Verkmannablað - 01.05.1913, Side 1

Verkmannablað - 01.05.1913, Side 1
Formáli. IpgþóflFÉLAGiD greinist í flokka og stéttir. Þeir £<P> menn, sem hafa sameiginlegra hagsmuna að gæta eða búa undir sömu lífskjörum skipa flokk eða stétt saman. Þessi flokkaskifting hefirátt sér stað frá fyrstu tímum menningarinnar hjá öllum þjóðum, eins hjá okkar þjóð, frá upphafi hennar. Fyr á öidum vóru þær stéttir fáar, sem báru verulega glögg sér- kenni. Hjá öðrum var flokksmeðvitundin dauf og þær báru að ytra áliti lítinn lit hver af annari. A síðustu tímum breytast lífernishættir manna óð- fluga og hníga æ meir í samvinnu-átíina, einkum samvinnu innan stéttanna. Hver stétt vinriur sam- an að sameiginlegum hagsmunum. Hver stétt skarar eld að sinni köku og dregur eftir megni hlut úr hendi annara stétta. Þetta er kallað stétta- barátta. Hún eykst og harðnar ár. frá ári, eftir því sem samvinnan innan stéttanna eykst og stéttarmeðvitundin þróast. Þær stéttir seiri mesta stéttarmeðvitund hafa og vinna kappsamlegast að sameiginlegum hagsmunum, vinna sigur í bar- áttunni, eða ná að minsta kosti betri aðstöðu, ná í skæðustu vopnin og öruggustu vígin. Þær stéttir sem sinnulausar eru um hag sinn og hlut- verk fara halloka og verða að sæta hörðum frið- arkostum af hendi sigurvegaranna. Við verkamenn skipum sérstaka síétt í þjóð- félaginu. Við lifum við önnur lífskjör, en aðrar stéttir. Við erum allir snauðir; eigum ekki fé, ekki lönd, ekki framleiðslu- eða fjárafia og engin rétt- indi, sem látin verða í askana. Það eru aðrar stéttir, sem þessi gæði eiga. Við verðum að lifa af þeim launum, sem við fáum fyrir það, að vinna fyrir aðra, — vera fjáraflaverkfæri í hendi, atvinnu rekenda. Okkur vantar skilyrði til þess, að fram- leiða sjálfir lífsnauðsynjar okkar. Við verðum að kaupa þær af öðrum stéttum. Og við höfum ekkert gjald til að greiða með kaupverðið annað en vinnuþrek eigin líkama. Það eitt getum við selt eða látið í skiftum fyrir lífsnauðsynjar okkar. Því erlíf okkar og velferð undir því komin, hvori við fáum kaupanda að vinnunni eða ekki oghvað hún er í háu verði á markaðinum. Nú er svo komið, að við eigum líf okkar og velferð undir öðrum, þörfum þeirra, ástæðum þeirra, vilja þeirra og jaínvel dutlungum. Borgaralegar skyldur hvíla á okkur, engu síður en öðrum stéttum. Við berum sjálfir ábyrgð á því, að rækja þær skyldur og fullnægja þeim. En enginn ber ábyrgð á því, að við höfum jafnrétti við aðrar stéttir. Þegar okkur þrýtur kmfta til að vinna, þá fáum við ekki »lausn í náð« með eftir- launum, né fáum lífeyri frá verðbréfum eða spari- sjóðsbókum. En við fáum annað. Við fáum þunga refsingu fyrir það, að verða sjúkir eða upp- gefnir fyrir sakir elli og lúa. Við erum sviftir þeim fáu mannréttindum, sem við áttum áður að nafn- Inu til. Erum settir niður í almenningsálitinu á bekk með sakamönnum. Og fyrir þennan réttinda- missí o£> fyrir lítilsvirðinguna fáum við náðarbrauð fátækrasjóðsins, oft þurt og brent og altaf marg- eftirtalið. En það þarf ekki elli og vanheilsu eina til. Ef einhver þeirra, sem fjárráðin hafa, hættir að kaupa vöru okkar, vinnuna, af því að hann heldur að einhver banki muni svara 7, % hærri vöxtum, en atvinnureksturinn, eða honum þykir öruggara að láta fé sitt liggja í banka, en atvinnu- rekstri, þá er honum engin sök gefin á því. En við eigum á hættu að fá sömu refsingu fyrir það, sem lögð er við vanheilsu og elli. Slíkum búsifjum eiga verkamenn, daglauna- menn einir að sæta. Þetta og fleira í Iífskjörum þeirra og aðstöðu í þjóðfélaginu greinir þá glögt frá öðrum mönn- um, sem sérstaka stétt. En hvað gerum við svo fyrir sameiginlega hagsmuni þessarar stéttar? Við höfum kosningarrétt, samkvæmt stjórnar- skránni, og mest atkvæðamagn allra stétta. Við kjósum menn af öðrum stéttum til þess að fara með löggjafarvaldið, stýra málefnum sveitarfélaga, bæjarfélaga og þjóðarinnar allrar. Er það leiðin til þess, að hlynna að hags- munum verkmannastéttarinnar? Við styðjum í orði og verki frjálsa samkepni í atvinnuvegum, verzlun og írainleiðsiu. Erum við þar að tryggja hagsmuni okkar, sem stöndurn vopnlausir í samkepnisbardagan- um? Við höldum uppi blöðum og ritum annara stétta, kaupum þau og lesum og ritum í þau með köflum. En eigum ekkert blað sjálfir. Er þetta ráðið til þess að halda velli í stétta- baráttuuni, sem aðrar stéttir hafa hafið og dregið okkur inn í? Við skipumst í félög með öðrum stéttum og flokkum, vinnum með þeim og fyrir þá, svo þeir geti magnast að vexti og völdum. Er það sigursæl bardagaaðferð að tvístra lið- inu forustulaust innanum óvinaherinn? Nei, — þetta verður að breytast. Við verðum að fara að rumska og komast til meðvitundar um sjálfa okkur áður en það er um seinan. Við megum ekki bíða eftir því að verða bókstaflega þrælar og verkfæri annara stétta. við verðum að fara að hugsa og tala hver við annan í ræðu og riti, um ráð til þess að varðveita stétt okkar frá niðurlægingu og eymd. Við erum þeg- ar fallnir nógu djúpt. Við verðum að sækja okk- ur á og komast upp í jafnhæð við aðrar stéttir.

x

Verkmannablað

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Verkmannablað
https://timarit.is/publication/216

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.