Verkamaðurinn - 11.02.1949, Síða 2

2
VERKAMAÐURINN Föstudaginn 11. febrúar 1949
VERKAMAÐURINN
Utgeíandi: Sósíalistaíélag Akureyrar.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Þórir Daníelsson.
Blaðstjórn: Ásgrímur Albertsson, Eyj'SIíur Árnason, Jakob Árnason.
Ritstjórn og aígreiðsla á skrifstoíu Sósíalistafélags Akureyrar, Brekku-
götu 1 — sími 516.
Áskriftargjald kr. 20 á ári. — Lausasöluverð 50 aura eintakið.
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Nú má engin undanlátssemi
eiga sér stað
SVO VIRÐIST, eítir ýmsum sólarmerkjum að dæma, að
nú sé að renna upp tímahil mikilla stéttaátaka hér á landi.
Þótt það haii verið allri alþýðu manna sýnilegt í upphafi, þeg-
ar núverandi afturhalds- og landráðastjórn tók við völdum,
að hún steindi að [)ví fyrst og fremst, að stöðva þá sókn til ai-
mennrar velmegunar, sem hér hafði verið liafin, og í stað þess
tryggja völd og auð auðmannastéttarinnar, hafa þó ráðstafan-
ir hennar hingað til mótast af ótta við verkalýðssamtökin í
landinu. Auðmannastéttinni heftir að vísu tekizt að ná ntikl-
um áröngrum í versnandi afkornu alls vinnandi fólks í land-
inu, en aðferðirnar liala fyrst og fremst verið þær, að ráðast
aítan að fólkinu, demba á það launalækkunum í mynd hækk-
aðra tolla og skatta og stórkostlegrar aukni’ngar dýrtíðarinn-
ar. — Tekjur manna eru ekki fyrst og fremst sú krónutala, sem
þeir fá, heldur þau verðmæti og nauðsynjar, sem þeir fá fyrir
peningana. — Ótti auðmannanna við verkalýðssamtökin hef-
ur fyrst og fremst valdið því, að allt til þessa hafa þeir ekki
dirfst að ráðast beint frainan að launþegunum með kriitu um
kauplækkanir. En nti er hér að verða breyting á.
NÚ ÞYKIR auðmannastéttinni sýnilega tími til kominn að
fara að þreifa fyrir sér með beinar kauplækkanir. Fogaraeig-
endur, sem eru yfirleitt auðugastir meðal útgerðarmanna og
um leið með auðugstu atvinnurekendum landsins, hafa sagt
upp samningum og krefjast alnáms áhættuþóknunar. Þessi
kauplækkun, ef af henni yrði, mun nema 7—8 þúsund krón-
ur á ári á hvern háseta, eða ca. 24 kr. á clag. Áhættuþóknun
togarasjómanna samsvarar raunverulega kauphækkunum
þeim, sem aðrar stéttir fengu á undaníörnum árum. Þótt þetta
heiti „áhættuþóknun“ er það fyrir löngu orðið aðeins hluti
nauðþurltarlauna og er jrað einungis að kenna sofandahætti
og sinnuleysi forystumanna sjómannasamtakanna og þá fyrst
og fremst Sjómannafélags Reykjavíkur, að það hefur ekki
verið viðurkennt sem slíkt.
ER HÉR ÞVÍ um að ræða eina stórkostlegustu kauplækk-
unartilraun, sem um getur og um leið eina lúalegustu. Auð-
mennirnir, sem við hátíðleg tækifæri kyrja lofsöngva um
„hetjur hafsins“, álíta nú sýnilega tíma til kominn að þessar
hetjur hætti öllu „sællífi '. Ntt á það að bætast ofan a erfiði,
vosbúð og lífshættur á hafinu, að togarasjómennit nir þurfi
stöðugt að hafa það á meðvitundinni að fjölskyldur þeirra í
landi verði dag hvern að berjast við skort og fátækt, vita af
heilsulitluin konum verða að jnæla sér út myrkranna á milli,
oft utan heimilisins, og vita af börnum sínum fara á mis við
menntun og ýms tækifæri tij tryggari framtíðar vegna fá-
tæktar.
EN ÞESSI FRUNTAl.EGA árás á sjómannastéttina er at-
hyglisverð viðvörun til allra iaunþega í landinu. Hún er’ fyr-
irboði þess, sem koma skal, ef hún tekst. Þá verður haldið
áfram og reynt að ganga á wiðina og svifta hverja starfsstétt
af annarri þeim kjarabótum, sem þær hafa áunnið sér á nnd-
anförnum árum. Þar sem j)að er nú alviðurkennt, svo að eng-
inn treystist til að mæla því mót, að tekjur almennings eru
í það allra naumasta til að lleyta fram lífinu, svo að til stórra
vandræða horfir, ef ekki er ailtaf vinna, þá er öllum augljóst,
að lækkun þess kaups þýðir sult og ekkert annað. Þetta eru
því beinlínis sveltiárásir á alþýðuna. Þetta verða allir laun-
þegar að gera sér ljóst, hverja atvinnu sem þeir stunda.
ÞAÐ ER ENGAN veginn tilviljun eða að ástæðulausu, að
þessar árásir eru hafnar nú. Þau stórkostlegu mistök, sem al-
þýðunni urðu á, á sl. hausti, er hún veitti útsendurum og full-
trúum atvinnurekenda það barutargengi, sem nægði þeim til
^tð hrifsa völdin í heildarsamtökunum, að vísu með ólögum,
voru svo tnikill sigur fyrir auðmannastéttina, að hún hlaut að
fylgja honum eftir með vaxandi árásum á kjör almennings.
Það er heldur engin tilvil jun, að byrjað skuli á sjómannastétt-
inni. Það hefur við ótal tækifæri komið í ljós, að forusta sjó-
mannaíélaganna við Faxaflóa er mjög veik og hefur stundum
beinlínis gengið erinda atvinnurekenda. Það er því ekki und-
arlegt þótt byrjað sé þar, sem veikastrar mótspyrnu er að
vænta. Hitt er svo annað mál, hvort starfandi sjómenn líða
landliðinu nokkur svik í þessu máli. Þeir hafa nú nær ein-
Hverra erinda gengur þúr
„verkainaiur”?
Fulltrúi andkommúnista í hópi
Akureyrarverkamanna skrifar í
síðasta Alþýðumann dálítinn að-
vörunarpistil og varar einkum
verkamenn bæjarins við áhrifum
frá Kominform. Þessi glöggskyggni
„verkamaður“ þykist sjá grýlu
þessa félagsskapar hjá hverjum
andstæðingi sínum i verkalýðsmál-
um, og vili nú miðla meðbræðrum
sínum, þ. e. þeim sem stóðu „að
einingu verkalýðsins móti komm-
únistum í haust“, af vizku sinni og
þekkingu. „Ætlið þið svo að neita
því, góðir hálsar, að þið séuð undir
áhrifum frá Kominform", ségir
þessi skeleggi „verkamaður". Aiit
hans er, að baráttan i verkalýðsfé-
lögunum sé fyrst og fremst um
það ,hverjir séu með og hverjir
móti Kominform. Hræddur er eg
um, að þarna hafi sá góði maður
skotist framhjá sannleikanum og
rótist um eins og tarfur í þurru
flagi og þyrli upp miklu moldviðri
að hætti samherja sinna i verka-
lýðsmálum.
Það er dálítið eftirtektarvert, að
fulltrúar atvinnurekenda meðal
verkamanna hér á Akureyri, skuli
ekki hafa færari mönnum á að
skipa. Hæfir þó vel ritmennskan
þeim málstað, sem hann túlkar, en
hann er í stuttu máli sá, að
núverandi ríkisstjórn hafi gert
allt, sem hægt var að gera í dýr-
tíðarmáiunum, og allar þær vörur,
sem hækkað hafi í verði, séu
óþarfi og óviðkomandi vísitölunni.
Það mun að vísu enginn leggja sig
niður við að svara slíkum þvætt-
ingu, en hann sýnir þó glögglega
innræti viðkomandi manns, og er
að vissu leyti táknrænn fyrir
.............,
Orðið er laust j
Hin svokallaða lömunarveiki
hefur nú lamað bæinn um margra
mánaða skeið. Frá sjónarhóli leik-
manns séð virðist mér það vægast
•
sagt furðuleg ráðstöf-un af
heilbrigðisyfirvöldunum að
loka skólum og hafa samkomu-
bann um margra vikna skeið. Eg
fæ ekki betur séð, en að slíkar ráð-
stafanir séu algjörlega út í bláinn
og séu svo fjarri allri vísinda-
mennsku og heilbrigðri skynsemi
sem hugsast getur.
—O—
Staðreyndirnar eru sem sagt
þær, að fólkið safnast saman, jafn-
vel daglega í tugatali, engu síður
en á samkomum og í skófum. Eg
vil benda á nokkrar staðreyndir. I
Gefjun og Iðunni safnast daglega
saman fólk víðs vegar úr bænum í
tugatali. Viða annars staðar í bæn-
um safnast einnig daglega fjöldi
manns saman á vinnustöðvum. All-
ar þessar vinnustöðvar eru því
áreiðanlega engu minni útbreiðslu-
stöðvar fyrir lömunarveiki en sam-
komur og fundir. í mjólkurbúðum
KEA hópast fólk einnig saman í
tugatali á sunnudögum og vita því
ellir hve loftið er heilnaemt þá
stundina í búðunum og hins vegar
er alkunna að mjólkin er hinn
ákjósanlegasti smitberi. Þá muna
flestir eftir mannkösinni, sem safn-
aðist oft saman i haust úti fyrir
búðum KEA og fleiri yerziunum,
þar sem fólk stóð jafnvel hundruð-
um saman í þéttum hnaþp, jafn-
vel meðal fundartima. Þá má ekki
gleyma manngrúanum í verzlunun-
um á Þorláksdag og aðfangadag,
og loks er það staðreynd, að iðu-
lega er álitlegur hópur samankom-
inn í sölum KEA og í öðrum veit-
ingahúsum.
Þetta eru allt staðreyndir, sem
ekki verður móti mælt.
—-o—
Aú loksins virðast heilbrigðisyf-
irvöldin hafa fengið einhverja bót
á hinni alvarlegu, andlegu lömun
sinni, svo að líklega verður hjá því
komist að senda þau út til rann-
sóknar og lækninga. Þau hafa, sem
sé tilkynnt, að þetta flónslega bann
verði afnumið frá og með 15. þ. m.
Ein eitt hefur þó að minnsta
kosti áunnist með banninu: Heil-
brigðisyfirvöidin hafa í þessu máli
reist sér óbrotgjarnan minnisvarða.
Og máske hefur það líka verið að-
altilgangurinn með þessu grunn-
hyggnislega og hleypidómafulla
skóla- og samkomubanni, því að á
útbreiðslu veikinnar hafði bannið
vitanlega engin áhrif.
x—t.
róma samþykkt að hefja verkfall og munu vafalaust hafa full-
an hug á að verja sinn rétt. Þeir munu einnig eiga vísan stuðn-
ing Dagsbrúnar og annarra sterkustu verkalýðsfélaga lands-
ins, ef þeir láta sig ekki.
stefnu þeirra, sem rekið hafa er-
indi andstæðinga verklýðsstéttar-
innar meðal verkamanna hér á Ak-
ureyri.
Ritsmíð þessa „verkamanns“ er
að vísu einungis ætluð þeim, sem
enginn afskipti hafa haft af verk-
lýðsmálum en er þó hægt að æsa
upp einu sinni til tvisvar á ári til
að koma á kjörstað og greiða at-
kvæði gegn hagsmunum sinna eig-
in samtaka, þ. e. ætluð hinum
óvirku meðiimum verklýðsfélag-
anna. Öllum þeim, sem eru málum
kunnugir, dylst ekki sá andi, sem
að baki slíkra ritsmíða býr.
Um dylgjur „verkamanns“ og
ósannindi í garð verkamannafé-
lagsins þarf eg ekki að vera lang-
orður. Engum félagsmanni var
neitað um aðgang að kjörskrá.
Hún lá frammi á skrifstofu verk-
lýðsfélaganna tilskilinn tíma og
höfðu allir félagar verkamannafé-
lagsins aðgang að henni þar. Um
hina tvo „lögiegu" verkamenn, sem
minnst er á í þessu sambandi, er
það að segja, að upplýsingar vant-
að,i um það, hvort þeir stunduðu
verkamannavinnu eða ekki. Að
þeim upplýsingum fengnum, er
annar þessara manna nú orðinn
„löglegur“ meðlimur verkamanna-
félagsins. Hins vegar vil eg draga
í efa, að höfundur umræddrar
greinar í Alþýðum. sé „löglegur“
verkamaður, því að ritsmíð hans
ber óhugnanlega mikinn keim af
ónefndum garðyrkjuráðunaut, sem
komið hefur lítið eitt við sögu
verklýðsmála hér á Akureyri nú í
seinni tíð. Læt svo útrætt um þetta
mál að sinni. H. E.
KÍMNI
Skotasögur.
„Er Mac Abert farinn?“ spurði
skrifstofustjóri Aberts, þegar hann
rak nefið inn um gættina á skrif-
stofunni hérna á dögunum.
„Nei, nei.“ ■
„Eruð þér vissir um það?“
„Áreiðanlega. Eldspýtnastokk-
urinn hans liggur ennþá á borðinu."
★
Andrew Mac Abert leysti út
hérna á dögunum bréf, sem var
ófrímerkt, og var lengi á báðum
áttum, hvort hann ætti að gera það.
Það kom i ljós, að bréfið var nafn-
laust og var frá öðrum Skota, sem
hótaði að drepa hann.
Skák og mát.
Tveir menn, annar í Leipzig og
hinn í Melbourne, byrjuðu árið
1932 á skákkeppni, á póstkortum.
Þegar skákin hafði staðiö yfir í tvö
ár, heyrðist allt í einu ekkert frá
skákmanninum í Leipzig. — En nú
nýlega — að því er fregnir herma
— fékk skákmaðurinn í Melboprne
póstkort, sem gerði hann skák og
mát.
ÞÓ Í I ÞAÐ MF.GI teljast undarleg bíræfni, hafa atvinnu-
rekendur, jafnframt þessum árásum á lífskjör alþýðunnar,
sig mjög í frammi við stjórnairkosningar þær í verkalýðsfélög-
unum, sem nú standa yfir. Ætla Jieir sýnilega að freista þess að
veikja félögin innan frá á þann hátt, svo að þau þoli síður
hinar beinu árásir, sem nú eru hafnar. Til þessa hefur jjeim
orðið minna en lítið ágengt og hafa víða hlotið hina hrakleg-
ustu útreið. Og óliklegt er að þessar beinú sveltidrdsir verði til
þess nð gera þd vinsœlli. Verkalýðurinn hefur nú lcert það d
undanförnum mdnuðum, nð þnð er lifsnauðsyn að gefa hvergi
eftir. Atvinnurekendum rnd hvergi takast að smeygja þjónum
sinum í dhrifastöður innan félaganna. Nú er rneira í húfi en
svo, nð verkalýðurinn geti leyft sér nokkra undanldtsserni d
neinu sviði.
Það var frá manninum í Leipzig
— sem eftir langvarandi dvöl í
fangabúðum, lét nú til sín heyra,
og hafði meðan hann dvaldi þar,
tekist að leysa þrautina.
Frá Gautaboré.
„Þú skilur, að þegar eg kom inn
í herbergið stóð hann við gluggann,
náfölur í framan, með froðuna um
munninn og hníf í hendinni.“
„Hvað gerðist svo?“
„Jú, síðan byrjaði hann að raka
sig.“