Verkamaðurinn - 03.08.1929, Side 2

2
VERKAMAÐURINN
garðurinn verður næsta viðfangs-
efnið og um leið endurbót skipa-
kvíarinnar. Þá vantar að framiengja
hafnarbakkann norðan við nýju
bryggjuna og grafa upp og laga
til framan við Strandgötuna. Að
þessu verður ,að vinna smátt og
smátt, án þess þó að aukið verði
við skuldirnar, frá því sem nú er.
Verði þær endurbætur teknar rétt-
um tökum, er fullkomin ástæða til
að ætla, að Akureyrarbær geti jafn-
an átt vel útbúna höfn, án þess að
þyngja álögur þær, sem á eru lagð-
ar vegna hafnarinnar. Stþ. G.
------o-----
F á t æ k t.
í nýútkomnu hefti af »Ganglera«,
sem er tímarit um guðspeki og andleg
mál, er ýmislegt, sem vert er að lesa
með athygli. Þar sem tími vinst ekki
til að skrifa ritdóm um heftið, verður
að nægja að birta kafla úr tveimur
ritgerðum, sem í því eru birtar, og
sem sérstaklega er vert á að benda.
Fyrra erindið heitir, >Það, sem eg
vildi segja«, og er eftir Laufeyju
Valdemarsdóttur. Er hún að lýsa lífs-
skoðun sinni og rekur ýms atvik úr
lífi slnu, sem orðið hafa til að mynda
og skýra skoðun hennar á tilverunni.
í því er þessi kafli:
• Nokkru eftir stríðið, 1920, fór eg til út-
landa og komst alla leið suður til Vínar.
Pá lukust upp á mér augun fyrir því, að
mannkynið er haldið ýmsum kynvillum,
sem grípa almenning eins og næmir sjúk-
dómar, og að ein af þeim er hernaðarhug-
myndin. Þar höfum vér þann kost, íslend-
ingar, að standa utan við þau dáleiðsluáhrif,
sem fá menn til að trúa á nauðsyn
hernaðar. Þegar eg sá mentað fólk heiilað
af hersýningum, eins og smádrengi, sem
berjast með trésverðum, eða þegar eg
heyrði konur tala um, að það væri óþarfa
mannúð að hjálpa Vinarbörnunum og
setja þau á, svo að þau fengju að vaxa
upp og verða að ókindum eins og foreldr-
arnir, þá skildi eg þetta til fulls. Og þá
sá eg fyrst og skildi, hvað fátæktin var, og
að eg hafði gengið blind gegnum lifið eða
altaf lokað augunum, svo að eg þyrfti ekki
að sjá hana. Því að hvað erfátækt meðan
hún mannskemmir ekki þann, sem verður
fyrir henni? Eg sá fátæktina í dagsljósinu
í Vin. Allur heimurinn kendi þá mest í
brjósti um þá, sem átt böfðu betri daga,
en urðu nú að svelta og fara alls á mis.
Aðdáanlegt var að sjá hvernig margt af
þessu fólki bar fátæktina. En átti það
ekki andlega fjársjóði, sem ekkert gat
grandað? Ömurlegri fátækt hafði altaf
verið til og alstaðar, og þessi heimur, sem
nú var fullur meðaumkunar, hafði ekki
viljað sjá hana. Stórborgirnar áttu heila
eymdá^heima, þar sem menn lifðu og dóu
f niðurlægingu, tóku að erfðum Iikamlega
og andlega sjúkdóma, uxu upp í umhverfi,
sem útilokaði von um bata. Þeir einir
komust upp og áfram, sem áttu i sér þrótt
pöddunnar, sem gleypir þær, sem minni
eru. Menn stofnuðu alþjóðarliknarfélög,
komu saman skrautklæddir í dýrðlegum
sölum og borðuðu lostæta rétti, á meðan
þelr hlustuðu á lýsíngar af þessari eymd,
sem þeir þóttust bæta úr með dálítilli
ölmusugjöf. Petta horfði eg sjálf á og hefi
aldrei getað gleymt. Ekkert fær mig til
þess að trúa á, að nokkur »karma«-kenning
geti réttlætt afskiftaleysí heimsins af þessari
skiftingu. Engin afsökun er til gegn því
nema blindnin, því hver sem hefir vit á
gott að gjöra og gjörir það ekki, honum
er það synd.« —
Þeim fer stöðugt fjölgandi, sem
betur fer, sem farnir eru að skilja, að
fátæktin er ekki send í þennan heim,
til þess að fáeinir sælkerar geti gert
sig að guðs börnum, með því að
sletta ölmusum í aumingjana. Ekkert
annað en hlffðarlaus barátta gegn því
misrétti í mannfélaginu, sem fátæktina
skapar, getur gert mannkynið hólpið.
Hin greinin, sem eg vildi vekja hér
athygli á, er eftir Sig. Kr. Pétursson
og hettir: »Þótt glögg sé leiðin.«
Eru það hugleiðingar um áhrif og af-
leiðingar rússnesku byltingarinnar fyrir
andlegt líf rússnesku þjóðarinnar. Fer
hér á eftir stuttur kafli úr þeirri grein
»Hreysið. — Vel má vera, að oss
veitist erfitt að skilja Rússa, Iíf þeirra og
háttu. Dettur mér í hug, að bregða megi
upp mynd úr þjóðlífi voru, sem getur
orðið til skilningsauka. Virðum hana fyrir
oss. Komum inn á íslenskan kotbæ, þar
sem menn lifa bæði til sjós og sveita, sem
svo er kallað.
Örbirgðin blasir við oss, þegar komið
er inn. Baðstofan, ef baðstofu skyldi kalla,
er ekki öll undlr súð, heldur hálf reft og
sér í torfið milli raftanna. Engin ér fjölin
á gólfinu, af því að bóndinn hefir ekki
efni á þvi, að kaupa timbur, hvorki í það
né annað. Oólfið er því moldargólf og er
mokað éinstöku sinnum, eins og fjárhús,
þegar bálkurinn er of hár. Svo þröngt er
á milli rúmanna, að drengur, sem er átta
*
vetra, getur staðið, á rúmstokkum, er
standa sín hvoru megin í baðstofunni. Eigi
þarf að lýsa rúmfatnaði né klæðnaði
manna. Malarhæfið er og ekki á marga
fiska, þar sem ein er kýrin, en átta eða
tíu manns, sem á henni lifa. Þann tíma
ársins, sem hún er getd, er Iifað á fiski
°g rúggraut óbættum. En stundum þrýtur
rúgur, af því að hanu er erlend vara, og
er þá lifað einaöngu á fiski...............
Reynum nú. að tvöfaldn þessa mynd og
gera hana svo, að ömurleikinn verði helm-
ingi meiri, kúgunin enn þá verri og ör-
birgðin enn þá átakanlegri. Munum vér
þá fá nokkprn veginn rétta mynd af lífi
því, er rússneskir kotbændur hafa lifað
öldum saman.<
Höfundurinn skyggnist svo um eftir
þeim öflum, sem haldið gátu þjóðun-
um við lýði gegnum örbirgð og kúg-
un. íslenski bóndinn átti sinn hug-
myndaheim, sóttan í æfintýri og forn-
ar sögur. í þeim heimi lifði hann,
þegar lífið í þessari veruleikans veröld
varð verra en einkis virði. En rúss-
neski bóndinn átti sér annan heim til
að lifa í, það var trúarveröldin. Hann
tignaði helga menn, meðan íslending-
urinn tignaði hetjur.
Rússneska byltingin hefir stíflað trú-
arelfuna, sem flætt hefir og flæðir um
í hugum þjóðarinnsr. En eins og klaka-
stifian í vatnsmiklu fljóti, sem fellur
af fjöllum ofan, verður aðeins undir-
búningur leysingarinnar, sem flæðir
yfir sléttlendið og frjóvgar grundir og
engi, eins má vænta að byltingin, sem
truflar vanabundna rás andlegra athafna
hjá einhverri trúuðustu þjóð veraldar-
innar, verði til að safna andlegri orku,
sem síðar flæði yfir heiminn.
Þörf væri á að birta fleiri kafla úr
þessari ágætu ritgerð, en rúm blaðsins
leyfir það ekki. Greinina verða Kka
allir hugsandi menn að lesa í heilu
lagi. Eg get þó ekki stilt mig um að
enda hér á örsmáum molum úr síðari
hluta greinarinnar:
.... »Sameignarmenn hafa þá tru, að
hagur þjóða muni batna stórum, ef breytt
sé til um skipulag. Allir menn, sem hafa
hjarta og heila í lagi, eru þeim sammála
um það, að þörf sé á umbótum.« . . . .
»Hvernig haldið þér, að bót verði
ráðin á bölinu?« Haldið þér að mann-
kynsfræðarinh komi til þess að flytja oss
þau fagnaðartiðindi, að alt sé gott og
blessað, bræður vorir megi kveina, hér
þurfi engra umbóta við? Haldið þér að