Verkamaðurinn - 09.08.1963, Qupperneq 5

Hópferð á hestum
• •
Oskjuvatn
cr vatna dýpst á íslandi
Þrjátíu og fimm ungir náms-
menn frá Skotlandi, ásamt presti
sínum og lækni plús fararstjóra,
hafa verið hér á ferð ríðandi
með 70 hesta. Fjórir íslenzkir
fylgdarmenn eru með undir
stjórn hins víðkunna ferða- og
hestamanns, Páls Sigurðssonar,
sem lengi var kenndur við Forna
hvamm. Þessir dvöldu hér að
Kaupangi um verzlunarmanna-
helgina og litu á bæinn. Þann
tíma jókst hestafjöldi • ferða-
manna um tug, því verzlun fylg-
ir hestamennsku. Þeir lögðu héð-
an á Vaðlaheiði með 81 hest. -—
Blaðið hafði örstutt viðtal við
leiðangursstjóra Skotanna, mr.
Burton, og spurði hversu hon-
um litist á framtíð slíkra hóp-
ferða útlenzkra á íslenzkum hest-
um. Hann Ijómaði mjög yfir hug
myndinni, sagðist hafa verið hér
áður, eða 1960, og þetta væri sitt
líf og tilhlökkunarefni. Hið sama
var uppi á teningum hjá bæði
presti og lækni leiðangursins.
Þeir eiga íslenzka hesta á búum
sínum heima í Skotlandi og telja
þá úrval annarra hesta, t. d. fæld
ust þeir aldrei umferð, hvað sem
á gengi.
Páll Sigurðsson mun eiga
drýgstan þáttinn í að þessi hóp-
ferð um Norðurland var hafin,
leiðin er Varmahlíð austur um
Mývatnssveit, Fjöll, Dettifoss, Ás
byrgi og Húsavík, og tekur 15
daga. Burton hvað strákana út-
haldsgóða og þreyttust þeir ekki
að marki, enda dagleiðir stutt-
ar. En þeir undruðust, að ekki
skyldi hægt að ganga hér inn á
safn íslenzkra jurta, því áhugi
ríkti fyrir gróðri landsins. Vér
gátum aðeins nefnt Gróðrarstöð
ina og Lystigarðinn.
Það er eitthvað dulbúið, sem
gerist í sál gamalla sveitamanna,
þegar þeir sjá hóp ríðandi
manna. Við, sem erum yfir fert-
ugt, erum aldir upp á hestbaki.
Það er því ekki fjarri líkum, að
manni hitni innvortis, þegar fák-
ar hvæsa og bryðja mél. Hesta-
mennskan breiðist að vísu út
hér frá bæjunum. En eiginleg-
ar hópferðir íslenzkra á hestbaki
eru ekki orðin raunveruleiki. —
Kannski kenna útlendir okkur
að meta þarfasta þjóninn að
nýju.
Páll Sigurðsson lét í ljós á-
nægju sína yfir þessum hóp. —
Hann kvað piltana óvenju þjála
í meðförum og skjóta að hlýða
fyrirskipunum. Einn af leiðsögu
mönnunum riði fyrir hópnum,
síðan kæmu tveir og tveir í röð,
en um leið og fyrirreiðarmaður
yrði var bíls, sem á móti kæmi
og gæfi merki, væru allir komnir
í einfalda röð á réttum kanti og
allt væri í lagi. Víða hagar svo
til, að hægt er að ríða utan þjóð-
vegarins og þá væru vandamál-
in minni.
Stór vörubifreið fylgir hópn-
um og flytur hafurtask ferða-
manna.
íslenzkur hestur er lifandi og
samstilltur tilfinningum hús-
bónda síns, hann ber að um-
gangast sem félaga, ekki þjón.
Sú tíð er ekki langt undan, að
við tökum hann aftur í hóp vina,
félaga og starfstækis. Því fyrr,
því betra.
Sigurjón Rist vatnamælinga-
maður kom fyrir nokkru til Akur-
eyrar frá Oskjuvatni, en þar hafði
hann dvalizt við mælingar á dýpi
vatnsins.
Sigurjón er fyrrverandi for-
maður Ferðafélags Akureyrar og
bauð stjórn félagsins honum til
kaffidrykkju ásamt fréttamönnum,
og við það tækifæri skýrði hann
frá niðurstöðum mælinganna á
Oskjuvatni, en mörgum hefur leik-
ið hugur á að vita, hvort þar væri
ekki að finna dýpsta vatn landsins.
Sigurjón ög félagar hans fóru
með bát til Öskjuvatns og fluttu
hann á kerru, sem hálfbeltadráttar-
vél dró frá vegarenda að vatninu.
Tók sá flutningur hálfan þriðja
dag, en alls fór hálfur mánuður í
þennan leiðangur. I bátnum er
bergmálsdýptarmælir, sem notað-
ur var við mælingarnar.
Var vatnið mælt með tilliti til
þess að kortleggja botninn. Valdir
punktar á ströndinni og siglt milli
þeirra, þannig að net myndast af
ferðum bátsins.
Er skemmst frá að segja, að allt
reyndist vatnið mjög djúpt, en
mesta dýpi um 220 metrar. Er
það því langdýpsta vatn landsins,
sem mælt hefur verið og mjög
ósennilegt að annars staðar finn-
ist meira dýpi, því að öll stærstu
vötn landsins hafa þegar verið
mæld nema Hópið í Húnavatns-
sýslu, en ekki er gert ráð fyrir, að
þar sé mikið dýpi að finna.
Mesta dýpi, sem áður hafði
fundizt í hérlendu vatni var 160
metrar í Hvalvatni. Önnur vötn
með meira en 100 metra dýpi eru
Þingvallavatn 114 metra og Þóris-
vatn 109. Ennfremur jökullónið
við Breiðamerkurjökul og Græna-
lón.
Mesta dýpið í Öskjuvatni er
vestan línu frá Víti í eyjuna í vatn-
inu.
Yfirborð Öskjuvatns er nú ca 4
metrum lægra en það var fyrir
gosið 1961.
Guðmundur Sigvaldason jarð-
fræðingur mældi nýlega hitann í
Víti, og reyndist hann 39 stig, en
var 22 stig fyrir gos.
Mikill ferðamannastraumur hef-
ur verið i sumar upp að Öskju, og
sæluhús Ferðafélags Akureyrar í
Herðubreiðarlindum mikið notað,
því að þar er áningarstaður
flestra. Síðast í júlí fóru vegagerð-
armenn, undir stjórn Péturs Jóns-
sonar í Reynihlíð, inn í Öskju og
ruddu veg allt inn að vatni, en
áður hafði vegur verið ruddur að
gosstöðvunum. Lét Pétur svo um-
mælt, er hann kom frá vegagerð
þessari, að nú mætti sturta af
vörubíl beint niður í Víti. Hvort
margir munu nota sér það, er
önnur saga.
Einn mcðrciðarsvcinanna, Bjarni E. Sigurðsson, kennari, Hvcragcrði.
Annars vandaði Jón orð og
kveðandi, er honum þótti mikils
við þurfa, einnig þegar hann orti
biblíulj óð um smá ævintýri sveit-
arinnar, eða bað bæna sinna:
Líttu á hrjóstug holtin mín,
hve ég er náðarþyrstur.
Breyttu nú vatni í brennivín
blessaður Jesús Kristur!
Enginn þeirra, er tók Jón sér
til fyrirmyndar í vísnagerðinni
náði nákvæmni hans í orðavali
og framsetningu. En þetta er góð
tilraun hjá stúlku, er var byrj-
andi, þegar Jón var orðinn gam-
all:
Þegar ég agðast um bæinn
ill í skapi og blökk á kinn,
þráir tengdasoninn sinn
Siggi gamli, pabbi minn.
Eða þessi eftirómur fylgdar
ungs manns yfir vatnið á skaut-
Um:
Mig dreymdi að það væri
að vora og hlýna, —
og voninni er fært yfir allt, -
en þegar ég þáttaði í holuna
mína
var helvítið ísjökulkalt.
Annars var það Þura, sem
beztum tökum náði á því að
læra af Jóni og fá þó persónu-
legan stíl í vísur sínar.
Tímaritið Iðunn tók í leyfis-
leysi til birtingar vísu, er flækzt
hafði til Reykjavíkur eftir ein-
hverjum leiðum:
Varast skaltu viljann þinn, —
veik eru manna hjörtu, —
guðaðu samt á gluggann minn,
en gerðu það ekki í björtu.
Eftir þennan ritstuld varð
Þura landskunnur hagyrðingur.
Þeim, er ekki höfðu áður þekkt
vísnagerð Mývetninga, fannst
hér nýr strengur sleginn, og svo
þótti mörgum gaman að þessum
hálfkæringshúmdansi í vísunni.
Þuru þótti vænt um viðurkenn-
inguna, er hún fékk fyrir vísuna,
þó að hún létist ekki við það
kannast:
Nú er smátt um andans auð,
en allir verða að bjarga sér.
Iðunn gerist eplasnauð,
etur hún stolin krækiber.
En Þura hafði frekar illt en
gott af þessari upphefð sinni, því
að eftir þetta hafði hún aldrei
frið fyrir þeim, sem kröfðust
þess af henni, að hún væri sí-
yrkjandi tvíræðar hálfkærings-
vísur og reyndu ýmislegum lát-
um að láta hana hrökkva út af
sporinu í húmdansinum. En þó
að Þura réði yfir skemmtilegu
tvískyni, var sá hálfkæringur, er
fólst í þessari fyrstu vísu henn-
ar, meir tillærður en eiginlegur,
og því varð engin vísa hennar á
sama spori eins vel gerð. Helzt
tókst henni upp, er hún brá sér
í annarra gerfi, eins og þegar
hún sneri í ljóð ræðu eins sveit-
unga síns á skemmtifundi:
Þarna styrktist þrótturinn,
þar var fyrsta sporið, —
þvílík dásemd,Drottinn minn,
að detta á grúfu í vorið.
Það fór líka svo að lokum, að
Þura fann, að hún varð að kveða
sig frá því, er fyrsta þekkta vísan
hennar hafði kallað yfir hana.
Það gerði hún á þann eina hátt,
sem það var hægt, með annarri
vísu betri og sjálfri henni sam-
kvæmari:
Um mannlífsástir veit jeg vel,
varð fyrir skoti stundum,
en jeg er ekki Jessabel,
sem jetin var af hundum.
Aldrei varð þess vart, að menn
hefðu um sárt að binda, þó að
Þura kastaði yfir þá dálítið skop-
legu ljósi í vísum sínum. Enginn
varð t. d. særður af þessarri vísu,
þó að aðrir hefðu gaman af:
Ymsir kjassa ágæt sprund,
aðrir gráa fola.
Sigurmundur hefur hund,
herra Þórir bola.
Eða þessarri um ræðumenn á
ungmennafélagsfundi:
Ennþá skeiða þeir andlegu
reiðhestarnir:
Keisararauður, Kennarareykur,
kapall formanns og Ritstjóra-
bleikur.
Eitt sinn var mér frá því sagt,
er Þura las á skemmtifundi kveð-
skap sinn um konungskomu til
Mývatnssveitar og þátttöku fyrir-
manna sveitarinnar í móttökun-
um. Þótti ýmsum nóg um, er líða
tók á lesturinn, þar til röðin
kom að Þuru sjálfri, þá undu
allir sínum hlut, og þótti jafnvel
betur að hafa komið við sögu.
Svona var reyndar öll hennar
saga í sveitinni. Hún ýtti við
mönnum öðru hvoru með kými-
legum brag. Þó þótti öllum betur
að lokum, því að hvorttveggja
var, að svo var alltaf stillt 1 hóf,
að engum þurfti að svíða og svo
var hún alltaf með í leiknum.
Þura hafði frumkvæði að því
og vann að því eigin höndum,
að nákvæmur uppdráttur var
gerður af kirkjugarðinum á
Skútustöðum og öll leiði, er
menn kunnu skil á, merkt inn á
uppdráttinn, síðan var jafnað
yfir leiðin og trjám plantað í
garðinn. Þar hvílast nú allir
jafnt. Og þar nýtur Þura nú
hinztu hvíldar, er hún hefur
helgað sveit sinni, og fylgdi
henni þangað þökk allra, er
þekktu hana.
Hér lýkur þessu spjalli, sem
aldrei átti að vera annað en það,
sem var „í kringum“ Þuru í
Garði.
^ostudagur 9. ógúst 1963
Verkomaðurinn — (5