Voröld - 23.04.1918, Qupperneq 2

Bls. 2
VORÖLD
Winnipeg, 23. apríl, 1918
Séra Fríðrík J. Bergmann.
“Guði sé lof, það er dagur um alt loft”
Vafurlogar, bls. 103
Það þykir ef til vill einkennilegt að láta sér þessi orð koma
fyrst og fremst í hug þegar verið er að fylgja manni til graf-
ar; en vér gátum ekki að því gert að það var svo þegar vér
gengum hjá líkkistu séra F'riðriks Bergmanns og litum hann
jarðneskum augum í síðasta skifti.
Vér horfðum á líkið og mintumst margra stunda liðinna
tíða þegar hann hafði talað til vor og annara: “Hvað mundi
hann nú segja ef hann mætti mæla eina setningu?” datt oss
í hug, og það var eins og einhver rödd hvíslaði að oss svarinu
á þessa leið: “Guði sé lof, það er dagur um alt loft.”
Þessa setningu hafði hann sjálfur sagt; hún er niðurlags-
setningin í fyrirlestri þeim er hann kallar: “Á krossgötum”
Og setningin er sérlega einkennileg hinum framliðna. Margir
íslenzkir prestar hafa þannig misskilið köllun sína að þeir hafa
beitt öllum kröftum sínum og störfum í eina sérstaka átt;
takmarkað baráttusvæði sitt við kirkjuna—jafnvel innan
kirkjuveggjanna en látið sjálft lífið umhverfis sig afskifta-
laust eins og væri það nokkuð sem ekki kæmi þeim við.
Þeim hefir mörgum fundist það nægja að rjúfa skýin ein-
ungis á einum stað—sýna heiðan himin á einum vissum bletti
á mannlífshimninum. Þeir hafa haldið að trúin væri það eina
sem þeim kæmi við. f þessu atriði hefir þeim skjátlast mörg-
um, og einmitt í þessu atriði skildi séra Friðrik köllun sína.
Ekkert var það mál er mannlífið snerti að einhverju
leyti sem hann léti sér ekki koma við. Honum var það ekki
nóg að sjá bjartan dag á vissum hluta himinsins en dökk ský
og dimma nótt annarstaðar. Hann vildi skýin og nóttina út-
læg alstaðar, þessvegna skifti hann sér af öllum málum, ver-
aldlegum ekki síður en andlegum.
Og svo horfði hann fram í timann og sá í anda ávextina
af starfi hinna víðsýnu manna, bæði sínu og annara, og hrifinn
af þeirri dýrð sem mætir hans andlegu augum á himni mann-
lífsins þegar aldir líöa fram mælir hann þessi fögru orð: “Guði
sé lof, það er dagur um alt loft.”
Og vel er það tilfallið að þessi setning skyldi vera í fyrir-
lestrinum “Á krossgötum” Séra Friðrik stóð oft á alvarlegum
krossgötum á lífsferð sinni og það vita þeir sem hann þektu
að vegavalið á þeim krossgötum lagði honum oft þunga byrði
á herðar.
Það er vafasamt hvort nokkru sinni hafa Vestur-íslend-
ingar staðið við dánarbeð manns og horft á liðið lík, þar sem
fleiri raddir og viðkvæmari létu til sín heyra í sálum þeirra en
einmitt þá þegar þeir söfnuðust saman umhverfis séra Frið-
rió Bergmann látinn.
Það væri rangt að láta slík tækifæri líða hjá án þess að
minnast þeirra, því þaú geta flutt þjóð vorri marga lærdóms-
ríka kenningu.
Fyrir örstuttan tíma kvöddum vér séra Jón Bjarnason,
þegar hann hafði endað skeiðið eftir langt starf og áhrifamikið
hér hjá oss í útlegðinni, rétt eins og Moses í eyðimörkinni.
Hér kveðjum vér annan manninn sem leiddi sömu sveitirnar
yfir sömu eyðimörkina.
Þegar maður ryfjar upp í huga sér alla samvinnu og þá
einlægu vináttu sem átti sér stað milli þessara tveggja stór-
menna; þessara manna sem voru í orðsins fylsta skilningi ís-
lenzkir fóstbræður, og þegar svo er hugsað um það haf er skift-
ar skoðanir sköpuðu milli þeirra síðar, þá er eins og maður sjái
í anda báðar kistumar sem geymá líkin og sjái gyðju sorgar-
innar leggja sína hönd á hvora þeirra og hneigja höfuð sitt í
djúpri þögn. í allri baráttu og öllu lífi vorrar fámennu þjóðar
í útlegðinni, hefir fátt borið við sorglegra en einmitt það
þegar þessi tvö mikilmenni slitu fóstbræðra böndum.
En nú er komin stundin þegar “burtu þokan líður” og nú
er eins og maður sjái þá aftur í anda þar sem allur misskilning-
ur sé horfin og þeir geti sagt.
“Og við í okkar æfi saman tölum sem eins og skuggi
nú er liðin hjá”
Þeir sem þektu séra Friðrik Bergmann vita það hversu
mikið það hefir reynt á hans andlegu krafta þegar hann var
staddur á þeim krossgötum sem bentu þeim fóstbræðrunum
sínum í hvora áttina. Þar sem allir höfðu safnast saman til
þess að kveðja hinn látna—menn af öllum flokkum—var bezta
tækifærið fyrir hvern um sig til þess að athuga þessa sorgar-
sögu frá öllum hliðum.
Vér förum því ekki lengra út í trúmálaskiftinguna, en
viljum leitast við að lýsa stuttlega þeim miklu áhrifum sem
séra Friðrik hafði á þjóðlíf vort og því óviðjafnanlega starfi
sem eftir hann liggur, þótt æfin yrði tiltölulega stutt.
Séra Friðrik Bergmann var óvenjulega vel gefinn af nátt-
túrunnar hendi. Göfurnar liprar og fjölbreyttar; fjörið og
áhuginn í æsku takmarkalaust; málfærið og mælskan í bezta
lagi og ritfimi með afbrigðum. Auk þess sem andlegu hæfi-
leikarnir voru honum þannig ríflega í té látnir var hann allra
manna fríðastur sýnum og líkamleg glæsimenni. Svo segir
oss kona er sá hann í fyrsta skifti á Akureyri 15 ára gamlan
að fegurri svein hafi hún aldrei augum litið, því þar hafi alt
fylgst að
Vér birtum hér mynd af séra Friðrik þegar hann var upp á
sitt hið bezta og sannar hún fyllilega ummæli þessarar konu.
Þegar hann lagði út í lifið með alt sitt mikla veganesti sem
ungur maður með allan heiminn og öll tækifæri framundan sér,
má nærri geta að hann hefir með sjálfum sér sagt: “Guði
sé lof, það er dagur um alt loft.”
Framhald
4|i i|4
Tekjuskattur.
Sökum þess að enginn hefir enn rætt þessi lög i íslenzkum
blöðum eins mikið og þau snerta þó þjóðina í heild sinni, skal
hér reynt að skýra þau stuttlega þótt seint sé, þar sem þau
eru komin í gildi fyrir nokkrum tíma og $100 sekt á dag
liggur við ef þeim er ekki fylgt.
Á hver maður í Canada þegar að hafa sent fjármálaráð-
herranum skýrslu yfir tekjur sínar árið 1917. Þótt þessi háa
sekt sé ákveðin í lögunum og þótt komið sé fram yfir tímann
mætti geta þess að ^stjórnin mun enn ekki hafa framfylgt
sektar ákvæðinu.
%
í stuttu máli eru lögin þannig: Allir einhleypir menn og
ekkjur sem engum börnum eiga fyrir að sjá verða að greiða
4% af öllum tekjum sínum sem fara yfir $1,500 á ári og upp
að $6,000.
Kvæntir menn og giftar konur, ekkjumenn og ekkjur sem
eiga fyrir bömum að sjá verða að greiða 4% af öllum tekjum
sínum sem hærri eru en $3,000 á ári upp að $6,000
Við þetta bætist það sem kallaður er hátekjuskattur á
allar árstekjur sem hærri eru en $6,000. Til dæmis
$ 6,000 upp að $10,000— 2%
$10,000 upp að $20,000— 5%
$20,000 upp að $30,000— 8%
$30,000 upp að $50,000—10%
$50,000 upp að $100,000—15%
$100,000 og þar yfir 25%
Þessi hátekjuskattur bætist við hinn almenna tekjuskatt
þannig að maðui' sem hefir $6,000 árstekjur greiðir
af því 4% sem fram yfir er $1,500 en hafi hann $8,000 greiðir
hann 4% af $4,500 en 4% og 2% af $2,000.
Tekjur samkvæmt lögum þessum er kaup, ágóði af verzlun
og viðskiftum yfir höfuð og hvaða framleiðslu sem er; rentur,
leiga,.iðgjöld af peningum í sjóði og af öllum gróðafyrirtækj-
um, hvaða nafni sem nefnist; allar beinar og óbeinar inntektir
hvaðan sem þær koma og fyrir hvað sem þær eru.
Fyrir 28. febrúar á ári hverju verður að senda skýrslu til
fjármálaráðherrans af öllum tekjum fyrir hið liðna ár. Sé
þetta vanrækt varðar það $100 sekt á hverjum degi sem það
dregst, eins og áður var minst.
F'yrir 30. apríl sendir svo fjármálaráðherrann reikning
hverjum þeim er lögin snerta og skýrir honum frá því hversu
hár sé, tekjuskattur sá og hátekjuskattur er honum beri að
greiða.
Skal skattur þessi greiddur ekki síðar en mánuði eftir að
tilkynningin kemur. Sé svo að skattgreiðanda virðist sér ó-
réttur gjör getur hann krafist þess að gerðardómur skeri úr
málinu; verða þeir sem þann dóm skipa víðsvegar um land og
skera þeir úr öllum deilumálum er upp kunna að koma í sam-
bandi við þetta.
Úrskurði fjármáladeildarinnar verður að áfrýja innan
tuttugudaga frá því fjármálaráðherrann sendir skýrslurnar til
hlutaðeiganda.
Sé skattgreiðandi óánægður með úrskurð gerðardómsins
getur hann enn skotið málinu til fjármálaréttarins og hefir
hann fullnaðar úrskurðarvald. Sú áfrýjun verður einnig að
vera gerð innan tuttugu daga frá því að gerðardómurinn kvað
upp úrskurð sinn.
Það er lítt mögulegt í stuttri blaðagrein að skýra lögin að
öðru leyti en því að segja úr þeim aðalatriðin. En hver sá er
óskar eftir upplýsingum vikvíkjandi einhverju sérstöku atriði
getur skrifað Voröld og mun honum svarað tafarlaust annað-
hvort íblaðinu eða bréflega.
Tumi Þumall.
Jón B. Jónsson
Frá Héðinshöfða á Tjömesi.
Dáinn í Smithers á Kyrrahafsströnd.
Til greiðvikni búinn og boðinn
í borgara þvögu hann stóð.
sem hver undir túnfæti troðinn
með torkendan yl sinn og glóð.
—Hjá fólki við frerann og bylinn
í frosthýsum rökkvaðra kota—
Með velkomna orkuna og ylinn
sem aldirnar vissu ekki að nota.
En aðkoman vænkar, að vita:
—og viðstaðan gerist svo hýr—
að kaldblásin hlíð yfir hita
og hlýindum útsvæðið býr,
svo öll verður hlíðin og heiðin
þér heimkynnislegri á Fróni—
0g útlegð manns gladdi eins greiðinn
og greindin og álúð hjá Jóni.
En nú ef að koma þú kant þar,
sem kunningi, bygð hans sem var;
þér bregður að vonum, það vantar
hans viðmót i fögnuðinn þar,
því móðurmálið vort kunni ’ann,
—þó málvinir fáir því sinni—
og ljóðunum okkurum unni ’ann
—þó enginn þau með honum kynni—
Við fjallanna fegurð hann þýddi
alt fálæti borganna af sér,
er alvoruð ársólin .prýddi
hvert öræfi jöklanna hér—
Og mér verður mannheimalegri
hver minningin vestrænnar áttar.
og öll eru fjallahvörf fegri
í förin hans—eins [ægar náttar.
5-l-’18
Stephan G. Stephanssonf
I
Zikmaóutinn
«
Eftir Robert W. Service.
Af börunum mínum blóðpollinn
Hér berst eg við að þvo og má,
En á mig sækir angistin
Við alt það sem eg heyrði’ og sá.
Með vitis-kvala Kains-mark
í kinnar brent leið nóttin hjá.
Á Guð í hæðum hjarta og kjark
Að hrökkva ei tár—en slíkt að sjá ?>
Og hulið er mér, hver sá er
Sem hratt á þennan glapa-stig.
Með heiftarsálm í hjarta mér
Eg hefði ei skap að bæna mig.
Mig skortir fólsku, um fána og kyn
Að fleipra við þau bróður-morð,
Við hjörtun öll sem harma vin,
Við héruð brend og eydda storð.
Og eg dróg útúr eldi og mökk,
Frá aftni gærdags, blóðug hræ—
Sjálf birtan upp með hrolli hrökk
Við helreið kúlna um morgunblæ,
Og sól aö veröld bræði og böls
Sem blóðrautt auga úr firnum stelst-------
“Til særðra og feigra; og fram til kvölds!”
O! friðarguð, þér dvelzt, þér dvelzt!
5-4-’18
Stephan G. Stephansson.
_____
Eftirfylgjandi vísur voru fluttar á samsæti því er þeim I
Sigurgeiri Péturssyni og konu hans var haldið er nágrannar r
þeirra kvöddu þau eins og um er getið á öðrum stað í blaðinu, og i
votta það allir sem þekkja að þar hafi hugur fylgt máli.
*• •
•
Öllum vildir gera gott, i
gazt það oftast lika, i
reynzlan bræðrum beztan vott |
bar um sálu ríka. í
i
•
Lundin heit og höfðingleg • i
hvert við tækifæri, I
áfram greiddir öllum veg,
eins og skylt það væri.
. * *
Framkvæmd allri unnir þú,
engan vildir meiða, ?
þín var hugsun sífelt sú j
sæmdum veg að greiða. i
Ber oss þér að þakka margt, j
þú varst bygðar prýði; |
útsýnið var ætíð bjart, ;
ekkert hik né kvíði. i
T
T
Farið blessuð heiðurshjón,
, hæstu gæða njótið,
mun það allra einlæg bón,
æðstu gleði hljótið. ?