Verkamaðurinn - 28.02.1964, Blaðsíða 2

Á sjónskífunni
Einn af ástsælustu sonum þjóð-
arinnar, hinn holdsveiki snilling-
ur að Saurbæ á Hvalfjarðar-
strönd, séra Hallgrímur Péturs-
son, er nú mjög á dagskrá með
þjóðinni. Strax 1926 kvað hafa
vaknað áhugi fyrir því að reisa
skáldi þessu minnisvarða, sem vert
er. Af einhverjum ástæðum vildu
menn gjöra sjálfum sér ofurlítið
til góða um leið, og hafa minnis-
varðann þannig úr garði gerðan,
og þannig í sveit settan, að sem
flestir, utan vitanlega hinn dauði
prestur, gætu haft gagn af því.
Þá, og kannske fyrr, var farið að
tala um að reisa honum musteri
mikið á Skólavörðuholtinu í
Reykjavík. Húsameistari ríkisins
þáverandi, hóf teikningu varðans
og notaði þá hugsjón í útfærsl-
unni, sem honum var kærust, þ. e.
að stuðlaberg skyldi uppistaða í
öllum mannvirkjum. Náttúruskap-
ari íslands lét sér þó nægja stuðla
berg aðeins þar, sem honum þótti
við eiga. En hvers vegna í Reykja-
vík? Hallgrímur átti æskustöðvar
á hinum forna Hólastað, lærði
járnsmíði utan íslands, var prest-
ur við lítil kjör á Suðumesjum,
síðan í Hvalfirði. Hví skyldi minn
isvarði þess manns í Reykjavík?
Hallgrímskirkja
Eigi höfum vér dómgreind eða
þekkingu á hvernig teikning af
„kirkju Hallgríms" og staðsetning
hefur tekizt, en öllum þeim, sem
þetta mál hafa rætt, og vér tök-
um mest mark á, ber saman um,
að hvort tveggja sé óskapnaður.
Hví skyldi þeim óskapnaði bætt
við aðrar meiðingar á minningu
þessa guðlega skálds? Má ekki
séra Hallgrímur líða nóg fyrir
flutning passíusálma í Ríkisút-
varpinu vetur eftir vetur? Er hægt
að misþyrma öllu freklegar fornu
listaverki en þylja það endalaust
með jarðarfarartóni, milli æsi-
frétta og kynóramússikur? Þegar
ég var ungur maður og hafði lært
sæmilega lestur, las ég þessa
sálma undir lok kvöldvöku. Að
þeim loknum hljóðnuðu allar radd ,
ir, og annir og ergi hversdagsins
hjöðnuðu, fólk gekk til náða með
píslarsöguna ódauðlegu í huga.
Nú er hún innskot milli æsimála
í orði og íónum. Það vita allir,
að vísastur dauði góðs verks er
ofnotkun og misnotkun. Þetta sáu
ráðamenn útvarpsins loks í sam-
bandi við innblásinn þjóðsöng
okkar og hættu að misþyrma hon-
um. En hvers á séra Hallgrímur
að gjalda? Hann notaði mál síns
tíma og það verkar á nútíma mann
sem endalaus röð hljóðvillu og
dönskuslettna. En þetta var þó
betra en gerðist á tíma Hallgríms.
Inntak verksins er heldur ekki í
samræmi við nútíð. Við viljum
fremur líta á Jesú sem afburða-
mann en eingetinn guðsson. Við
vitum fullvel, að enginn getur
þvegið af okkur syndir okkar með
blóði sínu. Þær verðum við sjálfir
að endurgjalda og er vel, mjög
sanngjarnt og mjög lærdómsríkt.
En þetta var trú þeirra tíma og
skáldið því í rétti sínum. Passíu-
sálmarnir eru því aðeins listaverk,
að þeir séu lesnir og hugleiddir
með fulla vitneskju um þá tíma,
sem þeir voru ortir á. Þeir eru
helgur dómur þjóðarinnar og
þeirra skal notið í næði við skil
dagsanna og næturhvíldar í
heimahúsum.
í öllum bænum, hættið að mis-
þyrma skáldinu og verki hans á
hverri föstu. Og hættið að bendla
nafn hans við sements-stuðlaberg
á Skólavörðuholtinu í Reykjavík.
Reykjavík skóp konu hans nóga
„frægð“. Hann má liggj a kyrr.
Hvað skal þó?
Ef þið viljið endilega reisa Hall
grími minnisvarða (ég hélt að
hann stæði fyrir sínu og hefði
reist sér sjálfur þann varða, er
ekki fyrnist með „Allt eins og
blómstrið eina“ og umræddum
sálmum), þá byggið litla og stíl- j
hreina kapellu eða bænahús úr
timbri að Saurbæ á Hvalfjarðar- j
strönd. Þar skal ekki annað inni
en verk hans og lítið krossmark.
Þarna skal ekki flytja neina messu
gjörð, heldur gefa einstaklingum
tækifæri til að ganga þar inn í
þrenging sinni og vera ofurlitla j
stund einum með andanum. Vörð- j
ur skal standa við dyrnar, svo
irenn með yfirspenntar taugar,
eins og núverandi Hallgrímskirkju
dýrkendur, vaði þar ekki inn með
sement, möl og sand.
Vandi — vegsemd
Vesalings, aumingja forsjá
þessa litla þjóðfélags, í mörgu
þarf hún að stríða fyrr og síð.
Nú er það spurningin um, hvað
gömlum manni skuli leyft að
kaupa áfenga drykki. 21 árs eða
18?
Eitt sinn var komið hér á al-
gjöru banni við innflutningi á-
fengis og þótti gefast vel. En þá
lenti forsjáin í því voðalega vanda
máli, sem enn er í fullu gengi, þ.
e. að þurfa að selja sjávarafurðir
ur landi, enginn vildi þá kaupa
trosið, utan Spánverjar buðu upp
á voruskipti: Saltfiskur •—• Spán-
arvín. Forsjáin neyddist til að
slaka á innflutningshöftunum og
leyfa hin léttáfengu vín. Það er
mælt, að þá hafi sá hluti þjóðar-
innar, sem ekki var kominn á
spena, lært að drekka.
Síðar var allt gefið frjálst, og
ríkið hóf einkasölu áfengis af öll-
um styrkleika sér til fjárhagslegs
stuðnings. En vandræðabörn
héldu áfram að angra sína forsjá.
Þjóðin drakk raunar aldrei nóg
fyrir Ríkið og kassann góða, en
alltaf of mikið fyrir velsæmið og
siðferðistilfinninguna. Og þó lög-
boðið væri, að aðeins 21 árs og
eldri mætti kaupa vín, lágu ár-
gangarnir allt niður að fermingu
í slagsmálum í gubbu sinni á al-
mannafæri.
Enn vakir forsjáin okkar sleg-
in angri yfir þessu vandamáli.
Unglingarnir eru orðnir fullgild-
ir á vinnumarkaði, jafnvel heim-
ilisfeður 18 ára. A að refsa þeim
fyrir að kaupa vín í Ríkinu sjálfu,
en láta óátalið drykkju þeirra, ef
kosningabær félagi kaupir fyrir
þá í sjoppunni, fyrir þeirra fé?
Án efa verður aðgangsleyfi að
vínbúð fært niður í 18 ár, það cr
í samræmi við þroska æskunnar
á vorum dögum. Lög, sem kalla
á lögbrot, eru vond lög. En þá
verður að athuga tvennt: Láta
alla
skilríki
unglinga
bera persónu-
koma í veg fyr-
ir, að leppuð séu áfengiskaup. I
cðru lagi að færa niður kosninga
aldurinn í 18 ár. Sá, sem fær rétt
til að styrkja sína forsjá fjárhags-
lega, verður einnig að hafa rétt
til að velja hana yfir sig.
Áhyggjuefni
011 lofum við hina einstöku
veðráttu og þó með þá tilfinningu
ofarlega í huga, að fyrir hefnist.
Kona, áhugasöm um ræktun skrúð
garða, kom að máli við blaðið
og lýsti áhyggjum sínum: Ýmsar
fjölærar jurtir og runnar eru
komnar með brumknappa, sagði
hún. Eg veit ekki hvað gerist ef
frystir. Garðrósir, geitartoppur,
síberskt lerki, grávíðir, allt að
koma með brum. Þetta er áhyggju
efni okkar, sem þráum að rækta
garðinn okkar, til yndis okkur og
öðrum. Ef frystir deyr allt hið
snemmvaxna ungviði og kalið kem
ur í stað blóma. Og hefurðu tekið
eftir því, að þrestirnir eru farn-
ir að kvaka í trjánum? Þeir vill-
ast ó árstíðinni eins og jurtirnar.
Það er til að fuglar verpi síðari
hluta vetrar og dauðinn gleypir
afkvæmin. Góð tíð á vetur er lofs-
verður hlutur. En hugsaðu þér.
Jafnvel í hinu góða liggur hætta
falin ef lögmál náttúrunnar rask-
ast.
Eg held, það frysti ekki.
SSæm mistök
Blaðinu hefur borizt kvörtun
um eftirfarandi: Þegar konur
komu í gömlu heilsuverndarstöð-
ina á venjulegum tíma fyrir
nokkru, með börn sín í sprautur,
aðrar sjálfar til eftirlits, þótti þeim
dragast mjög úr hömlu, að starfs-
íið mætti. Urðu um þetta miklar
umræður, því öllum þykir biðin
löng og leið, starfsfólk spítalans,
sem þarna býr, vissi enga skýringu
þessa máls. Loks kvisaðist, að
heilsugæzlan væri flutt í Hafn-
arstræti 81 niðri. Allir þangað,
en — því miður, það var þá bú-
ið að loka. Hér hafa orðið þau
mistök, að ekki hafa þessi hús-
næðisskipti verið nógu rækilega
auglýst, t. d. hefði átt að setja upp
tilkynningu í gömlu stöðinni. Hin
leiða hið hefði þá orðið styttri.
k.
AÐALFUNDUR
FERÐAFÉLAGS AKUREYRAR fer fram í Alþýðuhúsinu
sunnudaginn 1. marz og hefst kl. 4.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Kvikmyndasýning.
Félagar, fjölmennið og takið með ykkur nýja félaga.
Stjórnin.
Auglýsið í Verkamanninum
Verkamaðurinn
Vikublað. — Útgefendur: Sósíalista-
félag Akureyrar og Fulltrúaráð Alþýðu-
bandalagsins í Norðurlandskjördami
eystra. Skrifstofa blaðsins er í Brekku-
gotu 5, Akureyn, simi 15XÖ. — Kitstjórar: Þorsteinn Jónatansson (áb.) og
Kristján Einarsson frá Djúpalæk. — Áskriftarverð kr. 100.00 árgangurinn. —
Lausasöluverð kr. 3.00 eintakið. — Blaðið kemur að jafnaði út á föstudögum. —
Prentað í Prentsmiðju Björns Jónssonar h.f., Akureyri.
islenzh oröabóh handa skólum ojj almenningi
ER NÚ AFTUR FÁANLEG í AFGREIÐSLU VORRI OG HJÁ BÓKSÖLUM
Innan skamms verður bókin einnig til sölu í handunnu skinnbandi.
Bókkútgráfa fflennÍDgarijoði
2) Verkamaðurinn
Föstudagur 28. febrúar 1964