Voröld


Voröld - 01.02.1918, Side 1

Voröld - 01.02.1918, Side 1
iisbók Bein löggjöf — Alfrjáls verzlun — ÞjóSeign allra opinberra nytja. FullkomiS jafnrétti, mál- frelsi, ritfrelsi. I. ÁRGANGUR WINNIPEG, MANITOBA, 1. FEBRÚAR 1918 NÚMER 1. FRETTIR Fylkisþingiö í Manitoba stei^d- ur yfir. Þar hefir fátt gerst er til frétta sé teljandi enn sem komið er. Rannsókn stendur yfir út af því að herforingi í Winnipeg vai kæröur fyrir það aS misþyrmr mönnum. Sá heitir Gordon J Simpson sem kærSur var, en 'mennirnir sem misþyrmt vav heita Robert Clegg og Ralph Naish. Þeir neituöu ab klæöast herfötum eöa vinna aö stríö i sökum trúarbragöa sinna, er> fyrir þaö voru þeir látnir standa alllengi alstrípaöir undir ískald ri vatnsbunu og er sagt að þer hafi fallið í öngvit. Máliö ei ekki útkljáö. Konur í Winnipeg hafa samið bænaskrá um þaö að Curran dóm- ari veröi rekinn úr embætti, vegna þess að hann hafi felt of vægan dóm yfir manni sem Goodridge heitir Maðurinn var kennari og haföi gert sig sekan í ósiðferði við stúlkubörn á skólanum. Verkamenn viröast vera að vakna víðsvegar um lönd og láta til sín taka. Á Þýzkalandi hafa þeir gjört stórkostleg verkföll og krefjast þess aö friður sé sam- inn nú þegar án hertekninga og án skaöabóta. Verkamenn á Englandi hafa einnig samþykt aö ekki skuli fleiri menn teknir í stríðiö riema stjórnin herskyldi auðæfi hinna ríku og leyfi að stofnað sé til alþjóða verka- manna þings' og lávarðadeildin afnumin. Kvennréttindum miðar óðum ifram; í B tndaríkjunum hefi verið samþykt að leyfa honum tkvæði, og burfti til þess brevr ’ng á stjórnarskránni. Mikln fleiri samveldismenn (RenuV ii cans) voru með því, en sérveldis- menn (Democrats) ; en Wiison forséti var því hlyntur og rek v>,ð baggamuninn. \ England' efir konum verið veittur tkvæðisréttur og fá 6,000.00 • venna atkvæði fyrir næstu kosn ngu sem nú er í vændum; er talið klegt að verkamenn og konur ráði þar úrslitum að fullu og öllu. í C'mada er allmikið um þaö talað að járnbrautarnefndin hef- ir leyft félögunum að hækka flutningsgjöld um 15 prósent og nemur þaö um $40,000,000 á ári fyrir íbúa Vesturfylkjaftna. LATIN Oddný Jónína Jakobsdóttir . kona Árna Eggertssonar verzl- unarfulltrúa fslands andaðist að heimili sínu 21. janúar eftir barnsburð. Húii var mikilhæf kona og vel gefin. Hafði hún látið eftir sig erfðaskrá all-merki lega, þar sem meöal annars var veitt fé til stofnunar barna- heimilis, er þaö mannúðlegt fyr irtæki og gott. Útförin fór fram frá heimilinu og Fyrstu lútersku kirkjunni og var afar-fjölmenn. I. Steinar í veai Fáir hafa hugmynd um þá steina sem kastaö hefir verið í veg þessa blaðs áöur en það fæddist. Bréf hafa verið send út á meðal manna; allskonar sögur spunnar upp og ýmisleg tortryggni vakin til þess að reyna að kyrkja það í fæðingunni. Svo langt hefir verið gengiö að stjórninni í Ottawa hefir verið gert aðvart og getur tilgangurinn meö því ekki verið annar en sá aö reyna að fyrirbyggja útkomu blaösins. Þetta hefir þó ekki tekist, og hefir bæði sambandsstjórnin og hermálastjórnin komiö fram með sanngirni og lipurö í þessu máli, þó er söm þeirra gerðin sem steinunum köstuðu. Vegna þess að bannað hefir verið að mynda hlutafélög nema með sérstöku leyfi frá fjármálaráöherranum í Ottawa, er blaðastofnun erfiöari; en um leyfið hefir þegar verið sótt og væntum vér að þaö fáist. Þess er óskað og þess er vænst, að íslendingar sem frjálsum skoðunum unna gjÖTi sitt allra ítrasta til þess að útbreiða blað- ið og safna fyrir það fé. Bréf eru send til 300 manna í þessu skyni og ef hver þeirra fengi 10 manns til þess að leggja fram $10 hvern, þá er blaðið þegar komið á fasta fætur fjárhags- lega. Þetta ætti að vera auðvelt þar sem ekki þarf aö borga nema 25 prósent í senn. Það er $2.50 nú þegar og $2.50 á hverjum þremur mánuðum, eða aðeins 20c á viku. Þetta blað bíst við að eiga harðsnúinni mótstöðu að mæta, það treystir á samtök og drenglyndi íslendinga; það er lífsspursmál frjálsum hugsunum að nú sé hafist handa. Þetta verður blað bænda, þeir ættu að verða stoð þess og stytta. Þetta verður blað kvenna, konur ættu að leggja þvi lið eftir mætti. Þetta er líka blað barnanna; þau gætu mikið hjálpað til þess að úbreíða blaðið, þau ættu að muna eftir Sólskini, Sólöld kemur í staðinn fyrir það. íslendingar, það er undir yður kornið hvort þetta blað á fyrir sér langan aldur eða stuttan; þér ráðið forlögum þess. “Og það er þá mundi m Þessi orð hljóta mörgum aö hafa flogið i hug i haust þegar sú frétt barst hingað vestur að Tryggvi Gunnarsson væri látinn. Fáir eru þeir sem lengra og víðtækara æfistarf eiga vafiö inn í sögur þjóðar vorrar svo aö segja ó öllum svæðum en Tryggvi Gunnarsson. Þeir eru margir sem bera höf- uö og herðar yfir samtiðarmenn sina í einhverju einstöku, en þeir eru þá oftast úti á þekju í öðrum efnum. Að vera búsýslumaður, fjár- sýslu- og verzlunarmaður, stjórn málamaður og bókmentamaður og afkastamikill í öllu; þá sögu eiga fáir, en Tryggvi Gunnarsson á hana. Hann var fæddur 18. okt. 1835 að Laufási í Þingeyjarsýslu. Faðir hans var Gunnar prestur Gunnarsson, en móðir Jóhanna dóttir Gunnlaugs Briems, sýslu- manns. Hann nam trésmíði af Olafi Briem, móðurbróður sínum fékk sveinsbréf þegar hann var 16 ára. Árið 1859 kvæntist hann Hall- dóra dóttur Þorsteins prests Pálssonar f Hólsi í Fnjóskadal, en hún andaðist 1875 og kvænt- ist Tryggvi aldrei aftur. 1871 var stofnað hið svokall- aða Gránufélag og var Tryggvi formaður þess í 20 ár. Var það fyrsta verzlunarfélag á íslandi er teljandi væri og verður ekki töl- um talið hvilik bléssun hefir hlot- ist af því þótt ekki væri reiknað- ur sá hágnaður sem það veitti beinlínis. Með því var lagður grundvöllur að stórstígutn verzl- unar framförum á íslandi. Tryggvi gerðist brátt héraðs höfðingi; hann bjó rausnarbúi, stundaði smiðar af kappi, fann upp og smiðaði merkilega vatns- mylnu sem vann fjölda mörg verk; hann var hreppstjóri, bún- aðarfélagsstjóri og ráða maður sveitunga sinna i hvívetna. Bú- fræði lærði hann á landbúnaðar- fjölvirkur og velvirkur. Hann var þrekmaöur með afbrigðum stór vexti of fr(ður sýnum,glaður og fyndinn; alþýðlegur og blátt áfram og hjálpsamur, svo að varla munu þeir finnast er fleiri fátækir menn eigi lið að launa. Tryggvi Gunnarsson bjó til svo að segja einn fegursta skraut garðinn sem þjóðin á—Alþingis- garðin. Þar var hann vakinn og sofinn og vann það starf alt án endurgjalds. í þeim garði er hann grafinn samkvæmt eigin ósk. íslenzka þjóðin á þar á bak að sjá einum sínum bezta og mesta syni, sem Tr. Gunnarsson er, og mörg er sú skepnan sem hann hefir verndað frá kvölum og kulda. “Já það er víst ef dýrin mættu mæla þá mundi veröa blessað nafnið þitt.” Nýlega var skýrt frá því í ís- lenzku blaði að “meiri háttar” eldur hefði komið upp í húsi. Sjálfsagt hefir það átt að skiljast þannig að kviknað hafi eldur í húsi meiriháttar fólks. Þessa stöku gerði Magnús Markússon eftir kosningarnar: Þó Lögberg og Kringla sér leið hafi skift og lamist um ölmusu brauðin, þau sanna það öllum í ellinni gift að ástin er sterkari’ en dauðinn. BITAR Grátum ekki, munum heldur. Free Press hafði málfrelsi og ritfrelsi á stefnuskrá sinni 1915 en hefir nú “strikað það út.” Sagt er að Valtýr Guðmunds- son ámæli Dönum fyrir vægð við fslendinga.— Það eru lífseigir draugar sem ganga aftur tutt- ugu árum eftir að þeir eru grafn- ir. Manitoba réttvísi: Maður stal skyrtu ræfli og var dæmdur í sex mánaða fangelsi; annar stal $1,000,000 og honum var slept hegningarlaust. Nýlega er því haldið fram í blaði að stríöið hafi bjargað heiminum frá yfirráðum verka- manna—ætli tíminn sýni ekki hið gagnstæða. ? Það óhapp vildi til nýiega að planki brotnaði í pallinum sem Manitobastjórnin stóð á og er búist við að sumir ráðherrarnir muni detta niður um gatið. vist ef dýrin mættu mæla ^röa blessað nafnið bitt Þ orst. Erlingsson skála í Noregi. Árið 1858 gekst hann fyrir því að nýtt hákarla- skip var fengið frá .útlöndum og margfaldaðist hákarla veiði eftir Það. Sama ár héldu bændur í Eyjafirði fund með sér og af- réðu að senda skip með 12000 kr. viröi af vörum til Reykjavikur. Tryggvi var kjörinn ioringi far- arinnar, þá rúmlega tvítugur. Hann ferðaðist nótt og dag, samdi við kaupmenn í Reykja- vík, hélt aftur heim, bjó skipið og sigldi tafarlaust af stað. Þetta var í fyrsta skifti að vör- ur væru finttar sjóleið að norð- an til Suðurlands og þótti merki legt. Árið 1869 var Tryggvi kjör- | inn til alþingis og sat hann alls | á 17. þingum. Var hann þar oftast meðal hinna mestu at- kvæða manna. Hann flutti þar mörg mál, t.d. þessi: Að gufu- skipaferðir kæmust á umhverfis landið; að konur fengju jafnrétti við menn; að afnumin yrði vín- sala; að lög yrðu samin um dýra verndun; að landið keypti bækur og handritasafn Jóns Sigurðs- sonar. Tryggvi gekst fyrir því ásamt Einar í Nesi að á fundi á Ljósa- vatni var stofnað “Þjóðvinafé- lagið” 1870. Jón Sigurðsson var fyrsti forseti þess, eri Tryggvi frá 1879 til dauðadags; hefir það félag gefið út margar bæk- ur og merkar, og Tryggvi lagði því oft fé úr eiginn vasa. Þjóðvinafélags almanak- ið og Dýravinurinn verða ávalt kærar bækur öllum sönnum fs- lendingum. Mörgum stórvirkjum veitti Tryggvi forstöð; má þar til nefna Alþingishúsið, Gagnfræðaskól- ann á Möðruvöllum, brúna á Skjálfanda; brúna á ölvusá; bankahús.’ð, ofl. Tryggvi Gunnarsson var meiri maður en svo, og verk hans víðtækari, en að því verði lýst í stuttri blaðagrein; hann var einn þeirra fáu manna sem bæði var ♦ ♦ <Bull ♦ # Þótt pyngjan þín sé fjarri’ að vera full og fylgt þú hafir margri von til jarðar, að skíra’ og móta sálar sinnar gull að síðstu reynist það sem mestu varðar. Eg lasta hvergi’ að horfa út á við og hafa gát á breyting vinda’ og strauma, en gleymdu sízt að vera inn á við á verði—í ríki þinna stóru drauma. Þar áttu’ að hafa örugt vald og stjórn á öllum strengjum, geislum, flaumi, bárum; það kostar sjálfsagt marga mikla fórn en—málmur andans skírist bezt í tárum. Eg veit að skortur gjaldsins getur oft þér göngu þyngt og jafnvel lamað þorið,— en þegar hreint er andans andrúms loft, þig ofurliði fær hann trauðla borið. Og mörgum hefir auðsafn orðið hált og æfiraunir þungar sálum bakað; en andans gull er himnaríki hálft þeim helgidómi yfir skyldi vakað! En farðu aldrei samt að drauga sið er sátu daga’ og nætur inni’ í haugum og töldu gull sitt vafurlogann við og vörðinn héldu yfir rauðum baugum. Nei, gef þú, gef þú—gulli andans strá á götur fjöldans, því er skírt þú hefur, það eykst og bezt þér blessast einmitt þá og bætist við, því meira sem þú gefur. Eitt hlýju bros, eitt ástúðleikans orð, eitt ylríkt handtak stundum meira vegur, en pyngja full og borin krás á borð og bikar veiga dýr og glæsilegur. Nei, ekki skaltu’ um fátækt þína fást, þótt förumaður sértu hérna megin, ef þú átt nóg af innri birtu’ og ást er endist þér að létta þreyttum veginn. Guðmundur Guðmundsson

x

Voröld

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Voröld
https://timarit.is/publication/221

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.