylgdi meðf
og varð það þykkast í Hornafirði —
4 þml. að sögn og—barst askan víða
um. Á Suðurlandi er mælt, að ösku-
falls hafi orðið vart, vestast, í Suð-:
ursveit, en norðanlands í Mývatns-
Símfréttir.
Rvík i gœr.
Út/endar.
Byltingarnennirnir i Grikklandi
Jiafa tekið við stjórrí. Viija jd
(| Veniselos til að mynda ráðu-
'neyti. Constantin konungur jar-
'jinn úr landi. Fyrverandi ráðu-
\neyti handtekið. Nýjar kosning-
ar eiga að fara fram.
Samkomulag er orðið milli
sveit og Axarfirði, en ekki meira en
að vel var sporrakt á túnum. Á
Hólsfjöllum, Jökuldal, Héraði, Vopna-|
firði og Þistilfirði var það meira. í
Hornafirði og víðar í nánd við eld-J
gosið voru allar skepnur teknar á!
gjöf.
Héðan af Akureyri hefir eldbjarm-
inn ekki sést síðan fyrir helgi og
allar fréttir virðast benda á, að gosið
sé í rénun, hvort sem um stundarhlé
er að ræða, eða ekki er meira um
að ræða að þessu sinni. Vindstaða
hefir verið vestlæg undanfarið og
hefir það bjargað stórum hluta lands-
ins frá öskufallinu. Útlit er fyrir, að
Reykvíkingar líti ekki á eldgos þetta
sem mikilvægt, fyrst þess er ekki að
neinu getið í skeytum til blaðsins
í gær.
Bandamanna og Tyrkja um
'vopnahlé.
\ Fregn frá Berlín segir bylt-
ingu i Belgrad og Alexander
konung myrtari.
\ »Politiken« segir, aðislenskaf?)
stjórnin sé um þessar mundir
að gera álíka tollsamning við
Portúgal og þann, er gerður
var við Spán.
Inn/endar.
Skólastjóri barnaskólans hefir
neitað að vinna með Steingrími
Arasyni, sem settur er námstjóri
við skólann.
Margar fjölskyldur eru hús-
nœðislausar i Rvik.
Fréttar. Vm.
B æ k u r.
Skýrsla um Gagnfræða-
skólann á Akureyri,
skólaárið 1921—1922.
Akureyri 1922.
Skýrslan er hin myndarlegasta og
60 blaðsíður að stærð. Skólann sóttu
þetta ár 104 nemendur og 43 luku
burtfararprófi. Kennaraliðið breyttist
mikið, þar sem nýr skólastjóri tók
við stjórn og nýr kennari var ráðinn
í náttúrufræði, og landafræði, þeim
námsgreinum, sem Stefán heitinn
skólameistari hafði kent.
Fyrir utan vanalegar skýrslur um
>lslendingur<
hneikslast á þvi að Verkam. skyldi
flytja auglýsingu frá áfengisverslun ríkis-
ins. Líklega finst blaðinu að það hafi
svo m kið til matarins unnið, að það
ætti einkarétt á auglýsingum verslunar-
innar, Verkam. mun heidur ekki fram-
vegis togast á við »ísl.« um slíka bita,
þó hann telji það skyldu sína að flytja
auglýsingar frá ríkinu, þegar þess er
beiðst. Hvað fyrnefnda augl. sneitir, sér
Verkam. ekki betur, en hún sé góð við-
vörun til almennings, um að kasta ekki
fé sínu út fyrir Spánarvínin. Ekki er
dropinn svo gefin,
Kerúlfsmálið.
Marga mun reka minni til þess,
að árið 1920 var Eiríkur Kerúlf, að-
stoðarlæknir á ísafirði, kærður fyrir
ódæma sölu áfengisseðla. Hafði Ker-
úlf áður verið kærður fyrir samskon-
ar framferði og þá hlotið háðulega
lága fjársekt. Stjórnarráðið fyrirskip-
aði réttarrannsókn í málinu og var
Páll nokkur Jónsson lögfræðingur
skipaður setudómari. Páll kvað upp
sýknunardóm yfir Kerúlf, þó á hann
væri sannað, að frá 1. Maí 1919 til
30. Apríl 1921 hefði hann selt seðla
upp á 1028 lítra af spíritus, 694 1.
koníakk, 58 I. portvín og sherry og
6 I. af rauðvíni. Ekki hafði Kerúlf
heldur skorið áfengisskamtana við
neglur sér. 2200 gr. af spíritus hafði
hann úthlutað einum »sjúklingi« sín-
um, og öðrum 10 lítra af koníakki.
Oft háfði hann látið úti 20—30 áfeng-
isseðla á dag, og vitni báru það, að
seðlana hefði hann selt á 2—5 krón-
ur. Samkvæmt þessu hafði Kerúlf
selt áfengisseðla fyrir tæp 9 þús. kr.
á ári oe engum blandast hugur um,
að mestalt áfengið hafi verið haft til
drykkjar, en ekki til lækninga.
Páli Jónssyni fanst þetta víst gott
og blessað. Honum þykir sopinn
góður, að sögn, en kærendurnir létu
málið fara fyrir hæstarétt og dæmdi
hann rétt vera, að fella héraðsdóminn
úr gildi og refsa Kerúlf með að láta
hann borga
600 krónur
í sekt. Pessi makalausi dómur féll
12. Júní síðastl.
Pað mun ekki ofmælt, þó sagt sé,
að dómur þessi sé furðulegur. AI-
menningur hefir það á tilfinningunni,
að hér er að óþörfu tekið silkihönsk-
um á manni, sem herfilega hefirnot-
að rétt sinn til lækninga; manni, sem
traðkað hefir Iandslögum hvað eftir
annað; manni, sem hefir notað sér
ástríðu áfengissjúkra manna, til að
raka saman fé. Ekki er að undra,
þó þeim mönnum fjölgi dag frá degi
með þjóð vorri, sem finst réttlætið
eiga »formæIendur fá« á hærri stöð-
um, og virðing fyrir vörðum lands-
laga og réttar fari háskalega rýrnandi.
Tilviljun.
Ritstj. Vetkam. hefir verið sögð þessi
saga:
Einkennilegt atvik kom fyrir í göng-
um Eyfirðinga hér fram á fjöllunum í
haust. Leitarmenn voru á leið til bygða
að kvöldlagi og var ákveðið að þrír
þeirra héldu til í kofa (Sæluhúsi kon-
unnar á Jökli?) um nóttina, en félagar
þeirra héldu áfram með fjárhóp hinu-
megin áarsprænu er rennur eftir fjöll-
unum. Eftir að þelr þrímenningarnir
voru skildir við félaga sína, tekur hrút-
ur sig alt í einu út úr fjárhópnum og
dembir sér yfir ána og tóku þeir hann
með sér inn í kofann. Seljast þeir síð-
an að, kveikja Ijós, matast og taka svo
á sig náðir. Einhverntíma um nóttina
vaknar einn maðurinn við að húrtur-
inn jarmar hált hjá honum og gengur
' ;«#**■*
> Ennt
Ennþá get eg tekið nokkrar stúlkur
til að kenna
má/teikningu
(sníða og taka mál) í vetur. Best og
ódýrust Kápuefni (þarf að eins 2 m.
í kápuna). Dyratjöld með kappa á
45 kr. Mjög mikið af Ullargarni í
allskonar litum.
Ingibjörg Steinsdóttir.
Hafnarstræti 99. Akureyri.
yfir hann all óþyrmilega. Á maðurinn
bágt með að vakna, en getur það þó
með nokkrum erfiðismunum. Verður
hann þess þá var, að kviknað er í ein-
um kofaveggnum og reykur fyllir hús-
ið. Vektrr maðurinn nú félaga sína, en
þeir sváfu óeðlilega fast, og höfðu þeir
sig síðari út úr kofanum. Hafði bekra
þólt loftið orðið slæmt og gerst því
svo umfangsmikill, sem fyr segir. Er
það er álít manna, að allir hefðu menn-
irnir kafnað inni, ef hrússi hefði ekki
orðið til að vekja þá.
Var þetta tilviljun?
Bannatkvæðagreiðslan í Svíþjóð.
Pann 27. Ágúst fór fram atkvæða-
greiðsla í Svíþjóð um aðflutningsbann
á áfengi,
Eins og gera má ráð fyrir, hafði ver-
ið mikill undirbúningur undir þessa at-
hvæðagreiðslu frá báðutn hliðurn, og er
gert ráð fyrir að atkvæðisgreiðslan hafí
kostað 3 milj. króna, og vetður því
deilt milli beggja málsaðila jsfntogrík-
isins.
Konur, sem höfðu atkvæðisrétt um
rnálið, greiddu atkvæði sér, til þess að
hægt væri að greina á milli á eftir.
hvernig kynin hefðu greitt atkvæði.
Pví er ekki að leina að bannmenn
höfðu búist við því, að sigra við þessa
atkvæðagreiðslu, og komu því flestum
úrslitiu að óvörum.
Atkvæðisgreiðslan féll þannig:
já sögðu 878,110;
nei sögðu 913,772.
Bannmenn höfðu 397,520, já-karlmenn
og 480,590 já kvennmenn; bannand-
stæðingar höfðu 569,731 nei karlmenn
og 344,041 kvennmenn. Bannmennhöfðu
þá um 36,000 atkvæði færri en andstæð-
ingarnir. Pó vantar enþá upptalningu úr
10 héruðum, en þau eru lítil og breyta
ekki miklu um úrslitin.
Pessi er svo farið eins og annarstað-
ar, að það eru kaupstaðirnir sem ráða
yfiir andstöðunni, þannig var í Stokk-
hólmi 83,3 prósent nei (konur) og 90,0
prósent nei (karlmenn) en aðeins 16,7
prósent já (konur) og 10,0 (karlmenn).
Af nákvæmum skýrslum um atkvæða-
greiðsluna sést það, að konurnar eru
miklu framar en karlmennirnir á bandi
bannmanna, og í flestum sveitajjéruð-
um eru bannmenn í miklum meiri hluta,
en kaupstaðirnir átu það alt saman upp.
Þannig má nefna Vösterbotten, þar greiða
atkvæði 22,555 konur já eða 90,8 pró-
sent og karlmenn 33,871 já eða 76,5
prósent en nei atkvæðin eru í sama héraði
9,2 prósent konur og 23,5°/o karlmenn.
Eins og eg þegar hefi sagt, bjuggust
bannmenn við meirihluta og það meir
að segja 40—60%. En þetta reyndist
öðru vísi. En þar fyrir eru bannmenjt