Verkmannablað - 01.05.1913, Page 3

hraðar að því maiki að verða ófær
til að vinna fyrir sér og sínum.
Ef við litum einungis á hag verka-
mannsins hljótum við þvf að heimta
hærra kaup fyrir hann um hvern
kl.t. haust og vetur. En af því að
við litum líka á hag atvinnurekand-
ans, setjum við keupið jafn vetur
og sumar. Með því skiftum við
nokkurnveginn jafnt á báða þeirrt
halla, sem atvinnureksturinn verður
að þola af völdum náttúrunnar.
Seinna í grein T. O. virðist hann
renna einhvern grun í það, að þegar
verkamaður vinnur fyrir kaupi, þá
fari fram verzlun — kaup og saia
En hann lítur aðeins á hag kaup-
anda og er gramur yfir því, að við
skulum ekki vera einsýnir líka. Pað
er almenn regla, að þegar maður
selur verkfæri á leigu, þá metur
hann ieiguna eftir því, hve miklar
líkur eru til þess að verkfærið slitni,
skemmist eða ónýtist við notkunina.
Þessa reglu viljum við Iáta gilda
um menn ekki síður en hluti.
Frh.
Fiá Bretum,
Þing hafa haldið nýlega fulltrúar
allra verkmannafélaga á Bretiandi,
en þau telja nú tvær miljónir með-
lima. Á þingi þessu var samþykt
tillaga þess efnis, að það skyldi
borið undir atkvæði ailra félagsmanna
að lögtaka 8 stunda vinnudag í
öllum atvinnugreinum, með ströng-

Hvernlg stórelgnlr þeirra
eru undir komnar.
Svik og glæpir.
I.
Lítilmögnunum er oft núið því
um nasir, að hver maður, sem
dugandi sé og vinna vill, geti
aflað sér ekki að eins góðs upp-
eldis, heldur líka auðæfa. Og til
sönnunar þessu nefna menn
ósjaldan miljóna- eða miljarða-
púka Ameríku, sem byrjað hafi
með tveimur höndum tómum, og
rutt sér braut til ógrynnis auðs
síns með iðju sinni og sparsemi
einni saman.
Hver maður, sem hugsar nokk-
uð, getur nú sagt sér það sjálfur,
hve skynlaust blaður þetta er í
VERKMANNAQLAÐ
um fyrirmælum um borgtin fyrir
yfirvinnu, í þeim atvinnugreinum,
þar sem verkamenn geta ekki komist
hjá að vinna lengur en 8 stundir á
sólarhring, við sérstök tækifæri. Það
er ætlun þeirra að bera upp lög
um þetta efni á þingi Breta og
berjast fyrir því til þrautar.
G-erðir félagsrækir.
Þegar forstöðumaður hafnargerð-
arinnar, Kirk, tók það í sig að hlýta
ekki alœennum kröfum verkamanna
við hafnargerðina, kom ailmikið hik
á verkamenn og litu misjafnt á mála-
vexti. Vildu sumir alls ekki gera
útiending þessum hærra undir höfði
en íslenzkum atvinnurekendum, —
þóttust ekki vita til þess, að hann
hefði neina sérstaka verðleika fram
yfir þá. Aðrir verkamenn vóru svo
sanntrúaðir á vanmátt sinn og al-
mætti útlendingsins, að þeir vildu
hans vilja hlýta í hvívetna. »Dags-
brún« gerði það sem unt var til
þess, að halda uppi viðurkendum
rétti verkatrianna, enda vóru allmarg-
ir þeirra félagsmenn. En svo fór
að margir af verkamönnum héldu
áfrarn vinnu með þeim kjörum sem
Kirk setti þeini. En þau vóru önnur
og óhagstæðari verkam. en sam-
þyktir félagsins ákveða og beitt e;r
við íslenzka atvinnurekendur.
Nú fyrir nokkru var á fundi í
»Dagsbrún« samþykt að víkja þeim
mönnum úr félaginu, sem vinna á
heild sinni, svona alment sagt.
Pví það ereinmitt svo um þenn-
an ameríska auð og sögu hans,
að hún Ssannar betur en flest
annað, að það er svo langt frá
því, að framúr skarandi hæfileik-
ar eða mannkostir hafi verið aðal
máttarstoðirnar undir auðsafn-
inu, heldur hafi það þvert á móti
verið sú gáfa að svíkja náunga
sinn og flá hann.
Safn þessa risavaxna auðs er
alls staðar í nánu bandalagi við
það, að sjúga blóðið úr almenn-
ingi og við eymdarkjör nans. En
Ameríka á sem séreign það blygð-
unarleysi, sem stóreignamennirnir
ryðjast með út fyrir öll þau tak-
mörk, sem sjálft þetta löggjafar-
vald auðdýrkunarinnar setur þó
blóðsugu græðginni. Saga hinna
amerísku risaeigna er einmitt frá-
sögn um langa halarófu af svik-
um og glæpum.
3
móti jlögum þess viö hafnargerðina.
Hafði áður verið leitað ailra bragða til
þess aðfá þá til þessað hlýða almenn-
um reglum, og þessi síðasta ráðstöfun
dregin svo á langinn, sem frekast
þótti fært.
Þeir vóru milli 20 og 30 sem
gerðir vóru félagsrækir. Verða nöfn
þeirra birt hér í blaðinu seinna, og
bætt við þann lísta þeim sem síðar
gera sig bera að því að vinna á
móti hagsmunum og réttindum verka-
mannasléttarinnar fyrir augnabliks
eiginhagnað.
Atvinnuvegirnir
þola það.
Hér í bæ er nú staddur leikara-
flokkur frá Danmörku. • Sýnir hann
listir sínar í Iðnó kvöld eftir kvöld
og viku eftir viku. Hann mælir á
danska tungu, sem vonlegt er.
Þarf sízt að óttast að það dragi úr að-
sókninni eða afnotunum í slíkum
menta bæ, sem Reykjavík er. Hér
er sem sé varið ógrynni fjár úr-
almannasjóði til dönsku kenslu á
hverju ári, svo sem lög standa til,
og refsing lögð við, ef einhver
unglingur lætur undir höfuð leggj-
ast fram yfir skólaaldur, að með-
taka þá dýrmætu lífsnauðsyn. Blöð-
in flytja hvert í kapp við annað
fréttir og greinar um hin miklu
og merkilegu stórtíðindi, sem ger-
ast í Iðnó leikkvöldin. Lýsa efni
Þetta er almenningi nú sýnt
og sannað í bók, sem nýlega er
prentuð í Chíkagó eftir alkunnan
rithöfund, Oustavus Myers. Hon-
um hefir lánast við umfangs-
miklar rannsóknir og lestur urm-
uls af dómsskjölum og þing-
skýrslum að afla sér fullgildra
sannana, jafn vel í ininstu smá-
munum, um upphaf og vöxt
hinna amerísku risaeigna. í bráð-
ina hefir hann látið prenta 3
bindi af bók sinni og ræðir þar,
meðal margs annars, um auð-
mennina: Astor, Vanderbilt og
Gould. í 4. bindinu ætlar hann
að lýsa Rockefeller og þá um
leið Standard-Olíu-hringnum, sem
er eitt einkennilegasta auðmanna-
tiltæki á vorum dögum.
Hér verða nú greind stuttleg
nokkur atriði úr bók Myers.
Frh.