Voröld - 02.04.1918, Síða 1

! LJOMANDIFALLEGAR SILKIPJOTLUR j
t til aS búa til úr rúmábreiöur — í
I “Crazy Patchwork.”—Stórt úr- j
í val af stórum silki-afklippum, j
j hentugar í ábreiður, kodda, sess- i
i ur og fl.—Stór “pakki” á 25c, j
j fimm fyrir $1.
Í PEOPLE’S SPECIALTIES CO. j
I Dept. 23. P.O. Box 1836 j
i WINNIPEG j
Branston
Violet-Ray
Generators
I SkrifiS eftir bæklingi “B” og
í verðlista.
j Lush-Burke Electric Ltd.
j 315 Donald St. Phone Main 5009
j. Winnipeg
I. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 2. Apríl, 1918.
NOMER 8
Vesturvalla Orustan
Heldur Áfram.
Sambandsmenn og þjóðverjar berjast uppá líf og dauða.
Mannfall ógurlegt hjá báðum hliðum.
Enn er barist á Vesturvöllum
af hinni mestu grimd. EruÞjóð-
verjar búnir að ná þar allmiklu
landi, þrátt fyrir frækna vörn
Sambandsmanna. Fyrst snéru
þjóðverjar sér aöallega þar að,
sem Bretar voru fyrir til varnar
á vestur-vígstöövunum, en nú
upp á síökastið leita þeir þar á
sem Frakkar verja og er stefnan
til Parísar.
Þrátt fyrir þaö, þótt þjóöverj-
uin hafi orðið töluvert ágengt,
telja þi Sambandsmenn sér sig-
urinn vísan, þegar ftl lengdar
lætur, og eru vongóðir um úrslit
þessa ægilegasta hildarleiks, sem
heimurinn hefir þekt.
Efnilegur piltur
fallinn.
óskar Franklín Thorsteinsson.
Þann 23. þ. m. kom sú fregn
hingað frá hermáladeildinni í
Ottawa, að dáinn væri á Frakk-
landi af afleiðingum af lofteitri
við Lens þann 18. s. m. Oskar
Franklin Thorsteinsson. Var
þessi harmafregn send til föður
hans, sem- býr á Gimli. Var
Franklin hinn efnalegasti og
bezti drengur, ágætur íþrótta-
maður og einkar vinsæll. Fregn-
ir voru um það í blöðunum hér
afi hann væri hættulega veikur
og er sagt frá því tveim dögum
áður en andlát hans spurðist.
Franklin var fæddur á Gimli,
14. nóv. 1894. Voru foreldrar
hans Guðni Þorsteinsson, póst-
meistari og verzlunarmaður, ætt-
aður úr Rangárvalla sýslu og Vil-
borg Árnadflttir kona hans, ætt-
uð frá Brunnastöðum á Vatns-
leysuströnd í Gullbringusýslu.
Fluttust þau hingað vestur árið
f annan stað segjast Þjóöverj-
ar muni sigra og segjast hafa
ennþá margt í fórum sínum, sem
Sambandsmönnum muni verða
erfitt að yfirstíga.
Að aftni föstudagsins langa,
hitti sprengikúla, send úr töfra-
byssunni ægilegu sem flytur um
76 mílur,—kirkju eina í París og
deyddi 54 konur.—75 manns lét-
ust alls en 90 særðust. Var fólk
þetta við messugjörð, sem hald-
in var í kirkjunni. Hefir atvik
þetta ollað og vakið óhug og hat-
ur í hjörtum Frakka til Þjóð-
verja,—ef þar er hægt nokkru
við að bæta.
1885. Eins og kunnugt er hefir
faðir hans komið mjög við sveita
mál þar neðra, var einn af þeim
sem mest gekk fyrir því aö fá
sveitina löggilta, var lengi í
sveitarstjórn, og skólastjórn á
Gimli og einn af fyrstu kennur-
um þar neðra.
Á Gimli ólzt Franklin upp, en
fluttist þaðan með móður sinni
til Selkirk, er þar hefir búiö um
nokkur ár. Útskrifaðist hann
þaðan af “High School”, en vist-
iðist þar næst hjá Northern
Crown bankann hér í bænum.
Meðan hann átti hér heima var
hann í leikfimisfél. Félkanurn,
og þotti með þeim beztu að leik-
fimi cg íþróttum. Fyrir fáeinum
'irum síðan var hann .sendur til
Sw ift Current, Sask. að útibú tr
oankinn stofnaði þar. Og þar
átti hann heima unz hann h>r-
ritað-'st í herinn.
Snemma í febr. mánuöi 1016
innritaðist hann við 209. her-
deildira frá Sask. og með henni
fór hann til Englands í okr. það
haust. Er til Frakklands kom
var hann fluttur úr þeirri her-
deild í þá 10. og með henni var
Iiann cr hann féll. Bróðir á hann
í hernum, Vilberg Thorsteinsson
er fór með 223. herdeildinni t 1
Frakhlands. Eina alsystir 4
hann á lifi Fanny Thorsteinsson
er lengi hefir verið til heimilis
hjá Mr. og Mrs. Þorsteini Borg-
fjörð hér í bæ.
Allir ættingjar og vinir finna
sárt til þess missis, er þeir hafa
beðið við fráfall hans, og eigi
sízt hin aldna móðir. Er þetta
annar sonurinn er hún missir
nú á rúmu hálfu öðru ári. Hinn,
er var eldri og búsettur á fslandi
drukknaði fyrir eitthvað 3 miss-
irum síðan. Þau sárin svíða og
veröa sein aö gróa. Franklin var
ástríkur sonur og góður bróðir,
er því missinn aö meiri, sem
hann var hinn gjörfilegasti og á
unga aldri. En þó fallinn og far-
inn er hann ætingjunum eigi tap-
aður, þeir eiga hann lifandi og
dáinn. Og þær minningar flétta
sig ávalt um leiöið hans á landi
sorgarinnar fyrir handan, að
hann reyndist trúr fram í dauða.
Og meira fær enginn gjört. Hann
vann þann stóra sigur, sem æ
verðúr mestur í mannheimi, að
hafa svo öll sporin stígið, æfina
ent “aö hafa ekki brugðist nein-
unV’
R. P.
Uppþot í Quebec.
Á föstudaginn barst sú frétt
út um alt aö um 5,000 manns
hefðu gjört aösúg mikinn á fim-
tudagskveldið að leynilögreglu-
þjónum stjórnarinnar í Quebec-
borg. Var sú ástæða nefnd til
þessara óspekta, að stjórnar-
þjónarnir heföu tekið höndum
mann nokkurn fyrir þá sök að
hann væri liðhlaupi herskyldu-
laganna. Þetta reyndist þó ekki
rétt því skjöl geymdi hann
heima hjá sér, sem sýndu það og
sönnuðu, að honum hafði verið
veitt lögleg undanþága frá her-
starfi. Var hann þá laus látinn
eftir litla stund.
Þessum misgripum stjórnar-
þjónanna kunnu sumir illa, og
þegar þeir hinir sömu, sem sagt
er að verið hafi þrír að tölu,
komu nokkru seinna til skauta-
hrings eins, sem var á námunda
við þann stað sem þeir höfðu
tekið manninn fastann, og ætl-
uðu að taka þá til fanga, ef
nokkrir væru sem reyndu að
komast undan herskyldunni, réð-
ist fólkið að þeim í þúsundatali
meö gauragangi miklum. Eltu
þá til lögreglustöðvanna, braut
þær upp og brömluðu allar, en
misþyrmdu mönnum þessum á
ýmsan hátt, og er einn þeirra
sérstaklega þungt haldinn.
Nokkrir af fólkinu slösuðust
líka, en ekki stórkostlega.
Á laugardaginn kom frétt um
áframhaldandi óróa og spellvirki
í Quebec. Höfðu upphlaupsmenn
á föstudagskveldiö reynt að eyöi-
leggja undanþáguskjöl skrásetj-
arans í Quebec hermálaumdæm-
inu.
Uppþotið, segja blöðin. að eigi
að þýða mótmæli gegn handtöku
þeirra manna sem reyna að koma
sér undan herskyldulögunum.
Uppþotsmenn eyddu skrif-
stofum blaðanna L’Evenement
og Cronicle og aðsétustað skrá-
setjarans Goebiel, ásamt “Audi-
torium” byggingunni. Skaði
metinn 30,000 dalir.
Oaldarseggirnir sungu þjóð-
sönginn “O, Canada” meðan þeir
horfðu á byggingarnar brenna.
Herlið frá Ontario, sem dvaldi
í Quebec, ásamt Quebec her-
mönnum, var kallað til hjálpar,
og héldu hermenn vörð um stræti
borgarinnar meginpart nætur.
Mikið af liðs- og stjórnarskjöl-
um var eyðilagt og fögnuðu upp-
þotsmenn því með gleðiópi.
Þungar sakir hafa verið born-
ar á lögregluna i Quebec. Er hún
grunuð um vöntun á drottinholl-
ustu, að reyna eigi meir að halda
fólkinu í skefjum. Borgarstjór-
inn er byrjaður á rekstri þess
máls. Sá heitir H. E. Lavigneur
og er þingmaður, og 20 barna
faðir. Laugardagsfréttir segja
að enginn hafi verið tekinn fast-
ur í sambandi við upphlaup þetta
Á laugardag hefir ekki heragi
verið lögskipaður enn í borginni,
þótt hermenn séu þar til varnar.
Vonandi fellur þetta í duna logn,
svo vandræði hljótast ekki meiri
af. Er nóg komið nú þegar, á
þessum alvarlegustu tímum Can-
ada þjóðarinnar. Getur enginn
mælt þessum óspektum bót. En
þess ættu stjórnarþjónarnir að
gæta að láta aldrei þesskonar
misgrip henda sig; sízt þar sem
virðist vera jafn vandfariö með
eldinn og í Quebec.
Mánudagsblöðin flytja þá
fregn, að herlög ráði nú yfir
Quebec. Er æðsta stjórnin nú í
höndum hershöfðingja þess er
heitir F. L. Lessard, majór. Eru
fundarhöld bönnuð með öllu.
Á sunnudagskveldið gusu
óeirðirnar upp að nýju, og urðu
þrír menn fyrir byssuskotum, og
þá voru herlögin sett á.
Nú virðist alt orðið nokkurn
veginn spakt, að minsta kosti
um stundarsakir. En skaðinn,
sem uppþotið hefir ollað, er mælt
að nemi 150,000 dölum, frá byrj-
un þess og fram á mánudags-
kveld.
Islendingar
í Winnipeg.
Jóns Bjarnasonar skóli hefir
nú senn lokið fimta starfsári
sinu. Allan þann tíma hefur
fólk 1 Winnipeg lítið verið beðið
um peningalegan styrk. Orfáar
samkomur hafa veriö haldnar
þar sem fóik hefir verið öeðið
að borga, en mikiu fleiri sr.m
komur hefir skólinn haldið, þar
sem ekki einu sinni hafa verið
tekin samskot. Með þökkum
skal þess getið að frá Winnipeg
íslendingum kom, að mestu leyti
það fé sem þurfti til þess að
kaupa píanó fyrir skólann, og
þegar skólinn hefir haft arðber-
andi samkomur, hefir aðsókn
fólks verið ágæt. Þess skal enn-
fremur getið, með þakklæti, að
til eru íslendingar í Winnipeg,
sem stutt hafa skólann með frá-
bæru höfðinglyndi, en þegar alt
er talið verður það ofaná, að
skólinn hefir ekki, það sem af er,
beðið um mikinn peningalegan
styrk frá íslenzkum almenningi
í Winnipeg.
Skólinn vill ekki safna skuld-
um, skuldabasl var talinn slæm-
ur búskapur á íslandi. Hér í
landi héldu sumir að slíkt væri
úrelt kenning; en skuldabasl hef-
ir komið mörgum fslending á
kaldan klakann í Ameríku ekkert
síður en á fslandi. Skólinn vill
ekki brenna sig á því soði. Hann
vill koma fjármálum sínum í gott
horf. Og þetta má gjöra með
svo léttu móti að undrum sætir,
að öllum skyldi ekki sýnast það
frá byrjun.
Það eru svo margir fslending-
ar í Ameríku að ef hver einasti
vinnandi maður og kona í hópi
þeirra gæfi aöeins einn $1. á ári
til skólans væri mikill tekjuaf-
gangur á hverju vori. Þetta
sýnir hvað má gera með góðum
samtökum og hvað undur það er
auðvelt.
Þannig er ástatt fyrir skólan-
um nú að $800 vantar enn sem
komið er, til að mæta útgjöldun-
um fyrir þetta ár.
Ánægjulegra væri fyrir skól-
ann og alla Vestur íslendinga að
það væri, í skólaárs-lok, $800 í
sjóði, heldur en að það væri $800
tekjuhalli.
Nú eru fslendingar í Winnipeg
beðnir drengilega að hlaupa
undir bagga.
Ráðgjört er að hópur manna
fari um bæinn í þessari viku til\
að taka á móti því sem menn
vilja leggja af mörkum til skól-
ans.
Og, vinir, aðalatriðið er það,
að hver einasti maður styðji fyr-
irtækið. Enginn má skerast úr
leik. Það er meira virði að allir
séu með, þó, upphæðirnar frá ein-
staklingunum séu litlar en að
fáeinir menn gefi stórar upphæð-
ir. Allir, sem vinna, ættu að
gefa, ekki aðeins bændur heldur
allir, yngri og eldri, sem atvinnu
hafa. Ungt fólk, sem vinnur og
þarf ekki að sjá um neinn nema
sjálfan sig, stendur hvað bezt
að vigi með að gefa.
í Nýja Islandi síðastliðið sum-
ar gófu menn frá fáeinum cent-
um upp að $20. Á mörgum
heimilum gáfu margir, svo að
frá sumum þeirra kom ekki
minna en $30. Sumstaðar gáfu
jafnvel öll ’ börnin. Af góðum
hug var gefið og drengilega fórst
því fólki.
W innipeg-íslendingar g j öra
vel í þessu efni, um það efast eg
ekki neitt.
Eg veit að þarfirnar eru marg-
ar “á þessum síðustu og verstu
tímum” og því ætlast eg ekki til
mikils af hverjum einstökum, en
ef allir gjöra sitt bezta, blessast
þetta ágætlega.
Með fylsta trausti til yðar,
Winnipeg-íslendingar, að þér
greiðið vel fyrir Jóns Bjarnason-
ar skóla í þessari viku, er eg
yðar einlægur,
Rúnólfur Marteinsson
Winnipeg, 2. Ap., 1918.
BITAR
(Aðsent.)
Vor, Vor, VOR!
Þótt styrjöldin geysi geyst
um heiminn hefir hún þó ekki
sigrað vorið ennþá.
Jöfnuður og réttlæti friðar-
ríkisins tilkomanda, væri líklega
fyrir löngu stofnsett á jörð vorri,
ef ekki væri sökum þeirrar raun-
döpru sannreyndar, að þegar bú-
ið er að temja ljónið og það orð-
ið meinlaust, þá er lambið orðið
að hornóttum hrút, sem stangar
alt sem fyrir verður.
Vill nokkur kaupa “köttinn”?
Vistastjórinn í Canada hlýtur
að hafa töfrasprotann forna í
hendi sér, sem breytir öllu í gull,
sem hann snertir. Eftir því sem
ensku blöðin segja, hækkar hver
vörutegund í verði, sem hann
fjallar um.
Nýja viðbitið.
Þótt þú eigir enga kú,
á né kapal, geit né svín,
bezta viðbit býðst þér nú:
bræðingur og margarín.
Nú, þegar vér eigum að fara
að færa klukkur vorar og úr, og
nota dagsljósið sem mest og
bezt minnumst vér Bakkabræðra
meö einlægri aðdáun.
Svona gengur það,
Adam: “Við skulum ganga út
í kvöld, heillin, og heimsækja
kunningjana.”
Éva: “En, góði minn, eg hefi
ekkert til að vera í.”
Þessi smellna vísa, eftir J. A.
J. L., birtist í síðasta ‘Lögbergi’
um hvíta mannflokkinn á heljar-
brautum:
“Kænn hann spottar Kínverjinn,
kankvis glottir Japi,
hæðnis-vott ber Hindúinn,
Hottentott og—api.”