Verkamaðurinn - 02.07.1938, Page 2

2
VERKAMAÐURINN
NÝJA-BÍÓ MHI
Laugar- og sunnudagskv.
kl. 9. e. h.
Horfin
sjönarmið
(LOST HORIZON)
Sunnudag kl. 5
k sem lævirkin syngur
Alpýðusýnino. Niðurselt verð.
Skjót sala skuldabréfanna . . .
(Framhald af 1. síðu).
en nægilegt fé er í bænum til þess
að festa í þessum skuldabréfum.
Hinsvegar verður því ekki neitað
að stórum æskilegra hefði það
verið fyrir verkalýð bæjarins að
ríkisábyrgð hefði fengist fyrir
nægilegu láni erlendis til rafveit-
imnar, sökum þess að skulda-
bréfasalan hér í bænum hefir þær
afleiðingar að sennilega 300 þús.
kr. verða dregnar út úr atvinnu-
lífi bæjarins á öðrum sviðum, eða
verða ekki í handraðanum, til
nýrra atvinnuframkvæmda.
En þar sem ekki er nú um aðra
leið að ræða til þess að hrinda
byggingu rafveitunnar í fram-
kvæmd, hljóta bæjarbúar að gera
kröfu til þess að þeir einstakling-
ar, sem hafa nægileg fjárráð,
leggi sinn skerf fram til þess að
kaupa skuldabréfin, og það sem
fyrst.
Þegar sölu skuldabréfanna er
lokið verður væntanlega tafar-
laust gengið frá samningunum og
bygging rafveitunnar síðan hafin.
Efnið þarf að tryggja sem fyrst til
landsins, því allur frekari dráttur
á því getur haft það í för með sér,
að byggingarefni og vélar komist
ekki til landsins áður en heims-
ófriður brýst út.
Stríðið í Kína
og ástandið í Japan.
Þegar Japanir hófu innrás sína
í Kina s.l. ár, munu margir hafa
verið þeirrar skoðunar — þar á
meðal herforingjaklikan í Japan
— að vörn kinversku þjóðarinnar
yrði brotin á bak aftur á örfáum
mánuðum. Nú aftur á móti
leggja menn alment fyrir sig
spurninguna: Hversu lengi enn-
þá hefir Japan styrk til að herja
kinverska jörð ?
Mesta styrjöld, sem Japan hefir
nokkru sinni háð áður, var strið-
ið gegn Rússlandi 1904-1905. I
þeirri styrjöld, voru á 19 mán-
uðum 1.100.000 Japanir kvaddir
til vopna og af þeim voru
450.000 sendir til vigvallanna. í
ársbyrjun 1938 höfðu Japanir
boðið út rúmlega 1 miljón manna
liði og sent til vígvallanna 500 000.
1 júníbyrjun hafði japanski her-
inn alls tapað hálfri miljón
manna, svo allar likur benda til
að minsta kosti 1,5 til 2 milójnir
Japana hafi.þegar verið kvaddir
til vopna. En til jafnaðar tapar
japanski herinn i Kina um 2.100
manns á dag. Hergögn nú á
timum eru margfalt dýrari en t.d.
fyrir 34 árum siðan. Efniseyðsla
er stórum meiri. Orustusvæðið
er enn fjær Japan nú en 1904-5,
og flutningarnir kostnaðarsamari
og torveldari.
Eðli striðsins nú er einnig alt
annað. í rússneska-japanska
stríðinu börðust Japanir í tiltölu-
lega strjálbýlu landi, gegn keis-
arahernum. Hið vinnandi fólk
og þjóðirnar í einveldi zarsins,
litu á striðið i hinu fjarlæga
Austri, sem málefni, er einungis
snerti hirðina í Pétursborg og
rikjandi stéttir. Nú er það 400
miljón manna þjóð, sem berst
einhuga gegn japönsku innrásar-
herjunum! Og þessi einbuga
þjóð eykur her sinn stórkostlega
með hverjum mánuði sem líður,
kaupir vopn í stærri stíl og
byggir stórar, nýtisku hergagna-
verksmiðjur.
Aðstæður Japana til að standa
straum af þeim gifurlega kostn-
aði, sem striðið hefir í för með
sér, eru mjög bágbornar. Útlend
lán geta Japanir naumast fengið.
Þau ríki, sem helst væru þess
umkomin að lána Japan fé, svo
sem Bandarikin, Bretland, Frakk-
land og Holland, biða gifurlegt
tjón af ránsstyrjöld Japana í
Kina, það er þvi harla ósenni-
legt að þau séu áfjáð í að kosta
ránssyrjöld Japana. Bandamenn
Japan, Pýskaland og Ítalía, geta
ekki lánað Japan fé, þvert á móti
eru þessi ríki svo aðþrengd fjár-
hagslega að þau þurfa að fá lán
bjá öðrum rikjum.
Vélaframleiðsla Japan árið
1936 var aðeins 1.5% af véla-
framleiöslu Bandaríkjanna, 6%
af vélaframleiðslu Þýskalands og
8% af véiaframleiðslu Bretlands.
Til þess að uppfylla hinar geysi-
legu þarfir stríðsins, hvað snertir
framleiðslu hergagna, þurfa Jap-
anir að byggja alveg nýjar her-
gagnaverksmiðjur, en til þess að
starfrækja verksmiðjurnar þarf
járn, stál og aðra málma og vél-
ar, sem Japanir geta ekki fram-
leitt í landinu. Árið 1930 vann
ekki minna en 46,1% af iðnaðar-
fólkinu í fyrirtækjum, sem höfðu
innan við 5 verkamenn. En þau
fyrirtæki, sem hafa yfir 5 manns
í þjónustu sínni (hinn svonefndi
»verksmiðjuiðnaður« Japans) eru
einnig fjarri þvi að vera nýtisku
fyrirtæki. Af þeim 80.000 verk-
smiðjum, sem voru skráseltar
1934 voru engar aflvélar (mótor-
ar) í 12 000 verksmiðjum er ein-
göngu voru reknar með handafli.
Ekki minna en 85% af öllum
verksmiðjunum höfðu aðeins 5
til 29 manns í þjónustu sinni —
og eru þær því samkvæmt
mælikvarða Evrópu, — vinnu-