Voröld - 24.07.1918, Blaðsíða 1

LJOMANDIFALLEGAR SILKIPJOTLUR ]
til aö búa til úr rúmábreiöur — I
“Crazy Patchwork.”—Stórt úr- !
val af stórum silki-afklippum, !
hentugar í ábreiður, kodda, sess- f
ur og fl.—Stór “pakki” á 25c, I
fimm fyrir $1. i
PEOPLE’S SPECIALTIES CO. [
Dept. 23. P.O. Box 1836 \
WINNIPEG |
Branston
Violet-Ray
] Generators
i Skrifiö eftir bæklingi “B” og
| verölista.
j Lush-Burke Electric Ltd.
Í 315 Donald St. Phone Main 5009
I Winnipeg
1. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 24. JÚLl, 1918
NÚMER 24.
BALDUR JÓNSSON
Iíöfundur “Leaves and Letters,” gefin út af Boga Bjarnasyni, Wynyavd.Sask.
Pegar iitið er til balfá yfir þessi fáu ár, björt'og heið, þar sem vonirnar
biilcuðu og teigðu sig langt fram f ókomna tímann, og svo á sætið sem er autt,
verður m;u\ni ósjálfrátt að segja með skáldinu:
"Vel mundi bætá,
Vel mundi kæta,
Laufgrænn Rvistur
- lágan runna.”
pví það sem liggur eftir Baldur heitinn sannar að vel mundi bætt hafa hinn
laufgræni kvistur vorn iága runna bókmentanna. Og tómlegur virðist runn-
urinn nú, sviftur blómlegasta ltvistinum.
Baldur heitinn Jónsson fæddist 24. janúar, 1887, að Mýri i Barðardal,
sonui' heiðurshjónanna Jóns Jónssonar og Kristjónu Jónsdóttir, er þar bjuggu
um alllangan tíma. En síðar fluttust vestur um haf. Er faðir hans enn
á lífi, og á heima skamt frá Kandahar, Sask.
Baldu? heitinn var snemma snortinn of óslökkvandi löngun til mentunar.
Og lítt fær í ensku máli hóf hann skóla-göngu sína við Wesley skólann 1905,
og vorið 1911 útskrifaðist hann með láði. Og það sem eftirtektaverðara er
að hann þá hlaut lieiðurspening fyrir framúrskarandi kunnáttu í enksum bók-
mentum. — íslendingurinn hafði ekki aðeins staðið hér lendum mönnum jafn-
fætis, þrátt fyrir alla örðugleikana, heldur farið fram fyrir þá, og það í þeirra
tigin sögu og bókmentum.
Til þess getum við hinir glaðir hugsað tii, og þakkað fyrir þjóðernið.
óþarfi er að minnast á baráttu þá og staðfestu sem til þess þarf fyrir fátækan
útlendan ungling, að brjóta sig áfram á hinni erfiðu braut mentunarinnar, og
ná tindinum sem ávalt blasti við. það tekur bæði þrótt, sjálfsafneitun og
hugrekki, sem Baldui' heitnum var gefið í ríkum mæli.
v
Að loKnu háskólanáminu fór hann austur til Ottawa, var þar um tíma við
bókmenta og sögulegar rannsóknir. Haustið 1913 tók hann að sér kennara
embætti ? ið Jóns Bjarnasonar háskólann. En var þá farinn að verða var
heilsubilurar. Vorið eftir fór hann á heilsuhælið 1 Ninette, og var ýmist
þar eða hjá skyldfólki sínu það sem eftir var æfinnar.
Eftir ianga og þrautseiga baráttu við vofuna hvítu andaðist Baldur heitinn
23 september, 1917.
Baldur var mjög vel mentaður maður, og eins og hann einusinni komst
sjálfur að orði, “fór ekki að mentast fyrir alvöru fyr en hann hafði lokið
skólanámí.” Honum var sérlega ant um eyjuna norður í hafsauga, og bók-
mentum hennar. Enda mun hann, ef til vill, hafa fyigst betur með íslenzkum
bókmentum en flestir aðrir hér vestan hafs.
Baldur heitinn var mjög vel gefinn, og prúðmenni í allri framgöngu.
Hann bar andstreymi og erfiðleika með þögn og þolinmæði; og velgengi með
ró og stillingu. |
A síðustu árunum fór hahn að gefa sig við að rita.
Ég sé hann í anda með ritblý í hendi—sængin er borðið, og koddarnir
stóllinn. Ofur lítil þreyta hvílir yfir enninu, en bjartir geislar skína í aug-
unum og holdgranna hendin líður hæglega eftir pappírnum. Og nú er ég
nýbúinn að lesa það sem úr augunum skein—bókina sem hann var að smá
skrifa undir þessum döpru kringumstæðum. Hún er fremur lítil, um 70 blað-
síður. Ytri frágangur er góður, þó betur hefði farið ef útgefendur hefSu
látið fylgja mynd og æfiágrip höfundarins.
Ég 'nafði hálfpartinn gert ráð fyrir döprum, þungbúnum þönkum; en
þvert á moti ljómai alstaðar af bjartsýnum, aðlaðandi hugleiðingum. Við að
lesa bókina er sem maður dragist frá skarkalanum og hinni endalausu bar-
áttu og útað einhverju kyrlátu vatni, þar sem hugsunin fær að líða upp í
biámann og njóta í ró ognæði þess fagra í núttúrunni og lífinu.—Afogtiiýfást
öldurnar og brota sjór mannlífsins bylgist um; svo lygnir aftur og alt verður
kyrt og hljótt.
Hið fiumlega sambland af skáldlegum ímyndunum, heimspekislegum hug-
leiðingum og laundrjúgu háði, gefa bókinni alt annan blæ en þann sem maður
á við að venjast. Eins og Free Press kemst að orði þar sem minst er á bók-
ina: “K.iimurinn er fullur af bókum sem ekki liafa neytt frumlegt líf að
geima. j'essi bók er ekki ein af þeim. Plún er lifandi bók.”
Eg si.al ekki leytast við að far ítarlega út í nein atriði bókarinnar, vil
að eins geta þess að hún mun eitt af því bezta sem fslendingar hér vestra
hafa lagt iil bókmenta þessa lands. Sem sýnishorn af ritverki Baldurs heit-
ius fyigir efti'rfarandi grein:
BRé’F HID FJÓRTANDA—ENGILLINN OG FERDAMADURlNN.
(Lauslega þýtt).
Ferðamaðurinn var ú alfaraveginum. Hann hafði komið fram'úr drungan-
Um, og vissi ei hvert leið skyldi haldið. Sólin var heit og hann var þreytt-
ur. pá sá hann engilinn. En ferðamaðurinn vissi ekki að hinn ókunni, er
sat í skugga klettarins mikla, væri engill; og hann settist við hlið hans í for-
rælunni, og þerraði svitann af brá sér.—
En Engillinn mælti til ferðamannsins og sagði:
BANDAMENN VINNA STORSIQUR; TAKA
20,000 FANQA 00 400 BYSSUR.
TAKA 200 FERMÍLUR AF LANDI, ÓGRYNNI VISTA. BANDARÍKJAMENN GANGA HART FRAM; pJÓDVERJAR FLÝJA OG
BRENNA AD BAKI SER BORGIR OG BÆI. STÓRKOSTLEGUR UÍIDIRBÚNINGUR TIL pESS AD VEITA pJÓDVERJUM
FREKARI ÁRÁSIR.
HÆSTIEETTUR CANADA DÆMIR GILDAR STJÓRNAR RÁDSTAFANIR SEM AFTURKÖLLUDU UNDANpAGUR HER-
MANNA.
STÓRKOSTLEGT VERKFALL. ALLIR PÓSTpJÓNAR I CANADA HÆTTA STARFI EFTIR LANGVARANDI OG ÁRANGURS-
LAUSAR SANNGJARNAR KRÖFUR.
“pessi vegur er erviður, og þú hefir komið langt að. Legg leið með mér.”
Og hann benti á slóð er lá frá aðalveginum.
Ferðam.aðurinn undraðist yfir rödd engilsins, því í henni var staðfesta og
Iieimild.
“pví ætti ég að leggja leið méð þér, mér ókunnum? Hvað hefir þú að
bjóða sem freistað gæti ferðamannsins til að yfirgefa alfara veginn og leggja
út á óþek'ar slóðir?”
“Sá óím leggur leið með mér fær að vita að lokinni ferð hvað gestrisni
min felur sér í skauti.”
“Mun þar ei sirit né erfiði; og mun nvíla min mjúk eða varir mínar
si'.rælnaöar, munu þær ei kenna þorstans?
“Jafn el svo mun verða. Kom!”
“Munu þar engin tár eða andvörp; né skilnaður þeirra sem í hamingju
lifa samaii?”
“Nei, en kom!”
“Mun þar ei hið fyrii'boðna vera þráð, né ,hið ófáanlega sókst eftir?”
“Til er land, þar sem draumar eru fyrirheit, og hugsjónir helgur sáttmáli.
pangaS fö'.um við. En flýt þér, því skuggarnir lengjast.”
Ferð imaðurinn leit upp til himins, síðan niður á jörðina. Dökkblá skýin
voru að stiga upp, og golan kom svífandi frá þúsundum akra, þrungin af ilm
hinnar fr.'ðsömu jarðar, boðandi hið langþráða regn.
“pví ætti ég að hraða mér? Mun þar góðlegum dropum rigna á glugga
mína, eða miljónir glitrandi laufa dansa 1 sólskininu?”
“Eg má ei segja þér.”
“Syngja þar fuglar, eða brosa börn og biðja mæður?”
“Spyr enkis meir. Ég fer, og þú verðui að koma, annars munu vegir
okkar skilja.”
“þú ókunni, mun þar vingjarnleg samverán; ástar-raddir élskenda hljöma |
í eyrum; munu þar vinir fagna komu vorri, og blessa burtför vora?”
“pessv.m spurningum mun svarað, en ekki nú. Mun þú mér samferða?”
Engil'inn stóð upp og bjó sig til farar. Ferð.rmaðurinn leit auguuum
upp til hinna þungbúnu skýja. Og mælti þreytuleg.i:
“Nei, ég verð liér.”
Pegar hann leit við var engillinn horfinn. Og feroamaðurinn huldi liöf-
uöiö í hö. dum sér. Ilann beið.
ALMENNAR FRETTIR
Lögregluþjörar í Winnipeg, hafa
myndað með sér félag eins og aðrir
verkamenn og geta því gert reglulegt
verkfall ef þe.im finst nauðsyn til
Bæjarstjórnin neitaði þeim ekki um
félagsmyndunira en næsta dag var
því lýst yfir að 25-30 lögregluþjónar
yrðu látnir iiætta og tölu lögreg’u-
liðsins í bænum fækkað sem því svar-
aði; kveðst bæjarstjórnin gera þetta
til sparnaðar á meðan dýrtiðin sé.
Verða nú lögregluþjónarnir alls um
180.
J. D. McGregor heitir maður í
þjónustu sambandstjórnarinnar, sem
að því vinnur að áætla uppskeru,
vinnukraft og fleira. Hann hefir ný-
lega samið skyrslu þar sem hann lýsir
því yfir að i Vestur Canada þurfi
46,000 menn f'eiri til uppskeru verka í
haust en þar séu: í Manitoba vantar
10,000, í Saskatchewan 20,000; í Al-
berta 6,000 ti) 7,000, o.s.frv.
Manitoba sl.jórnin lánaði $180,000
til bænda árið sem leið til þess að
kaupa fyrir giipi. Bændur keyptu
gripina með því skilyrði að borga 25
pró cent við móttöku og hitt á löngum
tíma. Allir borguðu áður en skuld-
in féll í gjalddaga. petta fyrirkomu-
lag stjórnarinnar hefir reynst ágæt-
lega, enda lætur Winkler ráðherra sér
einkar ant um hag bænda.
VERKFALL UM ALT LAND
Um nokkra daga að undanförnu
hefir vofað yfir eitthvert víðtækasta
verkfall sem nokkru sinni kefir átt
sér stað. í þessu verkfalli taka þátt
ef það verður, 70,000 manns, sem
vinna á járnbrauta verkstðum og
tugir þúsunda annara manna þeim til
liðs, þar á meðal símritarar. Heimta
mennirnir að kaup þeirra sé hækkað
allmikið, sókum þess að lífsnauðsyn-
jar hafi hækkað í verði. Segja þeir
að sendinefnd eftir sendinefnd,
bænarskrá eftir bænai'skrá og krafa
eftir kröfu hafi komið fyrir stjórnina
í því skyni að hún tæki í taumana og
bannaði okurfélögum að halda áfram
að hækka verð á lífsnauðsynjum
fram yfir alla sanngirni. Við öllu
þessu segja þeir að stjórnin hafi
daufheyrzt og eina ráðið sé því að
láta hart mæta hörðu og hækka
kaupið eftir því sem vörurnar hækk-
uðu. petta segja þeir að sé eina
ráðið og það fáist ekki nema með
verkfalli. Lærðir verkmenn á járn-
brautarverksmiðjum vilja fá 75
cent um klukkutímann; þeir næstu
62% cent, og aðrir 56% cent.
AUKAplNG I MANITOBA
Tribune flytur þá frétt^á föstudag-
inn að ekki sé ólíklegt að Manitoba
þingið verðu bráðum kallað saman.
Astæðan er gefin sú að fylkisstjórnin
verði að veita $1,000,000 eða meira til
þess að kaupa fyrir nautgripi. Ráö-
herrarnir voru kallaðir saman í skrif-
stofu J. D. McGregors, vistaumsjónar-
manns á fimtudaginn,en á föstudaginn
var haldinn fundur gripasölumanna
og fjármálanr.nna. Var þar samin og
send til sambandsstjórnarinnar áskor-
un um það að ákveða fast verð á heyi.
Sömuleiðis var skorað á fylkisstjórn-
ina að hefta útfiutning á ungum kvíg-
um. Var sagt að bændur keptust við
að flytja burtu gripina vegna hræðslu
við fóðurskort; höfðu t.d. 4,000 gripir
verið fluttir frá St. Boniface á fimtu-
daginn. Er álitið að verð á gripum
hækki mjög og noti menn sér það í
Bandaríkjunum til þess að lcaupa þá
i stór hópum.
Stungið var upp á _þvi að fáeinir
menn mynduðu nokkurskonar kaupa-
félag til þess að kaupa gripina hér í
Winnipeg og koma þeim síðan fyrir í
norður hluta Manitoba, þar sem menn
gætu fóðrað þá í vetur. Var stungið
upp á að Manitoba stjórnin veitti $1,-
000,000 til fóöurs og naut-fjárkaupa
og ef stjórnin gæti ekki veitt það á
nefndarfundi þá væri ráðlegt að kalla
skyndilega saman þing.
r
Tveir íslenzkir hermenn
RAGNAR JÓHANNESSON.
pr Jóhannesson er fæddur í Gardarbygð í Norður Dakota
p.1896. ólst liann þar upp með foreldrum sínum—Jóhan-
íessyni og Jóliönnu Jóhannesdóttur frá Leiðarhöfn í
íorður-Múlasýslu á íslandi—þar til árið 1906 að hann
Irum sinum flutti í Vatnabygðina I Saskatchewan.
ilÉiffl^JWlftmar-og^pói'ariun numI-J íöm!, íjórar
mílur norðaustur af Wynyard. f Aprílmánuði 1916 innritaðist hann
í Canada-lmrir.n í 223 hAdeildina. Fór til Englands í April 19Í7 og
til Frakklands í Júnímánuði sama ár.
pegsr hann innritaðist í herinn var liann í þann veginn að
Ijúka námi í miðskólum fylkisins; stundaði hann það nám í Wyn-
yard bæ. stóð próf sín æfinlega prýðis vel því að hann hefir mjög
farsælar gáfur. Skaraði sérstaklega framúr í stærðfræði og reikn-
ingi.
Haldi hann áfram námi þegar heim kemur, getur hann inn-
ritast í annan bekk fylkisháskólans.
Utanáskrift hans nú er No. 294252 Pte. Ragnar Jóhannesson,
A Company, 27 Battalion, Canadians, B. E. F., France.
pÓRARINN HALLDÓR póRARINSON
Hann er sonur Magnúsar pórarinssoaaf og konu hans Elísa-
betar Daníelsdóttur. Hann er fæddur í Hallsonbygð í Norður Dak-_
ota 22. Agúst 18985. pað sama ár fluttu foreldrar hans sig til Pine
Valley i Manitoba, en árið 1902 til Blaine, MTashington. Hjá for-
eldum sínum hefir hann einatt dvalið, þar til 10 'Desember 1917,
að hann brá sér til Bellingham, Washingt', n, og innritaði sig sem
sjálfboði í sjóher Bandaríkjanna. Var þá næstum strax sendur til
Mary Island í Calfirnia, og þar var hann til 9. Marz s.l., þá var
hann sendur til Philippine eyja og er þar sem herlöggæzlumaður.
En algjcrlega er það óvíst hversu lengi að hann verður þar. Peim
er ekki markaður bás meir en svona og svona þessum hermönnum.
Pegar þetta er skrifað, er gæzlustöð hans að Olongapo, P. I. Marine
Barracks. Halldór var mikil stoð foreldra sinna, duglegur og mynd-
arlegur til allra verka og töluvert hneigður fyrir smíðar. Framan
af árum sínum var hann heilsutæpur, og af þeim orsökum misti
hann mikið af alþýðuskólamentun sinni. En af bréfum að dæma,
sem eg hefi séð frá honum, sem öll eru skrifuð á ensku, er hann
býsna vel að sér, og hagnýtir sér vel þá reynzlu sem hermannslíflð
veitir honum; tekur vel eftir öllu og verður þarafleiðandi fróður ef
guð og lukkan fylgja honum.
Hann er í $1,000 lífsábyrgð hjá New York Life, og $1,000 hjá
Woodmen of the World; og svo hefir hann $10,000 lífsábyrgð hjá
Uncle Sam. petta sýnir þáð, að maður sá hugsar meira en um
daginn sem er að líða.
Utanáskrift til hans er
Mr. Dorie Thorarinson, Olongapo P. O., Marine Marraeks.
J. P. ÍSDAL.

SVÖR.
1. Hannes Hafsteinn.
2. Hannes Hafsteinn.
3. Starf-ið er margt, en eitt er bróð-
■ urbandið
hvernig sem stríðið þá og þá er
blándið,—-
það er að elska og byggja og
treysti á landið.
4. Foreldrar Verða að innræta
börnum sínum að ómannlegt sé ac
kunna ekki möðurmálið sitt,—en það
sé mentun að tala mörg tungumál.
5. Trúarmála deilur.
6. Theodóra Thoroddsen (ekkja
Skúla Thoroddsen).
Guðsþjónusta verður haldin i Skjald-
borg næsta sunnudagskveld, kl. 7.
Guðmundur Johnson flytur þar erindi.
Allir velkomnir.
BRUNASJ6DURINN
Ingibjörg Bjarnason, WinnipQg.. $1.00
Mrs. Steph. Stephenson, W’peg.... 1.00
Mrs. Ragn. Sigurðson W,peg .... 1.00
Benedikt Kjartanson, Mikley .... 1.00
Mrs. Theod. Thordarson, Mikley 1.00
Guðmundur Fjelsted, Gimli.... 1.00
Geir Búogason................ 1.00
E. T., Winnipeg ............. 1.00
E. Björnsson, Selkirk........ 1.00
Mrs. J. Jónasson, Riverton... 5.00
Sigurjón Jóhannsson.......... 1.00
$15.00
f sjóðin hefir Vorðld.. alls verið
sendir $248.75, sem afhentir eru.
Tr. E. Thorsteinson.