Verkamaðurinn - 09.08.1963, Síða 3

Hvernig var útflutningsverzlunin?
- fyrstu fjéro mónuði þessa drs, boriö somon við somo tímo órsins í fyrro
Cull
Jórunn Ólafsdóttir sér enn um efni
þóttarins. Nú býður hún upp ó gótur.
Eftirfarandi ógætisverk er samið af
Sigurjóni Bergvinssyni, er eitt sinn bjó
á Sörlastöðum í Fnjóskadal, síðar í
Flatatungu í Skagafirði. Þaðan fór
hann til Ameríku og andaðist þar
hniginn að aldri. Sigurjón er afi Póls
Rist lögregluþjóns ó Akureyri og
þeirra systkina. Hann var glæsimenni
í sjón, fluggreindur og skóld gott, sem
þau systkini fleiri.
Sigurjón var tvíkvæntur. Fyrri kona
hans var Margrét Jónsdóttir Sigfús-
sonar bónda ó Sörlastöðum, síðari
kona Anna Þorkelsdóttir i Flatatungu
í Skagafirði.
Kemur hér gótan og felur i sér nafn
eins hlutar, sem allir þekkja:
1 ) Þó að ég sé mögur og mjó
margra næ ég hylli,
út í skógi eitt sinn bjó
aldintrjónna milli.
Svo var ég í fjötur færð
og felld að höfði gríma,
inni í búri bundin, særð,
beið svo langa tima.
Nistir mig þín harða hönd,
húmið gín mér nauða.
Lifna ég þó leysist önd
og Ijós þitt verð í dauða.
Ýmsar gátur
2) Hver er sá klaufnefur
kominn af flugi,
segir margt, en mælir ekkert?
3) Konungur átti uxa tvo i höllu,
hét annar á öllu, en hinn af öllu.
Hver voru nöfn þeirra?
4) Hver er sá karl í kvenna-rann,
kann oft leti banna,
sinni fæðu safnar hann
sér á milli tanna?
5) Frændur tveir þar flugust á,
um fæðu þeim á milli bar,
heiftarlega hrifu frá,
hvor öðrum það, sem gefið var?
Sjá ráðningar bls. 7.
Leiðrétting.
/,Ungi Húsvikingurinn", sem hvaðst
ó við R, á hjá okkur leiðréttingu á sið-
ustu visu sinni. Rétt svo:
Sértu að lækka, litill minn,
láttu fækka hrekki.
Þó að hækki haugurinn
haninn stækkar ekki.
Þá er þetta góð vísa og skal höf-
Ur|dur fá þessa viðurkenningu:
Skársta þú virðist, skálkur minn,
skáldið í Húsavík og Kinn.
Þetta ég glaður votta vil,
— að visu þarf ekki mikið til.
x.
Verðmæti útfluttra íslenzkra af-
urða mánuðina janúar—apríl
þessa árs nam 1.185.9 milljónum
króna, og hefur aukizt um 58
milljónir frá janúar—apríl áriS
áSur. ÚtflutningsmagniS stóS svo
aS segja í staS (jókst um aSeins
hálft prósent), en verSlag ís-
lenzkra afurSa hefur yfirleitt far-
iS hækkandi sem nemur 4.5%.
Þetta hagstæSa verSlag færSi út-
flutningsatvinnuvegunum 52.4
milljónir króna á þessum fjórum
mánuSum. (Þess má geta, aS þetta
umframfé gerir meira en nægja
til kaupa á öllum þeim fólksbílum,
sem fluttir voru inn á sama tíma).
Verðbreytingar
VerSlag á heimsmarkaSinum er
sjaldnast svo stöSugt, aS ekki
muni einhverju. I örfáum vöru-
flokkum er um lækkun aS ræSa,
en yfirleitt verShækkun. Mest og
í kringum 10% hækkun varS á
verSi þessara sjávarafurSa: Þurrk
uSum saltfiski og óverkuSum salt-
fiski, ísfiski, frystum flökum,
rækju og humri (frystum). Enn
fremur varS hækkun á útfluttum
landbúnaSarafurSum: ull 12% og
frystu kindakjöti 92%. (ÞaS þén-
ar hér til skýringar, aS meginút-
flutningur kindakjöts á þessum
mánuSum ársins 1963 varS í jan-
úar, og fengust þá 33 krónur fyr-
ir kílóiS. MeSalverS allt áriS 1962
var hins vegar um 19 krónur).
HagnaSur af verShækkunum
nefndra sjávarafurSa nam 41 mill-
jón króna. Auk þess varS milljóna
Ufsaveiðar smábáta fyrir Norð-
urlandi, aðallega við Grímsey,
hafa gengið vel í sumar. Hundruð
tonna hafa veiðzt af stórufsa í
snurpunœtur.
En þeir, sem hafa stundað þess-
ar veiðar, liafa átt í mjög miklum
erfiðleikum með að koma aflanum
í verð, og hafa neyðzt til að láta
hann í brœðslu og lítið fengið
fyrir.
Hið nýreista frystihús KEA á
Dalvík hefur ekki tekið ufsa til
vinnslu, sem nokkru nemur, og
ekki fara skemmtilegri sögur af
stœrstu fiskverkunarstöð Norður-
lands, frystihúsi og saltfiskverkun
Ú. A. á Akureyri, sem haldið er
gangandi með bœjarábyrgðum og
gróSi af minniháttar verShækkun-
um, svo sem 2 milljónir í skreiS,
10 milljónir í saltsíld o. s. frv.
VerSlækkanir urSu engar til-
finnanlegar í hinum þýSingar-
meiri vöruflokkum nema síldar-
lýsi (12%). TjóniS af þessari
verSlækkun nam 7.8 milljónum
króna.
Alls varS hagnaSur af verS-
hækkunum umfram tjón af verS-
lækkunum rúmlega 50 milljónir
króna eins og áSur segir.
Samsetning
útflutningsins
Þegar á heildina er litiS, breytt-
ist ekki magn útflutningsins aS
neinu marki, en hins vegar urSu
miklar sveiflur í einstökum vöru-
flokkum. Heildarþyngd hinna út-
fluttu afurSa jókst þó nokkuS,
þannig aS samsetning útflutnings-
ins breyttist heldur hinum ódýrari
afurSum í vil. Þessar breytingar
á magni og samsetningu orsakast
sumpart af viSskiptapólitík (sölu-
samtökin eiga aS haga sölu svo,
aS væntanlegar verSbreytingar
verSi okkur alltaf til góSs), sum-
part gætir áhrifa mismunandi ár-
ferSis og gæfta íslenzkrar náttúru,
og loks ber ekki aS vanmeta hinar
meira eSa minna ósjálfráSu —
tæknilegu og hagrænu — sveiflur
auSvaldsins, bæSi hérlendis og er-
lendis. Ennfremur (ef maSur
vildi vera pólitískur í þess orSs
hversdagslegu merkingu) mætti
geta um efnahags- og markaSs-
styrkjum. Forráðamenn Ú. A. eru
ekki starfi sínu vaxnir, ef þeir
treysta sér ekki til að taka við afla
af einum 25 tonna báti, sem gerð-
ur er út héðan frá Akureyri og
mannaður sjómönnum héðan.
Iivað er að? Er ekki kominn
tími til að hœtta þessu bjástri við
fiskverkun, fyrst „fullkomin“ fisk-
verkunarstöð þolir ekki 10 tonna
viðbót við hálfan togarafarm?
Hvernig vœri ástandið, ef allir
togararnir fimm vœru að veiðum
og öfluðu vel? Þessi frammistaða
vekur hjá manni þœr hugrenning-
ar, hvort starfrœksla frystihússins
byggist á lélegum afla og tveimur
togurum bundnum?
I.
stefnu núverandi ríkisstj órnar, en
þaS er önnur saga.
Hér verSur getiS nokkurra
magnsbreytinga á hinum veiga-
meiri útílutningsafurSum:
Fryst fiskflök minnkuSu um 2,7
þúsund tonn eSa 15%. Fiskmjöl
minnkaSi um 5 þúsund tonn eSa
63%. SkreiS minnkaSi um 900
tonn eSa 17%.
Fryst síld jókst um tæp 8 þús-
und tonn eSa 73%, ísvarin síld
um 2 þúsund tonn eSa 41%, síld-
Feikhópar ýmsir og leikflokkar
hafa veriS á ferS um landiS í
sumar, yfirleitt fólki til mikillar
ánægju. Ber þar aS nefna Feikfé-
lag Reykj avíkur, Þj óSleikhúsiS,
Leikhús æskunnar, og nú síSast
Leikflokk Helga Skúlasonar, sem
sýnir ameríska gamanleikinn
Hlauptu af þér hornin.
ÞaS er oft um þaS talaS, aS
ungt fólk, (einkum karlar) verSi
aS hlaupa af sér hornin, en stillist
síSan og verSi góSir og gegnir
borgarar. Og þetta mun eiga sér
staS á mismunandi háttu í flestum
löndum jarSar, en þó er alls staSar
einhver skyldleiki meS þessum
„hornahlaupum“, og þótt gaman-
leikurinn, sem Helgi Skúlason og
félagar hans sýna sé amerískur,
gæti hann allt aS einu hafa orSiS
til hér á íslandi.
Leikhópurinn hafSi fyrstu sýn-
ingu á Akureyri á miSvikudags-
kvöldiS viS almenna ánægju leik-
armjöl um 10 þúsund tonn eSa
68%. Hins vegar stóSu saltsíld og
síldarlýsi í staS.
Langsamlega verSmætasti vöru-
flokkurinn til útflutnings var fryst
fiskflök, og skiluSu þau 290 millj-
ónum króna. Útflutningur þeirra
dróst allmjög saman, en sama
magn af þeim og fyrstu fjóra mán-
uSi 1962 hefSi gefiS 340 milljónir
króna.
hússgesta og mjög góSar undir-
tektir. Leikurinn er fjörugur og
feiknaspennandi frá fyrstu til síS-
ustu mínútu, og leikararnir eru
hver öSrum fremri, enda flestir
þekktir og metnir í fremstu röS
íslenzkra leikara. Þeir eru: Erling-
ur Gíslason, Brynja Benedikts-
dóttir, Pétur Einarsson (þekktur
hér frá því hann var í MA), Helgi
Skúlason, Helga Bachmann og
GuSrún Stephensen.
Efni leiksins er ekki ástæSa til
aS rekja, þar er sjón sögu ríkari,
en þaS, sem þegar hefur veriS
sagt, gefur hugmynd um, hvers
eSlis þaS er. Um þaS, hvernig
æskan hleypur af sér hornin má
svo alltaf deila, og verSur víst
alltaf deilt meSan heimur er uppi.
Þeir eldri gleyma og undrast og
þykir heimur versnandi fara.
Gamla sagan er alltaf ný. En gleSi
og skemmtan góS fylgir Leikflokki
Helga Skúlasonar.
Það er betra að tora varlega á vegun um, ekki sizt þcgar umferðin er mest
um hásumorið. — Að undanförnu hefur allviða mátt sjá illa farna bila
meðfram vegunum, sem einhverra h luta vegna hafa hrokkið út af. —
Astæðan er oftast ein og söm: Of hraður akstur.
Sjólax
— og: dugfleysi sumra niaiina
Hlauptu af Jbér
hornin
Föstudagur 9. ágúst 1963
Verkamaðurinn (3