Verkamaðurinn - 27.01.1956, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 27. janúar 1955.
UERKHnweuRiim
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Ritnefnd: Björn Jónsson (áb.), Einar Kristjánsson, Jakob Árnason.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. Sími 1516. Pósthólf 21.
Áskriftarverð 40 krónur árg. Lausasöluverð 1. kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Frá Rauða-Kross-Deild Akureyrar
Verðlaunasamkeppni
Fjársöfnuninni til ekkjunnar á
Másstöðum í Skíðadal, sem
Rauða-Kross-Deild Akureyrar
gekkst fyrir, er nú lokið. Alls söfn-
uðust kr. 111.267.17, þar af
kr. 35.435.00 hjá Morgunblaðinu í
Reykjavík. Verður síðar gerð nán-
ari skilagrein fyrir söfnuninni í
heild.
Eins og mönnum er kunnugt,
hefur síðan orðið annað sviplegt
slys í Skíðadal, þar sem bóndinn á
Hjaltastöðum, sem er bær beint á
móti Másstöðum, fórst í snjóflóði
á Þorláksdag.
Um leið og Rauða-Kross-Deild-
in þakkar öllum hinum örlátu gef-
endum framlög þeirra til fólksins
á Másstöðum, leitar hún enn til
almennings um stuðning við ekkj-
una og fjögur föðurlaus böm á
Hjaltastöðum, en þar eru einnig
erfiðar ástæður, er hinni einu fyr-
irvinnu heimilisins var svo skyndi-
lega burtu svipt.
Söfnunarlistar liggja frammi hjá
vikublöðunum á Akureyri, Kaup-
félagi Eyfirðinga, Búnaðarbankan-
um, Vöruhúsinu og hjá stjómar-
nefndarmönnum deildarinnar.
STIKLUR
ÞORRA BOÐID í GARÐ
Þorri byrjaði fyrir viku. Þá var
fyrsti föstudagur i þorra, sem að
gamalli islenzkri vetiju kallast miðs-
vetrardagurinn — var tyllidagur.
Fornmenn blótuðu þorra, og enn
þykir íslendingum sjálfsagt að
halda þorrablót og bjóða hann i
garð með öli og miði. Síra Jónas
frá Hrafnagili segir í „Þjóðháttum"
sínum, að á Austurlandi sé þessi
dagur nefndur bóndadagur. Bóndi
átti samkvcemt guðs og manna lög-
um að rísa snemma úr rekkju þann
dag og fara út til þess „að fagna
þorra“. Hann varð að vera allsber
að öðru leyti en því, að hann átti
að vera i skyrtunni eintómri og
annarri brókarskálminni, en draga
hina á eftir sér. Svo átti hann að
hoþþa á öðrum fati þrjá hringa i
kringum bainn og fara með ein-
hvern formála, sem nú er sennilega
týndur og tröllum gefinn. Þannig
átti hann að fagna þorra. Siðan
hermir sama bók, að „húsfreyja átti
að halda vel til bónda sins um dag-
inn og bóndi að bjóða bandum úr
nágrenninu til sin i veizlu".
Því miður er þessi kostulegi siður
horfinn úr sögu þjóðarinnar eins
og fleiri venjur, sem voru bundnar
öllum rnessunum og merkisdögun-
um. Þrátt fyrir kyndugheitin voru
þessir frumstaðu hœttir þáttur í sál
islenzku þjóðarinnar. Mig minnir,
að það hafi verið frostharka og
klofdjúþur snjór á miðsvetrardag-
inn.
- OG PÁLSMESSAN - HVAÐ
TEIKNAÐI HÚNf
Og i fyrradag var Pálsmessan, 25.
janúar. Mugga var fram til hádegis,
en svo fór að birta til örlítið, og þó
var dimmt yfir lengst af dagsins.
Áður fyrri sþáðu menn i veðurfar
á Pálsmessu og sögðu fyrir um ár-
komu. Lítum á húsganginn:
„Ef heiðbjart er og himinn klár
á helga Pálusmessu,
mun þá verða mjög gott ár;
mark skal taka á þessu.
En ef þoka Óðins kvon
á þeim degi byrgir,
fénaðardauða (fjármissi) og
fellisvon
forsjáll bóndinn syrgir."
Ég hitti gamalt fólk á Pálsmessu.
Það hafði alizt upþ í sveit. Þvi leizt
ekki nógu vel á teiknin, að minnsta
kosti um morguninn. Himinninn
var ekki heiðskir, og það boðaði
ekki gott. Og ekki var sólskin. Ef
svo hefði verið, hefði mátt búast
við frjósömu ári og sumri. En kann-
ski má vcenta meðalárs.
SNJÓR OG ENN SNJÓR
Snjór hefur legið á jörðu hér
siðan á hátiðum. Á köflum hefur
kyngt niður kynstrum af snjó og
hann hlaðizt i skafla á götum og
umhverfis hús og viðast hvar. Bcer-
inn faldar hvítu eins og friðardúf-
an, og mér hefur verið að detta i
hug, hvort ekki sé um geislaáhrif
frá hvíta litnum að rceða, hve bcer-
inn er friðsamlegur. Og þó er haft
fyrir satt, að róstur riki i Útgerðar-
félaginu, en það er önnur saga. Nú
virðast yfirleitt stillur ríkja i sinni
einstaklinga, og nú eru engar prest-
kosningar eða eitthvað í liking við
þcer á ferðinni, sem knýr á metnað-
inn og samvizkuna.
Kvöld i vikunni átti ég samleið
með gömlum Akureyringi, við vor-
um að koma af samkundu inni l ba,
Hinn 8. október 1934 var Samband
norðlenzkra karlakóra stofnað. Var
stofnfundur þess haldinn að heimili
Gísla R. Magnússonar á Akureyri, en
forgöngu málsins hafði haft karlakór-
inn Geysir. Á fundinum voru mættir
fulltrúar fyrir fimm karlakóra á Ak-
ureyri og í Suður-Þingeyjarsýslu. Síð-
an munu hafa verið í sambandinu 10
karlakórar í Norðlendingafjórðungi,
sem samkvæmt félagslögum er starfs-
svið sambandsins.
Samband hinna norðlenzku karla-
kóra hlaut nafnið Söngfélagið Hekla.
Tilgangur þess er, meðal margs ann-
ars, að heiðra minningu Magnúsar
Einarssonar, söngstjóra, söngkennara
og tónskálds á Akureyri og karlakórs
hans „Heklu“, sem fór hina fyrstu
söngför af íslandi á erlenda grund
árið 1905, enda gáfu „Heklungar" (þ.
e. félagar úr Heklu M. E.) samband-
inu fána sinn hinn fagra, er þeir hlutu
að gjöf í Noregi. Hálfrar aldar afmæl-
is þessarar frægu söngfarar hefur nú
verið minnzt í útvarpi og blöðum.
Jafnframt var stofnaður Minningar-
sjóður Magnúsar Einarssonar, sem er
undir stjórn Heklu. Tilgangur sjóðsins
er, þegar hann er þess umkominn, að
styrkja hvers konar söngmennt í Norð-
lendingafjórðungi. Sjóðurinn er enn
félítill, en tekur ætíð á móti framlög-
um, ef einhverjir vilja styrkja hann og
votta Magnúsi Einarssyni og hinu
merka starfi hans virðingu á þann
hátt.
Hinn 27. nóvember sl. var aðalfund-
ur Söngfélagsins Heklu haldinn á Ak-
ureyri. Þar var samþykkt, að næsta
söngmót sambandsins skuli vera árið
1957. f tilefni hálfrar aldar afmælis
fyrstu utanfarar islenzks karlakórs
samþykkti fundurinn að heiðra minn-
ingu Magnúsar Einarssonar með all-
stórri peningagjöf i minningarsjóð
hans. Því næst var samþykkt:
„Einnig ákveður fundurinn að efna
til samkeppni á sambandssvæðinu um
frumsaminn texta og lag til flutnings
á næsta söngmóti og að verðlauna
hvort um sig með kr. 1.000.00. Felur
hann stjórninni að setja reglur um
samkeppnina, velja dómnefnd, og
annað það, er að málinu lýtur."
Stjórn Söngfélagsins Heklu hefur nú
komið sér saman um reglur fyrir þess-
ari samkeppni:
Rétt til samkeppni hafa þeir einir,
sem búsettir eru í Norðlendingafjórð-
ungi hinum forna.
Textar skulu hafa borizt til for-
manns dómnefndar, Ingimundar Árna-
Aðalfundur Iðju
Aðalfundur Iðju, félags verk-
smiðjufólks, var haldinn siðastlið-
mn sunnudag.
Stjórn félagsins var öll endurkos-
in, en hana skipa: Jón Ingimarsson,
formaður, Kristján Larsen, ritari,
Hjörleifur Hafliðason, gjaldkeri,
Friðþjófur Guðlaugsson, varaform.
og Hallgrímur Jónsson.
Samþykkt var á fundinum að
hækka iðgjöld félagsmanna, svo að
karlar greiði nú kr. 150.00 á ári og
konur kr. 115.00.
Iðja verður 20 ára seinna í vetur,
og hefur verið ákveðið, að minnast
afmælisins á veglegan hátt.
Núverandi formaður félagsins,
Jón Ingimarsson, hefur setið í
stjórn þess í 19 ár, lengst sem for-
maður.
orðið áliðið og tekið að snjóa að
nýju. Hann pantaði bifreið, af þvi
að honum fannst farðin orðin þung
fyrir sig upp á brekkuna. Þegar við
vorum komnir inn í vagninn og
hann farinn að mjakast af stað,
benti hann út um gluggann á snjó-
hryggina gríðarháu, sem moksturs-
ferlikið hefur hreykt upp óðara og
nýr snjór hefur fallið, og sagði:
„Hvað sagði Daviðf Mokið þér
snjó . . . ef einhver mætir öðrum, /
sem ekki hefur nóg, / þá segir sá,
sem má sín meir, / með miskunn-
arlausri ró: / Mokið þér snjó.“ Og
svo bcetti hann við: ,JSn nú taka
menn tcepast undir þetta: . . . Þeir
moka, moka / og moka sig í hel."
„Var sú tiðinf" hugsaði ég.
H r a n i.
sonar, söngstjóra á Akureyri, fyrir 15.
marz 1956.
Texti skal merktur dulnefni og nafn
höfundar fylgja i lokuðu umslagi eins
rnerktu.
Tilkynnt verður, þegar er dómnefnd
hefur valið textann og þá settar regl-
ur um lagasamkeppnina. Á það skal
að lokum minnt, að textanum er ætl-
að að vera söngtexti og til flutnings á
söngmótum Heklu.
Það er eindregin ósk stjórnar Heklu,
að sem allra flestir þeir, er við ljóða-
gerð fást, taki þátt í samkeppninni.
Eins hitt, að þeir karlakórsmenn og
aðrir á sambandssvæðinu, er sjá þetta
greinarkorn, segi öðrum frá efni þess
og veki á því athygli.
F. h. stjórnar Söngfél. Heklu,
Páll H. Jónsson.
ATHYGLISVERÐ
UMMÆLI
Sjálfskaparvíti
Þegar þýzku stríðsglæpamennirn-
ir, sem verið hafa í fangabúðum í
Sovétríkjunum, komu heim til
Þýzkalands, tóku vestur-þýzk yfir-
völd á móti þeim með klukkna-
hringingum, blómum og ræðuhöld-
um, og stjórn Adenauers afhenti
hverjum þeirra 5—6 þúsund mörk.
Þessi tilraun stjórnar Adenauers til
að gera þessa glæpamenn að dýr-
lingum, vakti mikla undrun. —
Meira að segja einu íhaldssamasta
blaði Danmerkur, Ekstrabladet, 26.
nóv. sl., ofbauð, og það birti rit-
stjórnargrein, þar sem m. a. er svo
að orði komizt, eftir að hlé varð á
heimsendingu fanganna:
„Sem manneskjur höfum við
samúð með þýzku föngunum, en
þar eð þeir sitja nú enn i rússnesk-
um fangelsum á þessum hrceðilega
rússneska vetri, cettu menn þó að
minnast þess, að þeir hafa sjálfir
komið sér í þessar óþcegilegu kring-
umstceður með þiif að ryðjast inn i
annað land, þar sem þeir áttu ekk-
ert erindi.
Og nú, þegar hluta þeirra — loks
þegar frelsið veifar til þeirra - er
aftur stungið inn bak við lás og slá,
eru það þeirra eigin landar, sem
eiga sök á þvi með nokkrum smekk-
lausum og ögrandi viðhafnarmót-
lökum, þar sem hinum fyrstu frjálsu
föngum var fagnað og fengu hetju-
geislabaug um höfuðið.
Maður vonar vitanlega, að rúss-
nesku fangabúðirnar verði bráðlega
tæmdar og fangarnir sendir heim,
en minni okkar er ekki svo bág-
borið, að við œskjum að taka þátt
i einhvers konar samúðarbaráttu á
fyrrnefndum grundvelli. Þetta mál
hefði getað verið leyst, ef Þjóðverj-
ar sjálfir hefðu komið fram skyn-
samlega og virðulega." '
V erkakvennaf élagið
heldur
FÉLAGSFUND
í Verkalýðshúsinu sunnudag-
inn 29. janúar kl. 4 s, d.
DAGSKRÁ:
1. Inntaka nýrra félaga.
2. Bréf frá Alþýðusamband-
inu.
3. Umræður um hækkun ár-
gjalda.
4. Frá Fulltrúaráðinu.
Fjölmennið stundvíslega!
STJÓRNIN.