Verkamaðurinn - 04.05.1956, Blaðsíða 2

t

2
VERKAMAÐURINN
Föstudaginn 4. maí 1956
1. maí-ræða Kristjáns Larsen, flutt á samkomu verkalýðsfélaganna að Skálaborg-.
Alþýðan verður að byggja starl sitt á
reynslu síðuslu ára
Dagur verkalýðsins, 1. maí, er
dagur uppgjörs fyrir liðinn tíma
og dagur áætlana og vona um
framtíðina. A þessum degi staldr-
ar alþýðan við og reynir að gera
sér ljóst hvar hún stendur á braut
að hinu sameiginlega marki okk-
ar allra: afkomuöryggis alþýðunn-
ar. — Við skulum þá fyrst renna
augunum yfir það, sem gerzt hef-
ur í málum verkalýðsins á undan-
fömum árum.
Eftir að verkalýðsfélögunum
tókst að brjótast undan oki gerð-
ardómslaganna 1942, hóf alþýðan
mikla sókn til bættra kjara og
betri lífsafkomu. Það rofaði fyrir
nýjum degi á himni verkalýðsins
og verkamenn, er búið höfðu ára-
tugum saman við þröngan kost í
slæmum húsakynnum, eygðu nú
möguleika þess að byggja sér
mannsæmandi íveruhús og veita
sér önnur þau hlunnindi er nauð-
Synleg eru til þess að alþýðan geti
lifað menningarlífi. Nýsköpun at-
vinnuveganna fór fram. Keypt var
til lándsins sú grótta, er 'malað
hefur þjóðinni mestan auð undan-
farið.
Þessi þróun stóð þó ekki lengi.
Fyrir óviturlega stjórnarhætti
auðstéttarinnar fór svo, að aðalat-
vinnuvegir þjóðarinnar áttu við
fjárskort að búa, þrátt fyrir þau
miklu verðmæti er þeir sköpuðu.
Svo haganlega hafði auðvaldinu
tekizt að koma fyrir afurðasölu-
málum þjóðarinnar og innkaupum
nauðsynja til reksturs atvinnuveg-
unum.
Nú skyldi maður ætla, að þegar
hið opinbera vildi afla fjár handa
atvinnuvegunum, hefði fyrst og
fremst verið farið til þeirra, er
höfðu sannarlega rakað saman
mestum gróða á kostnað fram-
leiðslunnar. En sú leið var ekki
farin, til þess voru milliliðaokrar-
arnir of bátengdir ríkisvaldinu.
Heldur var farið út á þá braut, er
síðan hefur verið gengin af hálfu
ríkisvaldsins, að fara ofan í vasa
alþýðunnar og rýra þannig kjör
hennar.
Mörgum er í minni tollaálögurn-
ar miklu 1947, en áhrifum þeirra
tókst alþýðunni að hrinda af sér
með harðvítugri kaupgjaldsbar-
óttu. En ríkisvaldið lét ekki
hér staðar numið. Næsta árás var
vísitölubindingin.
Nú hafði það ólán hent alþýðu-
samtökin, að þau gengu ekki ein-
huga til varnarbaráttunnar. Ut-
sendurum auðstéttarinnar hafði
tekizt að reka fleyg sundrungar og
flokkadráttar inn í raðir alþýðunn-
ar, með þeim árangri, að stjórn
heildarsamtakanan var nánast
hendbendi alþýðuf jandsamlegrar
ríkisstjórnar. Sterkustu verkalýðs-
félqgin reyndu þó að spyrna við
fótum með nokkrum árangri. Þó
seig stöðugt á ógæfuhlið-fyrir al-
þýðu manna. —
Utflutningsmálin voru í megn-
asta ólagi vegna þröngsýni vald-
hafanna og einokunar þeirra á af-
urðasölunni. Gengislækkun var
framkyæmd. Verðlag allt fór sí-
hækkandi. Eins og margir minn-
ast eflaust áttum við heimsmet í
dýrtíðaraukningu árið 1950, sam-
kvæmt skýrslu frá Sameinuðu
þjóðunum. — Jafnframt þessu
betlaði ríkisstjórnin fé frá erlendri
þjóð, seinna kom í ljós, að fyrir
það fé áttum við. að gjalda með
fjöreggi þjóðarinnar: Sjálfstæðinu.
En svo má lengi brýna deigt jórn
að það bíti.
Fleiri og fleiri innan raða
verkalýðsins skildu að við svo bú-
ið mátti ekki standa. Gegn þessum
geigvænlegu staðreyndum í dýr-
tíðarmálum varð sundrungaráróður
auðvaldsins máttlaus. Verkalýður-
inn þjappaði sér stöðugt þéttara
saman, lagt var út í fórnfrekar
vinnudeilur og sigur unninn. En í
hvert sinn er verkalýðnum tókst
að spyrna við fótum og vinna ögn
aftur af því sem tapast hafði,
stuðlaði ríkisvaldið að því, ýmist
með beinum aðgerðum eða að-
Kristján Larsen.
gerðaleysis í verðlagsmálum, að sá
vinningur var að engu gerður á
skömmum tíma. Það ríkisvald,
sem á að vera forsjá allrar þjóðar-
innar hefur sýnt okkur það undan-
farið, að það er fyrst og fremst
ríkisvald braskara og fjárplógs-
manna.
A undanförnum árum, þegar
verkalýðurinn hefur verið neydd-
ur til þess að leggja út í vinnudeil-
ur vegna rýrnandi lífskjara. Hafa
atvinnurekendur skotið sér bak
við ríkisstjórnina. Ríkisstjórnin
þráast svo við í lengstu lög að
gera nokkrar þær ráðstafanir er
leyst gætu deiluna. Nýjasta dæm-
ið um þetta er verkfallið í fyrra-
vor. Alþýðusamtökin sýndu það
þá, að sameinuð eru þau sterkasta
afl þjóðfélagsins, urðu að heyja 6
vikna verkfall ,er kostaði miklar
fórnir af hálfu verkamanna, til
þess að ná fram nokkrum kjara-
bótum. Þá var ríkisstjórnin knúin
til þess að lofa því að setja lög um
atvinnuleysistryggingar. Ef við at-
hugum þetta nánar sjáum við
hvers okkur er vant.
Ef alþýðan hefði átt fulltrúa-
fjölda á Alþingi í samræmi við
stéttarlegan styrk sinn, hefði ver-
ið hægt að fá þessa kjarabót með
atkvæðagreiðslu á Alþingi, án
allra fórna. Síðasta hervirki ríkis-
stjórnarinnar gegn alþýðunni eru
250 milljón króna skattaálögur,
er munu leggjast eins og mara yfir
efnahag hvers alþýðumanns á
þessu ári, ef ekkert verður að gert.
Þetta sannar okkur ennfremur
hvers okkur er vant.
Fáa mun fýsa, að fenginni
reynslu undanfarinna ára, að
leggja út í fórnfrek verkföll, EF
annars er kostur.
Enn færri munu þeir innan raða
verkalýðsins, er teja að alþýðu-
samtökin eigi að lóta reka á reiðan
um í þessum málum. Meginþorra
hins vinnandi fólks er áreiðanlega
ljóst, að raunveruleg kjarabót al-
þýðunni til handa, fæst ekki fyrr
en alþýðan hefur eignast sterkan
þingflokk á löggjafarþingi þjóðar-
innar. — En menn greinir á um
það hverjir oigi að fylla þann
flokk. — Hver kýs þann, er hann
reystir bezt til að vinna að hags-
munamálum alþýðunnar og fer þá
vonandi eftir reynslu liðinna ára.
En það skulum við vona að þeir
menn, er fara inn á Alþingi á at-
kvæðum alþýðunnar, beri gæfu íil
bers að vinna þar saman að heill
hennar og velferð, og þá um leið
ð heill þjóðarinnar allrar.
Eg hef hér aðeins drepið á
nokkur þau mál er alþýðan hefur
átt við að stríða undanfarið.
Eg hef ekki verið að segja ykk-
ur neinn nýjan sannleika, flest
ykkar hafa getað fylgst með þess-
um málum eins og eg.
En eg hef rifjað þetta upp hér,
vegna þess, að nú verður alþýðan
að byggja starf sitt upp á hinni
sáru reynslu þessa nýliðna tíma-
bils og það starf er þegar hafið.
Laus staða
Lögreglumaður verður ráð-
inn í lögreglulið Akureyr-
ar frá 1. júní n. k. Umsókn-
ir sendist undirrituðum fyr-
ir 20. þ. m.
Akureyri, 2. maí 1956.
Lögreglustjórinn.
Fíladelfía Lundarg. 12
Á laugardag og sunnud. verða
samkomur kl. 8.30 e. h. báða
dagana. — Ræðumaður:
ERIK ÁSBÖ
Allir velkomnir.
Frá barnaskólum Akureyrar
Miðvikudaginn 9. maí mæti öll börn, sem fædd eru
árið 1949 til lestrarprófs og innritunar. Tilkynna þarf
forföll.
Námskeið í sundi fyrir börn úr 4., 5. og 6. bekkjum
hefst mánudaginn 14. maí í sundlaug bæjarins kl. 9
árdegis. Aáæti þá öll börn úr þessum bekkjum, sem ekki
i.afa þegar lokið sundprófi. Alveg sérstaklega er áríð-
andi, að börn úr 6. bekkjum mæti og ljúki sundprófi
sínu.
Skólunum verður slitið laugardaginn 12. maí kl. 2 síðd.
Óskað er eftir að sem flestir foreldrar mæti.
Vorskólinn hefst mánudaginn 14. maí kl. 9 árdegis
SKÓLASTJÓRARNIR.
Geymið þetta blað.
VERKHIIUfölIRinn
Útgefandi: Sósíalistafélag Akureyrar.
Iiitnefnd: Björn Jónsson (áb.), Einar Kristjánsson, Jakob Arnason.
Afgreiðsla: Hafnarstræti 88. Sími 1516. Pósthólf 21.
Áskriftarverð 40 krónur árg. Lausasöluverð 1. kr. eintakið.
Akureyri. — Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Bólusetning
Kúabólusetning og barnaveikisbólusetning verður fram-
kvæmd á Heilsuverndarstöð Akureyrar í maí og júní
1956, á mánudögum kl. 2—3 e. h.
HÉRAÐSLÆKNIRINN.
TILKYNNING
um bótagreiðslur almannatrygginganna
árið 1956.
Bótatímabil almannatrygginganna er frá 1. janúar síðastl. til
ársloka. Lífeyrisupphæðir á fyrra árshelmingi eru ákveðnar til
bráðabirgða með hliðsjón af bótum síðasta árs og upplýsingum
bótaþega. Sé um tekjur að ræða til skerðingar bótarétti, verður
skerðing lífeyris árið 1956 miðuð við tekjur ársins 1955, þegar
skattframtöl liggja fyrir.
Sækja þarf á ný uin allar bætur samkv. heimildarákvæðum al-
mannatryggingarlaganna fyrir 25. maí næstk., í Reykjavík til aðal-
skrifstofu Tryggingastofnunar ríkisins, en úti um land til umboðs-
manna stofnunarinnar.
Til heimildarbóta teljást hækkanir á elli- og örorkulífeyri, hækk-
anir á lífeyri til munaðarlausra barna, örorkustyrkur, ekkjulff-
eyrir, makabætur og bætur til ekkla vegna barna.
Með hinum nýju almannatryggingalögum nr. 24 frá 1956 verða
nokkrar breytingar á bótum og bótarétti. Athygli er vakin á eftir-
farandi, sem kom til framkvæmda hinn 1. aprfl síðastliðinn:
1) Mæðralaun einstæðra mæðra jafngilda nú i/3 óskerts ellilíf-
eyris fyrir hvert barn umfram eitt, þó aldrei hærri en ellilífeyrir
einstaklings. Heimilt er að lækka eða fella niður mæðralaunin, ef
ástæður móður eru svo góðar, að hún þurfi þeirra ekki með.
2) Fjölskyldubæturnar falla niður fyrir 2. barn í fjölskyldu og
greiðast nú aðeins ef börn eru 3 eða fleiri.
3) Ekkjur og aðrar mæður, sem misst hafa vegna giftingar rétt
til barnalífeyris almannatrygginganna, öðlast nú aftur þennan
rétt. Mæður þessar þurfa að sækja á ný og leggja fram tilskilin
skilríki með umsóknum sínum.
4) Þær takmarkanir, sem gilt hafa um greiðslu bóta, ef bóta-
þegi hefur haft aðrar tekjur, breytast verulega. Er því rétt, að
fólk á lífeyrisaldri, aðrir en þeir, sem njóta lífeyris úr viður-
kenndum sérsjóðum, láti athuga bótarétt sinn með tilliti til laga-
breytinganna 1956.
Aríðandi er, að örorkustyrkþegar sæki fyrir tilsettan tíma,
þar sem ella er óvíst að hægt sé að taka umsóknirnar til greina,
vegna þess að fjárhæð sú, er verja má 1 þessu skyni, er takmörkuð.
Fæðingarvottorð og önnur tilskilin vottorð skulu fylgja um-
sóknum, hafi þau eigi verið lögð fram áður. Þeir umsækjendur,
sem gjaldskyldir eru til tryggingasjóðs, skulu sanna með trygg-
ingaskírteini sínu eða á annan hátt, að þeir hafi greitt iðgjöld
sín skilvíslega. Vanskil geta varðað skerðingu eða missi bótaréttar.
Umsóknir um aðrar tegundir bóta, svo sem fæðingarstyrk,
sjúkradagpeninga og ekkjubætur, svo og allar nýjar umsóknir um
lífeyri eða fjölskyldubætur, verða afgreiddar á- venjulegan hátt,
enda hafi umsækjandi skilvíslega greitt iðgjöld sín til trygginga-
sjóðs.
íslenzkar konur, sem gifzt hafa erlendum mönnum, geta öðl-
azt rétt til barnalífeyris frá Tryggingastofnuninni, þótt þær hafi
misst íslenzkan ríkisborgararétt, ef eiginmenn þeirra hafa fallið
frá, yfirgefið þær eða skilið við þær, enda dvelji þær með börnin
hér á landi og njóti ekki lífeyris eða meðlags annars staðar frá.
Norðurlandaþegnar, sem búsettir eru hér á landi, eiga sam-
kvæmt milliríkjasamningum bótarétt til jafns við íslendinga, cf
dvalartími þeirra og önnur skilyrði, sem samningarnir tilgreina,
eru uppfyllt. Þó verður bótaréttur þeirra ekki jafn að þvi, er
tekur til mæðralauna, ekknabóta, ekklabóta, endurkræfs barna-
lífeyris og sjúkradagpeninga og fjölskyldubóta að því er danska
rikisborgara varðar, fyrr en Norðurlandasamningur um félagslegt
öryggi tekur gildi, sem væntanlega verður síðar á þessu ári og þá
verður sérstaklega skýrt frá opinberlega.
íslendingar, sem búsettir eru í einhverju Norðurlandanna, eiga
gagnkvæman rétt til greiðslu bóta i dvalarlandinu.
Athygli er vakin á, að bætur úrskurðast frá fyrsta degi þess
mánaðar, sem umsókn berst umboðsmanni, enda hafi réttur til
bótanna þá verið fyrir hendi. Þeir, sem telja sig eiga bótarétt,
dragi ekki að senda umsóknir sínar, þar sem bótaréttur getur
fyrnzt að öðrum kosti. Munið að greiða iðgjöld til tryggingasjóðs
á tilsettum tíma, svo að þér haldið jafnan fullum bótaréttindum.
Reykjavík, 25. apríl 1956.
Tryggingastofnun ríkisins.
I