Verkamaðurinn - 20.08.1938, Page 3

VERKAMAÐURINN
3
Þankabrot atvinnuleysingja
wÞað er eins og maður sé að
koma upp á öræfi«,varðöldruðum
verkamanni að orði, þegar við
vorum að ganga um hafnarsvæð-
ið hér í bæ árdegis einn daginn,
svo mikil kyrð og spekt ríkti þá
yfir »plássinu«. »Það er af sem
áður var, þegar maður hafði
ekki frið í bólinu fyrir því að
altaf var verið að koma heim til
manns og »begéra« mann i vinnu«,
bætti bann svo við. Já, það er af
sem áður var. — Það er alveg
sama, hvort súldar eða sólin skín,
upp á það, að atvinnan eykst
lítið hvort heldur er. — t*að mun
satt vera, að vinnuskilyrði og
vinnuhættir hafa gjörbreytst í
bænum, frá því sem áður var,
og í mörgum greinum hefir
dregið allverulega úr atvinnunni,
þrátt fyrir margfalda íbúatölu
bæjarins. Ma þar t. d nefna
vinnu við hötnina. Öll hafnar-
vinna hefir, í hlutfalli við stækk-
Andlát. ii. þ. m. andaðist á Sjúkra-
húsi Hvítabandsins í Reykjavik, — eftir
ianga og þunga legu. — Sveintríður
Sveinsdóttir, fósturdóttir Jóns heitins Frið-
finnssonar og Þuríðar Sigurðardóttur.
Sveinfríður var aðeins 23 ára gömul, og
hin efnilegasta stúlka á alla lund. Er
þungur harmur kveðinn að hinni öldruðu
fóstru hennar og öðrum vandamönnum
og vinum.
Vegna skorts á hráefni og þverr-
andi kaupgetu altnennings, er nú
stöðugt verið að loka smáverksmiðj-
unum í japan. í fyrri hluta júlfmán-
aðar s. I. var t. d daglega lokað
20 — 50 smáverksmiðjum. Atvinnu-
leysingjarnir skifta nú miljónum.
Par að auki eru svo ca 2 miljónir
smákaupmanna og starfsfólks þeirra
sem byggja starfsemi sína á rekstri
smáiðnfyrirtækjanna.
Strigaskór
nýkomnir
Pöntunarfélagið
un bæjarins, stórum dregist sam-
an. Nú eru t. d. losuð skip á
margfalt styttri tima en áður og
með margfalt færri mönnum.
Áður fyr mokuðum við verka-
menn kolunum upp í poka eða
»mál« um borð í skipunum og
var tekið við þeim við skipshlið
af verkamönnunum, sem þar
voru komnir með hesta sína og
kerrur og óku þeim i byng en
þar voru aftur margir menn, sem
tóku á móti þeim. Nú eru aftur
á móti komnir bílar, »sliskar«
og skúffur í spilið Verkamenu
moka upp í skúffur og úr þeim
er »sturtað« í bílana. Bíllinn
þýtur með ækið og »skrúfar« sig
með það upp í byng, og þar er
því attur »sturtað«, og þar sem
áður voru margir verkamenn
eru nú einn eða tveir. Nú verð-
ur verkamaðurinn að reyna sig
og rembast við >dauða< vélar-
orkuna því að jafnan er ætlast
til að skúffan sé fylt, þegar bíl-
arnir koma þjótandi, og sú af-
ferming, sem áður tók fleiri daga,
tekur nú ca. 2 daga, því að það
er eins og sumir afgreiðslumenn
skipanna treistist til að vilja láta
»skrúfuna« ganga til hins ýtrasta
og selja þar með met í »losun-
inni«. Ekki hafa þó kolin eða
önnur vara lækkað í verði, í
hlutfalli við þessa tækni og þenn-
an mannasparnað og hraða.
Sama er að segja um bygginga-
vinnuna. Þar er tæknin stórum
búin að útrýma verkamönnum,
einkum við steypuvinnu. 1 stað-
inn fyrir þá verkamenn, sem
áður hrærðu steypuna, er nú
komin »soffukvörnin«, og það
sem áður tók nokkra daga að
steypa tekur nú nokkra tima.
Einnig í þessari atvinnugrein er
því ekki að ræða um nema mjög
óverulega og stopula verkamanna-
vinnu, því að nú verða verka-
menn að skrúfa sig við »soffu-
kvörnina*, eins og bílinn. Ekki
verða verkamenn þó varir við
að húsaverð eða húsaleiga lækkiað
nokkru ráði frá því sem áður
var. Þá er það þriðja atvinnu-
greinin, fiskverkunin, sem mjðg
hefir gengið saman síðustu árin
og það jafnt fyrir það að verka-
konum hér sé greitt lægra kaup
á tímann en stéttarsystrum þeirra
hjá íhaldskörlunum á Akranesi-
— Það er eðlilegt að eldra verka-
fólk finni til þessa, sem áður var
vant við samskonar vinnu á fleiri
stöðum i bæuum, meðan hann
var margfalt mannfærri. Hér eru
raunar nokkrir menn, sem benda
á hinn unga og upprennandi iðn-
að í bænum og hættir við að
tútna eins og ögn út um leið.
Já, það er nú svo. Það er rétt
sama þó maður vilji virða fyrir
sér iðnfyrirtæki Kvarans og S. I.
S. og ónnur smærri, sem hafa
verið að risa upp á síðastliðnum
árum í skjóti innflutuingshaft-
anna, — þá nemur sú atvinna.
sem þau veita, ekkert svipað þvi,
sem fóiksfjölguninni í bænum.
Hvað þá heldur að þau útrými
atvinnuleysi því, sem stafar aí'
rýrnun annara atvinnugreina. Og
þegar þess er gætt, að flest þess-
ara atvinnutyrirtækja hafa ekkí
verið sett hér niður með þörf
verkamanna bæjarins fyrir aug-
um, heldur vegna gróðamögu-
leika og það getur því eins átt
sér stað að maður sunn n af
landi, utan með sjó eða ofan úr
sveitum, sé tekinn fram yfir
bæjarmanninn, þá verður þes»
varta að vænta að þessi iðn-
fyrirtæki verði nokkuð afgerandi
úrlausnarefni eða hjálparhella
fyrir bæinn í atvinnumálum.
Og þegar hér við bætist að
sát atvinnuvegur, sem fyrst og
fremst byggði upp og myndaði
bæinn — útvegurinn — er mjög
á hverfandi hveli, þá er ekki
að furða þó að öldruðum verka-
mönnum, sem hafa fylgst mcð
stækkun bæjarins og hrörnuiv
atvinnuveganna, finnist svonn
hálfgert að þeir séu komnir upp
á auðnir þessa lands, þegar þcir
eru að rjátla um hafnarsvæ?!*.
Og við alt þetta bætist að að þet- r í
óverulegu daglaunavinnu, m m