Verkamaðurinn - 22.01.1965, Qupperneq 4

Cu((
í
tá
Ragnar heitir hann, Aðalsteins
son, frá Yaðbrekku á Jökuldal
efra, stundar nám í 4. bekk
Menntaskóla vors á Akureyri og
yrkir sléttubönd, aldýr, hálfdýr
og ódýr. Hann yrkir og undir
öðrum þjóðlegum háttum. Það
er mikill rímáhugi í M. A. flin-
ir ungu menn vilja sanna þjóð-
inni, að hið hefðbundna form
er ekki dautt.
Koma hér sléttubönd:
Kyrjum bróðir! Fljóðin fá
fægða ljóðagr.ipi.
Byrjum róður óðar á
andans góðu skipi.
Leggur ísi meyran mar,
mæðir gustur léttur.
Heggur báru feyskið far,
fiskibátur nettur.
Heimasætu fengir fá,
fljóða bæta lundir.
Streyma dætur Adams á
okkar kætistundir.
Nœst kemur þá langhenda,
htinghend (velstígandi):
Sóma granda Ijóða lygar,
lítið vandast þátturinn,
þegar andann slynga sligar
sléttubandaháttur.inn.
Þá gagarastikla um Halldór
Blöndal:
Aldrei gengið getur með
gagarastiklu ljóðakukl.
Halldórs strengja-hörputréð
hefur enginn maður séð.
Meiri gagari:
AUir líta einn sem flón,
enginn grýta drenginn kann.
Ekkert býtur á hann Jón,
ákavítisdrykkj umann.
Ferskeytla:
Pétur- vegur sálarsjóð,
syndin frá er dregin.
Vogin hallast, verkin góð
vantar hinumegin.
Braghent:
Smátt um anda oss til handa
er að vanda.
Oðar-stranda leitum landa
lát ei granda þenna fjanda.
ISLEIVZK STÓRIÐJA
Það er nú orðin tízka lijá stórum hluta þjóðarinnar að
tönglast sífellt á því, að stóriðja verði að rísa hér í landi.
Er svo að heyra á ýmsum, að þeir séu sannfærðir um, að
konii hér til stóriðja þá séu flest vandamál þjóðarinnar, a.
m. k. á efnahagssviðinu, úr sögunni í bráð og lengd. Þetta
er orðið eins konar trúaratriði, stóriðja óbrigðult töfraorð.
Nú er það mála sannast, að fjöldi þeirra, sem sannfærð-
astir eru um ágæti stóriðju, hafa alls enga hugmynd gert sér
um, hvað stóriðja er. Ennþá síður hafa þeir gert sér grein
fyrir því, að það hlýtur að vera mjög misjafnt, hvað í hug-
taki þessu felst eftir því hvar og af hverjum það er notað.
Sú verksmiðja, sem er stórfyrirtæki, jafnvel risavaxið,
í augum íslenzks skólabarns, kynni að vera næsta lítilmót-
leg í augum jafnaldra þess frá Detroit. Okkur þykir Bænda-
höllin í Reykjavík vera feiknamikil bygging, og hver mað-
ur, sem leið á til höfuðborgarinnar, telur það sjálfsagðan
hlut að fara og líta á undrið. En skyldu þeir, sem til Reykja-
víkur koma frá höfuðborgum stórþjóða, hrífast svo mjög af
stærðinni? Okkur þykja líka niðurstöður fjárlaganna okk-
ar svimandi háar og þær upphæðir, sem teknar eru af þjóð-
inni með alls konar sköttum, en ætli fjármálaráðherrum í
Washington eða Moskvu þætti ekki næsta lítið til koma.
En það er eins og afstæðiskenningin gleymist svo oft,
og eins hitt, að á öllu okkar landi búa ekki fleiri en í einni
smáhorg erlendis eða úthverfi stórborgar. Til þessa verð-
um við að taka tillit, er við viljum ákveða, hvað hér teljist
stóriðja. Það er ekkert vit í því, að nota þetta hugtak eins
og t. d. Bandaríkjamaður, en mjög er það áberandi, að
menn noti orðið stóriðja hér einmitt um þau fyrirtæki, sem
slíku nafni eru nefnd meðal stórþjóða, en ekki um annað,
þótt stórt kunni að vera á okkar mælikvarða.
Það er vissulega hægt að taka undir það, að við Islend-
ingar þurfum á stóriðju að halda. En við skulum jafnframt
strax gei'a okkur grein fyrir því, að hún hefur þegar haldið
innreið sína hér. Allmörg fyrirtæki reka stóriðju og fleiri
hafa verið byggð upp þannig, þótt starfræksla þeirra sé
ýmist tímabundin eða í molum.
Flestum fer svo, þegar sagt er, að stóriðja sé komin á í
landinu, að þeir játa því með dræmingi og segja, að kaRa
megi Sementsverksmiðjuna og Áburðarverksmiðjuna því
nafni. En þá gleymist stærsta fyrirtækið, sem einmitt er stað-
sett á Akureyri, en það eru verksmiðjur SÍS.
(Jtsala - Útsala
BÆJARBÚAR! - BÆJARGESTIR!
^ ■
*
Mánudaginn 25. janúar hefst mikil útsala á
alls konar kápum hjá okkur.
Allar venjulegar stærðir.
Verð við allra hæfi.
VERZLUN B. LAXDAL
Mælikvarði okkar á stóriðju á tvímælalaust að vera þann-
ig sniðinn, að iðnaður Sambandsins hér á Akureyri teljist
slóriðja. Má enda henda á, að mun fleiri vinna í SÍS-verk-
smiðjunum en samanlagt í Sementsverksmiðjunni og Á-
burðarverksmiðjunni og miklu fleiri en talað er um, að fá
myndu vinnu í aluminiumverksmiðju af þeirri stærð, sem
rætt hefur verið um að útlendingum yrði leyft að reisa hér
á landi.
Hinar stærri síldarverksmiðjur, frystihús og fiskiðjuver
á einnig að flokka undir stóriðju. Gallinn er bara sá, að
vinna hjá þessum fyrirtækjum er oft stopul, ýmist vegna
hráefnisskorts eða af öðrum ástæðum.
En það átak, sem þarf og á að gera í stóriðjumálum hér
á landi, er einmitt það, að gera rekstur þessarra stórfyrir-
tækja, sem við þegar höfum byggt upp, stöðugri og örugg-
ari. Til þess eru ýmsar leiðir, ef ekki er anað áfram ábyrgð-
arlaust og skipulagslaust. Það er t. d. mjög fráleit þróun,
sem átt hefur sér stað hin síðustu ár og enn er í fullum
gangi, að byggðar séu upp stórar síldarverksmiðjur í hverju
smáþorpi að kalla allt í kringum landið. Hver þessarra verk-
smiðja hefur svo aðeins verkefni mjög takmarkaðan tíma,
kannski aðeins fáeina daga eða vikur á ári. Afleiðingin
verður sú, að ekki er hægt fyrir verkafólk að treysta á vinnu
við verksmiðjurnar og þá eðlilega ekki aRtaf nægt starfs-
fólk fyrir hendi, þegar þarf að setja í gang, afkoma fyrir-
tækjanna verður misjöfn og oft mjög léleg og miklu lægra
verð er hægt að greiða fyrir hráefni, en liægt væri, ef um
stöðuga vinnslu væri að ræða.
Það, sem gera þarf í þessum efnum, og nú er nokkuð
farið að undirbúa með síldina, er að flytja hráefnið 'til
verksmiðjanna með sérstökum flutningaskipum í stað þess
að hlaupa til og setja upp nýjar verksmiðjur, ef fiskast á
öðrum stað í ár en í fyrra. Vinnu í frystihúsunum má líka
gera miklu öruggari með því að afleggja þá heimsku að
sigla með fiskinn óunninn til sölu í öðrum löndum. Breytir
þar engu um, þótt á stundum fáist gott verð fyrir hvert kíló
af nýja fiskinum á erlendum mörkuðum. Svo þarf að vera
í sambandi við frystihúsin eða fiskiðjuverin aðstaða til
frekari úrvinnslu en nú er almennt og þá helzt þannig
komið fyrir, að starfsfólkið geti unnið að þeirri vinnslu
þá árstíma, sem ekki er þörf fyrir það, eða ekki nema hluta
þess, til mótttöku afla og fyrstu vinnslu hans.
Við eigum að hyggja okkar stóriðju á þeim möguleikum,
sem aðalatvinnuvegir okkar hafa að bjóða, og þeir mögu-
leikar eru svo miklir, að þeir verða ekki fullnýttir á uæst-
unni. Sú stóriðja, sem grundvallast á framleiðslu fæðu og
klæða er líka allri annarri stóriðju öruggari, því að hvað
sem ölhim nýjungum og tækniframförum líður, þá þarf
mannfólkið alltaf á mat og fötum að halda.
Þá stóriðju, sem útlendii' kunna að vilja koma hér upp
í ágóðaskyni fyrir sjálfa sig, en lítils eða einskis hags fyr-
ir okkur, skulum við hins vegar alveg frábiðja okkur. Við
getum engum öðrum treyst en sjálfum okkur til að byggja
upp traust og öruggt atvinnulíf í okkaj' landi. Og þar sem
möguleikarnir mega heita ótæmandi, ætli okkur heldur
ekki að verða skotaskuld úr því. En við þurfuin að skipu-
leggja rekstur atvinnuveganna og atvinnutækjanna lietur
og horfa svolítið lengra fram í tímann, en okkur hefur ver-
ið tamt til þessa. Þ.
4) Verkamaðurinn
Föstudagur 22. janúor 1965.