Verkamaðurinn - 06.04.1956, Blaðsíða 2

2
VERKAMAÐURINN
Föstudagínn 6. apríl 1956
Leikfélag Akureyrar:
Ulfhildur effir Pál H. Jónsson
Leikstjóri Jón Norðfjörð
Eina færa leið verkalýðs-
stéttarinnar
Verkamannafélag Akureyrarkaupstaðar lýsir
stuðningi við Alþýðubandalagið
Leikfélag Akureyrar frumsýndi
nýlega sjónleikinn Ulfhildi, eftir
Pál H. Jónsson kennara á Laug-
um. Leikstjóri var Jón Norðfjörð.
Leiksýning þessi mátti teljast
viðburður í leiklistarlífi bæjarns,
að því leyt að hér var á ferðinni
óþekkt leikrit eftir innlendan höf-
und, sem mun vera mörgum bæj-
arbúum persónulega kunnur, og
síðast, en ekki sízt, nýjir leikarar
á sviðinu, meira að seja í aðal-
hlutverkunum.
Efni leikritsins er gömul, óljós
munnmælasaga frá Þjóðveldisöld-
inni.
Höfuðpersónu leiksins, Ulfhildi
húsfreyju á Rauðá, leikur ungfrú
Þórhalla Þorsteinsdótitr og mun
þetta hennar fyrsti leikur, síðan
hún kom til fullorðinsára, þó að
þess sjáist ekki mikil merki á
frammstöðu hennar.
Ungfrú Þórhalla er glæsleg á
sviði og leikur hennar er djarfur
og þróttmikill, en ef til vill um of
sterkur og ofsafenginn með köfl-
um.
Myndugleiki með þungri undir-
öldu, er sú skapgerð, sem hæfa
mundi íslenzkri höfðingskonu
bezt.
Bónda hennar, Brodda lögréttu-
mann, sem hún er nauðug gefin,
leikur Jóhann Ögmundsson. Leik-
ur hans er samfelldur og traustur
og gerir hann hlut Brodda sífellt
betri, eftir því sem á leikinn líður.
Kálf bónda, frænda Úlfhildar,
leikur Emil Andersen og skilar
hlutverkinu lýtalaust og örugglega.
Hjálmar smala og Gyðu vika-
stúlku leika þær ungfrúrnar Anna
G. Jónasdóttir og Bergþóra Gúst-
afsdóttir. Þessi hlutverk fara þeim
svo vel úr hendi, að enginn getur
efast um, að þær eigi eftir að gera
góða hluti á leiksviði. Báðar munu
þær hafa notið tilsagnar í Leik-
skóla Jóns Norðfjörðs um nokkurt
skeið, og sjást þess augljós merki.
Þau Hjálmar og Gyðu, fullvax-
in, leika Guðmundur Magnússon
og ungfrú Ingunn Tryggvadóttir.
Guðmundur hefur áður sýnt mjög
góðan leik í Mýs og menn og í
þessu hlutverki er heldur ekki
neitt sérstakt út á leik hans að
setja. En þrátt fyrir það tekur
Hjálmar svo algjörum stakkaskipt-
um við leikendaskiptin, að hann
verður allur annar maður. Aftur á
móti virðist leikur og persónugerð
Ingunnar í beinu og eðlilegu fram-
haldi af leik Bergþóru.
Ungfrú Ingunn er geðþekk á
sviði, rödd hennar og framsögn er
með ágætum, en gjarnan mætti
vera meira líf og meiri léttleiki
yfir leik hennar.
Þórleifu, aldraða konu að
Rauðá, leikur frú Sigurjóna Jak-
obsdóttir, hin kunna leikkona, sem
aldrei bregzt sínu hlutverki og þá
ekki nú, fremur en endranær.
Hrafn, sekan skógarmann, sem
Úlfhildur heldur á laun og gerir
að elskhuga sínum, leikur Guð-
mundur Gunnarsson. Þetta hlut-
verk mun raunar mega teljast
örðugasta hlutverkið í leiknum, en
ekki verður annað sagt en Guð-
mundur geri því þau skil, sem
með sanngirni verður krafizt, enda
er Guðmundur enginn viðvaning-
ur á sviðinu.
Húskarl leikur Jón Ingimarsson
og er það lítið hlutverk, en Jóni
tekst þó, að skaðlausu, að láta það
vekja andartakskæti áhorfenda.
Leikritið Úlfhildur er í fimm
þáttum. Fyrsti þátturinn gerðist á
hlaðinu á Rauðá. Þar koma fram
allir aðalleikendurnir og virðist
svo, að búningar þeirra séu óþarf-
lega íburðarmiklir, einkum vinnu-
hjúanna. Að nokkrum smáatriðum
frá töldum, er flest vel um þennan
þátt og er þar laglega komið fyrir
flestu því sem telja má nauðsyn-
legan inngang að leiknum.
Annar þáttur gerist um haust-
kvöld í dyngju Úlfhildar, og er að
líkindum áhrifamesti og snjallasti
þáttur leiksins og borinn uppi af
þeim mæðgunum, Þórhöllu og Sig-
urjónu. Úlfhildur gerir þar upp
sakir sínar við lífið og tilveruna, á
því örlagaríka haustkvöldi sem
sakamaðurinn leitar á fund hennar
og biður hælis.
Þriðji þáttur fer fram við Skjálf-
andafljót og er allspennandi.
Fjórði þáttur gerist í helli útlag-
ans og koma þar ekki aðrir fram
en elskendurnir, Úlfhildur og
sakamaðurinn Hrafn.
Þó að leikendurnir geri sitt
bezta í þessum þætti, fer tæplega
hjá því, að hann valdi nokkrum
vonbrigðum og nái ekki þeim
áhrifum, sem höfundurinn hefur
ætlast til og þyrfti að vera.
Svipað mætti einnig segja um
fimmta og síðasta þáttinn, sem fer
fram á hlaðinu á Rauðá, eins og
fyrsti þáttur. Þar gera persónur
leiksins upp sakimar sín á milli,
og skal sú saga ekki rakin hér, svo
að hún megi koma áhorfendum á
óvart. Þessi þáttur virðist, að
ýmsu leyti, einna sízt gerður
tæknilega af hendi höfundarins,
sem þó hefur auðsjáanlega til að
bera allgóðan skilning á sviðsetn-
ingu og leiktækni.
Hvað sem veldur, verður leik-
urinn hvorki eins sannfærandi og
áhrifamikill og þyrfti að vera, í
þessum lokaþætti.
Sterkasta atriði hans er samtal
þeirra hjónanna, sem er meðal
hins bezta í leiknum. Önnur átök
sviptingar sem fara fra má sviðinu
ná engan veginn tilætluðum ár-
angri, þó að í aðalatriðum sé ekki
við leikendurna að sakast, og fall
Hrafns og viðbrögð Úlfhildar á
þeirri stund orka á áhorfandann
sem leikur, fyrst og fremst.
Ekki er gott að gera sér grein
fyrir því, af hverju orsakast sá
slappleiki, sem óneitanlega færist
yfir síðari hluta leiksins. Ef til vll
er orsökn sú, að höfundur leiksins
gerir ástinni ekki nógu hátt undir
höfði í verki sínu. Þó er ekki átt
við það, að róttækar ástarsenur
mundu hæfa þeessum leik, en eitt-
hvað virðist skorta, sem gæti gef-
ið áhorfandanum innsýn inn í hin-
ar óhamingjusömu ástir Hrafns og
Úlfhildar og kemur það einkum að
sök í fjórðar þættinum. Svipað er
að segja um ást Hjálmars á Úlf-
hildi; henni er nánast skotið inn í
leikinn eins og frétt, og verður
hvorki annað né meira.
En þrátt fyrir þesa annmarka,
er margt gott um verkið að segja.
Það er að mörgu leyti haglega
byggt fyrir leiksvið, samtölin eðli-
leg og traustlega byggð með köfl-
um og skilningur höfundarins á
mannlegu eðli og tilfinningum oft
næmur og sanngjarn, eins og bezt
kemur fram í öðrum þættinum.
Vonandi verður þessi leiksýning
til þess að örva hann til afreka á
þessu sviði, þar sem hann virðist
vel hlutgengur.
Leikstjóranum má þakka það,
að hann skuli hafa gerzt svo
djarfur að setja á svið leikrit eftir
innlendan höfund, og að hann
skuli hafa leitað uppi og skapað
nýja og góða leikkrafta.
Leiktjöldin málaði Þorgeir
Pálsson, og eru þau haglega og
smekklega jörð.
STIKLUR
EINKAMÁLIN.
Bragi Sigurjónsson telur í blaöi
sínu að Verkamannatélaé Akur-
eyrarkaupstaöar haii gerzt sekt
um vítaverð atskipti af „einkamál-
um“ stjórnmálaflokka með því að
víta brottrekstur Hannibals Valdi-
marssonar, forseta ASÍ, úr Alþýðu
flokknum. Telur hann samþykkt
féta&sins hvort tveggja í senn
„brosleg tíðindi“ og „nýja stefnu i
verkalýðsmálum".
Já — eitthvað á nú sá „stað-
fasti og einlægi verkalýðssinni"
eftir að læra í siðfræði verkalýðs-
hreyfingarinnar, ef hann heldur að
alþýðusamtökunum sé það óvið-
komandi mál, að forustumenn
þeirra séu ofsóttir fyrir þær „sak-
ir“ einar, að þeir framfylgja stefnu
þeirra og ákvörðunum. Hitt kann
rétt aö vera og skal ekki véfengt,
að Alþýðuflokkurinn (þ. e. a. s.
hægri klíkan, sem telur sig hafa
löghald á því nafni) óski ekki
eftir neinum afskiptum verkalýðs
hreyfingarinnar af sínum málum
og þá væntanlega ekki heldur eft-
ir kjörfylgi hennar í komandi
kosningum. Enda murtdi „þá fyrst
kast tólfunum“ ef verkamerm létu
sér til hugar koma slíkur stuðning-
ur eftir það sem undan er gengið.
SAMRÆMIÐ.
Þaö væri ekki vel gert að krefj-
ast samræmis í málflutningi Braga
Sigurjónssonar, svo ófimlega sem
þeim manni hefur farizt að steypa
sér kollhnís í stjórnmálum og
verkalýðsmálum. Væri það og
ódrengilegt og óþarft aö kitla
hláturvööva samborgara hans
meira en leikíimisæíingar hans
hafa sjálfar gert að undanförnu.
En réttmætt virðist þó að benda
honum á að fulláberandi muni að
fara alveg t gegnum sjálfan sig í
einni og sömu greininni, en þetta
verður honum á t síðasta blaði
sínu í forsíðugrein. Segir þar
snemma i greininni: „Var þannig
hér um að ræða tilraun til fram-
kvæmdar á þeirri stjórnmálaálykt-
un 10. þings Sósíalistaflokks-
ins. ..." að „. . . . komið verði á
kosningabandalagi Sósíalistaflokks
ins, Alþýðuflokksins og Þjóðvarn-
arflokksins. . . .“
Síðar í sömu grein segir: „. . . .
að Sósíalistaflokkurinn þori nú
með engu móti aö ganga einn til
kosninga, ekki sízt vegrta síöustu
atburða í Rússlandi varðandi
gagnrýnina á Stalin."
Sem sagt: Afstaöa Sósíalista-
flokksins var þegar mörkuö i nóv-
ember 1955, en samt er hún byggð
á atburðum sem gerast í marz
19561!
Hvers konar fólk heldur Bragi
að lesendur Alþm. séu?
Að leikslokum var leikendum,
leikstjóra og höfundi ákaft fagnað
af áhorfendum og barst mikill
fjöldi blómvanda.
Full ástæða er til að hvetja alla
að sjá þennan leik og virða með
því að verðleikum það, sem höf-
undi, leikstjóra, leikendum og
öðru starfsfólki hefur tekizt að
gera úr þessari rammþjóðlegu
munnmælasögu.
Hér hefur verið unnið gott starf
af dugnaði og ósérplægni, og sízt
of öllu má gjalda slíkt með tóm-
læti. ek.
Verkamannafélag Akureyrar-
kaupstaðar hélt félagsfund 25. f.
m.. Voru þar til umræðu atvinnu-
leysistryggingarnar og viðhorfinu í
verkalýðsmálum. Eftirfarandi til-
lögur voru samþykktar með öllum
atkvæðum gegn 4:
%
Lýsir stuðningi við
Alþý ðubcmdalagið.
„Fundur Verkamannafélags
Akureyrarkaupstaðar, haldinn
25. marz 195, lýsir eindregn-
um stuðningi sínum við þá
ákvörðun stjórnar Alþýðu-
sambands íslands, að beita sér
fyrir kosningasamtökum allra
íslenzkra verkalýðssinna í
þeim tilgangi að efla völd og
áhrif alþýðustéttanna á lög-
gjafarþingi þjóðarinnar.
Telur fundurini; að með
ákvörðun sinni hafi stjórn Al-
þýðusambandsins rnarkað
hina einu færu leið verkalýðs-
stéttarinnar til þess að forða
síendurteknum fórnfremur
verkföllum, sem óhjákvæmi-
lega leiða af stríði ríkisvalds-
ins gegn hagsmunum launa-
stéttanna.
Fundurinn heitir á verka-
menn og alla alþýðu að vinna
kosningasamtökum alþýðunn-
ar allt er þeir mega og tryggja
þannig bætt launakjör, upp-
byggingu atvinnulífsins og
sjálfstæði þjóðarinnar.“
Mótmœlir brottrekstri
Hannibals
„Fundur Verkamannafélags
N. A. Bulganin, forsætisráð-
herra, og N. Krustjoff, fram-
kvæmdastjóri Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna, eru væntanlegir til
Bretlands 18. þ. m. í opinbera
heimsókn.
Víðtækur undirbúningur er haf-
inn til að taka á móti þeim. — í
Bretlandi eins og annars staðar er
almenningi það mikið áhugamál
að friður haldist og komið verði í
veg fyrir að ný heimsstyrjöld
brjótist út. Bretland er eitt af iðn-
aðarveldum heimsins. Mjög hefur
kreppt að iðnaði Breta síðustu ár-
in. Bandaríkin hafa um langt skeið
lagt feiknakapp á að bola þeim
burtu frá sem flestum markaðs-
svæðum og orðið mikið ágengt.
Vestur-Þjóðverjar og Japanir eru
nú einnig orðnir skæðir keppi-
nautar á heimsmarkaðinum. Bret-
um er þess vegna mikið áhugamál
að efla viðskipti sín í austurveg
og það áður en Þjóðverjar og Jap-
anir geta hrifsað þá markaði frá
þeim. Æ fleiri Bretum er að
verða ljóst, að þeim er það lífs-
nauðsyn að losa sig undan áhrifa-
valdi Bandaríkjanna, sem hafa
Akureyrarkaupstaðar, haldinn
25. marz 1956, vottar forseta
Alþýðusambands íslands,
Hannibal Valdimarssyni,
fyllsta traust og þakkar hon-
um ágæt störf fyrir íslenzka
alþýðu. Fundurinn lýsir
megnri vanþóknun á þeim
verknaði að reka forseta
verkalýðssamtakanna úr þeim
pólitíska flokki, er hann hef-
ur skipað sér í, fyrir þær
„sakir“ einar, að hann hefur
framfylgt ákvörðunum Al-
þýðusambandsins og beitt sér
fyrir samstöðu verkalýðs-
flokkanna.“
Ekki frekar en fyrri daginn.
Auðvitað gat Alþm. ekki sagt
satt frá þessum fundi verkamanna.
Segir m. a. að fundarsóku hafi
verið 27 manns. Það rétta er að
fundarmenn voru yfir 40. Er það
að vísu alltof lítil fundarsókn, en
því miður ekki lakari en venjulegt
er í fjölmörgum félögum. Hitt er
jafnvíst að því fjölmennari sem
verkamannafundur hefði verið um
þessi mál því lakari hefði útkom-
an verið fyrir andstæðinga Al-
þýðubandalagsins. Þetta skilur rit-
stj. Alþm. líka vel, og því er það,
að hann fagnar því að fundarsókn
var ekki betri. Hann veit sem er
að því fleiri, sem eiga þess kost
að heyra rétt rök fram færð, því
öruggara er bandalag alþýðunnar
um fylgi og sigur. Þess vegna fagn-
ar þessi „alþýðuforingi" því er
verkamenn vanrækja fundarsókn í
stéttarfélögum sínum.
bannað þeim að selja fjölmargar
vörutegundir til Sovétríkjanna og
annarra alþýðuríkja. Aukin tengsl
við Sovétríkin eru því lausnin á
vandamálum brezku þjóðarinnar.
Hinn víðtæki undirbúningur,
sem hafinn er fyrir löngu, til að
taka sem virðulegast og innilegast
á móti þeim Bulganin og Krust-
joff, er ljós vottur um það, að
Bretum er það mikið áhugamál að
efla viðskiptaleg og menningarleg
samskipti sín við Sovétríkin.
Að því er brezk blöð herma
hafa t. d. bæjaryfirvöldin í mörg-
um borgum boðið sovétleiðtogun-
um að heimsækja viðkomandi
borgir, má þar m. a. nefna Man-
chester, Coventry, Glasgow, Nort-
hampton og Greenwich. Borgar-
stjórinn í Leamington lét boði
sínu fylgja hjartanlegar kveðjur til
Bulganins og Krustjoffs. Forseti
verzlunarmannaklúbbsins íCardiff,
Sir Robert Webber, hefur boðið
sovétleiðtogunum að heimsækja
Cardiff og tala þar á fundi.
Sérstaka athygli hefur vakið að
fjölmörg fagfélög hafa sent sendi-
(Framhald á 4. síðu).
Mikill undirbúningur í Breflandi
í tilefni af heimsókn Bulganins
og Krustjoffs