Voröld - 26.11.1918, Page 3

1
Winnipeg, 26. nóvember, 1918
VOBÖLD
Bis. 3
SPEGILLINN
SJÓNLEIKUR f 1. pÆTTI
eftir Guttorm J. Guttormsson.
Leikendur:
Höfðinginn, frúin, presturinn, kryplingurinn, Hug-
vitsmaðurinn, margir samsætisgestir.
(Skrautleg gestastofa. Höfðinginn og frú hans
koma inn.)
Frúin:—Hví ertu að halda þessum hugvitsmanni
samsæti?
Höfðinginn:—Komi hann ekki á mitt heimili, verð-
ur varla sagt að hann liafi komið tli bæjarns.
Frúin:—Pu! Bauðstu kryplingnum ?
Höfðinginn:—Hann er sjálfboðinn.
Frúinn:—pó að hann sé óþolandi alstaðar þar sem
þú ert.
Höfðinginn:—Já, nokkuð svo. Ilann er vinur
prestsins og háttstandandi. Mér var ómögulegt að
ganga fram h,já honum. Bg neyddist til að bjóða
honum eins og vant er.
Frúin:—pað hjálpar þér reyndar mikið að þú skil-
ur hann ékki.
Höfðinginn:—Skil hann ekki—kryplinginn? Nú
skaltu taka til.
Frúin:—Eg gerði rétt ef eg gerigi burt af heimil-
inu meðan þú heldur þetta samsæti.
Höfðinginn:—Kona, þá skömm gerir þú mér ekki.
(pað er barið á dymar) Uss, þegiðu! Kðm inn.
(Presturinn, kryplingurinn og margir aðrir boðs-
gestir koma inn, heilsa með handabandi.)
Höfðinginn:—Verið öll velkomin. Gerið svo vel
að fá ykkur sæti.
Presturinn:—Er heiðursgesturimi ekki kominn ?
Ilöfðinginn:—Nei, en eg á von á honum á hverri
stundu.
Presturinn:— (tekur í nefið)—pað er sjaldan að
svo frægur maður kemur hingað til bæjarins
Höfðinginn:-—Hum, víst er um það.
Kryplingurinn:—(við höíðingjann)—Fyrir hvað
er hann svo frægur?
Höfðinginn:—Hann er frægur hugvitsmaður.
Kryplingurinn:—Já, en hvað hefir hann fúndið
upp?
Höfðingin:—(klórar sér í höfðinu)—Ó, eg hef ekki
heyrt getið um neitt sérstakt öðru fremur (lítur til
prestsins eins og hann vænti eftir svari).
(Allir gestirnir halda niðri í sér hlátrinum nema
presturinn og kryplingurinn—þeir eru alvarlegir.
Frúin horfir með fyrirlitningu á gestina).
Presturinn :—Hann er frægur fyrir þennan sjón-
auka sinn.
Höfðinginn:—Fvrir þennan sjónauka sinn, vitau-
lega. Hví læt eg svona! (þurkar af sér svita)
Presturinn:—Sjónauka, sem gerir manni mÖgu-
legt að sjá í gegitum alt.
Höfðinginn:—Rétt.
Kryplingurinn:—-(við höfðingjann)—Er langt síð-
an haim fann upp þennan sjónauka?
(Höfðinginn lítur þegjandi til prestsins)
Frúin :—(alúðlega—pað er gott veðrið núna.
Margir af gesvunum:—Inndylt. pað má eg scgja.
tpað er barið 5 dyr. Ilöfðinginn opnar. Tíug
vitsmaðurinn keinur inn, lieilsar höfðingjánum moð
handabandi)
Höfðinginn:—Komjð þér sælir og Vi'lkominn.
petta er konan mín. (Yið frúna og gestina) petta
er hugvitsmagurinn.
(Ilugvitsmaðurinn heilsar Frúnni með handabandi
og hneigir sig djúpt fyrir gestunum)
Höfðinginn:—Hér er sæti fyrir yður, herra.
Hugvitsmaðurinn:—Eg þakka yður fyrjr.
Höfðinginn i-5—Mér er sönn’ ánægja, að þér skylduð
vera svo lítillátur (hóstar) að þyggjá nefnilega þetta
heimboð mitt. pegar frægir menn koma til þessa
bæjar, finn eg mér bæði ljúft og skylt að géfa þeim
tækifæri til að kynnast mér' og vinum mínum, sem
hér eru saman komnir og má óhætt telja helsta fólk
þessa bæjar.
Hugvitsmaðurinn—(hnéigir sig djúpt,)
Höfðinginn:—Eg er glaður að láta í ljós ánægju
mína yfir þeirri frægð, sem þér hafið getið yður með
hinni miklu Uppfynding ,sem er þessi kíkír yðar.
HugvitsmaðurinnHvað—segið þér kíkir?
Höfðinginn:—Já, kíkir. Eg hef haft þá ánægju
að lesa mikið um hann í blöðunum.
Kryplingurinn:—Með leyfi. 1 hvaða blöðum?
(Höfúinginn hvessir augun á kryplinginn og þegir
Hugvitsmaðurinn •—Hvaða blöðum vinur minn?
Höfðinginn:—(hóstar)—1 blöðunum. (við Frúna)
Hvaða blöð eru það nú, sem eg kaupi?
Frúin.:—Blessaður spurðu mig ekki.
Höfðinginn:—(hóstar)—1 blöðunurn sagði eg.
Einhverstaðar sá eg það.
Kryplingurinn:—Sástu eitthvað um kíkirinn?
Höfðinginn:— (við hugvitsmanninn)—Já, kíkirinn
yðar er mjög merkileg uppfynding. Ekki væntí eg
að þér hafið hann meðferðis, svo þér getíð sýn4: okk-
ur hann til skemtunar.
Hugvitsmaðurinn:—En, vinur minn, eg h->f ri.ki
mér vitanlega fundíð upp neinn kíkir.
Höfðinginn:—Hver sagði áðan að hann hefði fund-
ið uppp kíkir?
Kryplingurinn:—pú sagðist hafa haft þá ánægju
*ð lesa mikið um hann í blöðunum.
Hugvitsmaðurinn:— (við höfðingjann)—Já, viauv
minn, það var bara svoleiðis.
Höfðinginn:—(hækkar róminn)—pað sagði ein-
hver hér áðan, að þér hefðuð fundið upp kíkir, sem
gerði manni mögulegt að sjá í gegnum alt.
(Presturinn stendur upp, réttir út hendina eins >g
hann vilji segja eitthvað)
Hugvitsmaðurmn:—-Hvað—eigið þér við spegilinn
(Presturinn sest.)
Höfðinginn:—Hvaða spegil? Nú, eg hef ekki tyeyrt
Presturinn:—pér eruð heppinn hugvitsmaður, að
finna upp þetta, sem þér kallið spegil, svona seint á
tíma. Hefði yður orðið það á miðöldunum, þá hefð-
uð þér verið brendur á báli og spegillinn yar brotinn
Hugvitsmaðurinn:—Eg er líklega sjálfur óhultur,
en ekki er spegillinn það alstaðar.
Höfðinginn:—pér ættuð að koma með hann hing-
að svo þér hefðuð mátt vera ugglaus. En hvernig
er þessi spegill yðar? Má eg spyrja.
Hugvitsmaðurinn:—Yinur minn, hann er eins og
aðrir speglar að öðru leyti en því/að hann sýnir
mann eins og maður er.
Ilöfðinginn:—(hlær)-—Hann er þá alveg eins og
aðrir speglar.
Hugvitsmaðurinn:—Já, ef maður gæti séð sig í
þeim.
Höfðinginn:—Auðvitað getur maður það.
Hugvitsmaðurinn:—Nei, vinur minn. Maður get-
ur ekki séð sig í neinum spegli nema mínum.
Presturinn:—(við Höfðingjann)— pessi spegill
hans sýnir mann beran. Maður sér sig í honum eins
og maður er fyrir augliti guðs.
(Kvenfólkið verður ókyrt í sætum sínum)
Höfðinginn:—Svo hann hefir þetta til síns ágætis.
Hugvitsmáðurinn:—Já, en meinið er að svo fáir
fást, til að líta í hann og enn færri til að eignast hann
Einn af gestunum:—Eg trúi þessu.
Presturinn:—(við IJöfðingjann)—Sumir vilja
náttúrlega ekki horfa í hanA vegna þess að þeir hafa
svo vonda samvishu að þeir þora ekki að sjá sig
sjálfa.
Höfðiuginn:—Ó, ekki myndi eg vera hræddur við
að líta í spegilinn, ef hann væri hérria.
Presturinn:—peir sem eru hreinir þora það.
Hugvitsmaðurinn:—Og þeir eru mennirnir, sem
vilja eiga hann og borga fyrir hann.
Kryplngurinn:—pað eru vinsamleg tilmæli mín að
höfðinginn kaupi þennan spegil og geri okkur það
ómetanlega gagn að sýna sig eins og hann er. Eng-
inn kostur er á betri veitingum.
Einn af gestunum:—pað er engin von að maður-
inn vilji sjá sig og sýna sig öðrum nakin.
(Lágur hlátur og glott meðal gestanna.)
Presturinn :—Alt, sem er bert, er fagurt þegar það
er hreint, alt, sem er hreint, er fagurt þegar það er
bert.
Kryplingurinn:—Höfðingirin hefir ástæðu til að
gleðjast í hjarta sínu yfir því að vera þess umkom-
inn að geta styrkt hugvitsmanninn efnalega með því
að kaupa spegilinn.
Höfðinginn:—Sem svar er það að segja, heáðruðu
gestir mínir, að eg á alla þá spegla, sem eg gef um
að eiga, og hef ekki efni—þó eg sé talin efnaður—til
að kaupa þá hluti, sem eg get auðveldlega verið án.
Svo er það líka mín regla að speg'la mig ekki cftar
en eg þarf.
Einn af gestunum:—pað er mjög trúlegt.
Annar:—pað er góð regla.
(Lágur hlátur)
Kryplingurinn:—Hann þorir ekki að sýna sig.
Ilann þorir ekki að sjá sjálfan sig.
Presturnn:—Iíví ætti hann ekki að þora það—
maður sem kemur stöðugt til kirkju—sækir báðar
messumar á hverjum sunnudegi.
Kryplingurinn:—það væri hentugt að hafa eiutt'
svona spegil í kirkjunn. pað væri falleg gjöf til
kirkjunnar. (Lítur til liöfðingjans.)
Presturinn:—Hann hefur sýnt sig að vera mætan
mann í þjóðfélagi, kirkjufélagi og húsíélagi.
Kryplingurinn: Spegillinn ætti auðvitað að vcra
liérna í húsinu.
Presturinn:—pegar misklið hefur komið upp milli
hjóna innan safnaðarins, hefur höfðinginn lagt sig
fram til að koma í veg/yrir hjónaskilnað. petta
hefur haft þær blessunárríku afleiðingar að hjóna-
baridsbörnum hefur fjölgað.
(Höfðinginn tekur klút úr frakkaklauf sinni,
þurkar sér vandlega í framan, um hálsinn og hend-
uriiar.)
Emn af gestunum:—Hjónabandsb irnum hefur
fjölgað. ITeyr!
(Ijágur hlátur)
Pitsturinn:—pegar steinn fellur of-xní iýngt vatn
myndasþ bárur, er líða jafnt út í aliar áttir. Eins
hafa áhrifin frá þessu kristna heimili streymt út um
allan söfnuðinn. pv( stærri sem steinninn er, því
lengra ná bárurnar.
Ivryplingurinn:—Og því smærri sem steinninn er,
því skemra ná þær. Lítill steinn gerir stærri bárur
á grunt vatn eji djúft, og hann getur gert þær allar
óhreinar sé vatnið nógu grunt. Stór steinn gerir
enn stærri bárur á grunt vatn og enn óhreinni. Lít-
ill steinn getur ekki gert stórar bárur á djúpt vatn,
heldur stór steinn. En bárur á djúpu vatni, hvort
sem þær eru stórar eða smáar, geta aTdrei verið ó-
hreinar.
Einn af gestunum:—Er það vit!
Presturinn:—pað síðasta sem mér finst höfðinginn
hafa vaxið við, er—
i Kryplingurinn:—Espit.ré með fúinn merg vaxa og
verða stór.
Presturinn:—pað síðasta, sem mér finst höfðing-
inn haía vaxið við, er sá heiður, sem hann sýnir
hinum fi*æga hugvitsmanni með því að halda honum
þetta samsæti. pað er órækur yottur þess, að hann
kann að meta liugvitsmenn og listir.
Kryplingurinn:—pað, að vilja ekkert vinna til að
eignast verk listamaniisins, en á hinn bóginn heiðra
hann með samsæti, er eins og bók í gyltu bandi sem
hefir ónýtt innihald.
Presturijin:—Köllun mín er fólgin í því, að bera
sannleikanum vitni hvar og hvenær sem er. Orð-
stírs síns vegna verður höfðinginn að kaupa spegil
svo framarlega að hann eigi þess nokkurn kost.
Hugvitsmaðurinn:—Eg hef með mér eintt spegil,
sem eg mundi láta fyrir fjörafcíu þúsund dali.
(Löng þögn)
Höfðinginn:—(lítur til gestanna. Augu allra
stai*a á hann)—Komið þér þá með hann.
(Hug'vitsmaðurinn fei*. Höfðinginn Setst, skrifar
bankaávísun—stendur upp—gengur um gólf í þungu
skapi)
Ein stúlka í hópnum:—(lágt)—Minn kjóll er ótta-
lega þunnur.
Önnur stúlka:—Minn líka. Við ættum að fara
áður en þessi spegill kemur.
Önnur fil:—Yið þörfum ekki fremur en við vilj-
um að horfa í hann. Við skulum bíða.
’Önnur enn:—Eg kvíði fyrir að sjá kryplinginn.
Frúin:—(við prestinn)—Getur kvenfólk velsæmis
síns vegna verið hér eftir að þessi spegill er kominn ?
Presturinn:—Já, því alt er nakiö og bert fyrir aug-
um guðs. Og það verður það fyrir augum mann-
anna líka eftir að þessi merkilegi spegill er alment
viðtekinn.
Frúin:—Mkið gersemi! (Við Höfðingjann) penn-
an grip kaupir þú fyrir fjörutíu þúsund dali. Nú
áttu spegil, ekkert annað.' En þú átt spegil. (hlær)
Kryplingurinn:—JJndarlegt, að hugvitsmaðurinn
skuli láta hann fyrir svona lítið.
Pi’esturinn—Spegillintt er það merkasta, sem nokk-
i*u sinni hefur verið uppgötVað. Ilann er það eina
sem getur haldið mönnunum hreinum.
Kryplingurinn:—Ef þessi spegill' sýnimmann eins
og maður er, þá gerir hann 'nianni mögulegt að
þekkja sjálfan sig, þeltkja aðra og láta aðra þekkja
sig.
(Höfðinginn tætir bankaávísunina í smátt og dreif-
ir sneplunum yfir gólfið. Dauðaþögn. Augu allra
stara á hann. Hann stendur hugsi um stund—sest
og skrifar aðra.)
Einn af gestunum:—Nú ætlar hann að bæta við
upphæðina.
(Lágur hlátur)
Höfðinginn:—(stendur upp)—Eg veit ekki nefni-
lega hvernig það er. Eii mér finst, þetta heimboð
mitt einhvernveginn öðruvísi en eg ætlaðist til að
það yrði. (hóstar)
Presturinn:—pað ætlar samt að hafa góðan enda,
guði sé lof!
Höfðinginn:—Eg hélt að þessi hugvitsmaður væri
almennilegur maður.
Presturinn:—pú fórst nærri um það.
Höfðinginn:—Eg ætlaðist til að þetta samsæti yrði
okkur öllum til skemtunar og—
Einn af gestunum:—pú skemtir okkur ágætlega.
Mikil ósköp!
Höfðinginn:—og sóma. (Varpar öndinni.)
(ílugvitsmaðurinn kemur inn með afarstói’an speg-
il og reisir hann upp við gaflvegginn.)
Einn af gestunum:—pað er eins og þessi spegill sé
gerður fyrir allan hnöttinn að spegla sig í.
Annar:—Svo skrattinn verði sýnilegur.
Höfðinginn:—(við hugvitsmanninn)—Hví hafið
þér ekki vafið utan um hann ?
Hugvitsmaðurmn:—pað má aldi’ei byrgja hann.
Hann verður að vera þar sem sólin getur skinið á
hann. pað þai’f að vei’a bjai’t á honum. Hann g°t-
ur tapað sér í myrkri.
Höfðinginn:—(réttir hugvitsmanninum ávísunina)
Hér er bankaávísun á þessar fjörutíu þúsundir.
Hugvitsmaðurinn:—Eg þakka yður fyrir, vinur
rninn. Farið þér nú og lítið í spegilinn.
Höfðinginn:—Nei, eg hef aldrei ætlað mér það.
Eg keypti spegilinn hins vegar af yður til að hjálpa
yður, því eg kendi í brjósti um yður. Að eg bygg-
ist við að hafa gagn af lionum—ekki mikið.
HugvitSmaðurinn:—Takið þér þá við þessari
ávísun aftur.
Höfðinginn:—(ætlar að taka við henni—hikar og
lítur í kringum sig, sér að á hann er horft af öilum)
—Nei!
Kryplingurinn:—(stendur upp)—Við skulum öli'
líta í gpegilinn, kynnast hvort öðru.
Presturiiin:—(stendur upp)—Eg er foi’sSti ykkar
allra fyrir aldurs Sakir. Látið mig fyrstan koma
fram fyrir hann.
(Hann nemur staðar fyrir framan spegilinn. Alt
fólkið snýr sér að speglinum. Stúlkurnar halda fyr-
ir augun. 1 speglinum sést ungur, glæsilegur maður
svipaður prestinum í sjón, en langtum fegurri og'
með postullegan geislabaug yfir höfðinu.)
Höfðinginn:—Fögur sjón! metkileg uppfynding
er þessi spegill. (Tekur í hönd hugvitsmanninum
og hristir hana) Eg er yður hjartanlega þakldátur.
(Tekur hönd pi’estsins og hristir hana lengi) Guð-
dómlegi prestur!
Einn af gestunum:—Mennirnir eru betri en þeir
sýnast.
Höfðinginn:—pað er sannleikui’.
Ein stúlkan:—Eg hef altaf haldið að karlmennirn-
ir værú ekki eins vondir og af er látið.
Enn úr hópnum:—pessi spegill opnar manni nýja
veröld.
(Ki’yplingurinn kemur fram fyrir spegilhm —
presturinn hefur fært sig til hliðar. I speglinum
sést maður eins og kryplingurinn að öðru leyti en
því að bakið er beint)
Ein stúlka:—(hvíslar) — Mér hefur altaf þótt
Kryplingurinn fallegur.
Önnúr:—(hvíslar)—Hann er fallegasti maðurinn
í vei’öldinni. .
Höfðinginn:—Fyrst svo er, held eg að mcr sé ó-
hætt. (Við frúna) Við skulum, elsku hjariað mitt
horfa í spegilinn. petta er mesta metfé. Eg læt ekki
þennan spegil fyrir alla veröldina. (Tekur í hand-
legg hennar)
Frúin:—Snertu mig ekki! (Hann dregur hana
hægt áfram) Sleptu mcr!
Höfðinginn:—Æ, láttu ekki svona, góða mín.
(pau staðnæmast fýrir framan spegilinn. Krypl-
ingurinn hefur fært sig til hliðar. í speglinum sjást
maður og kona svipuð þeim í sjón, en ömurlegri út-
lits. pau hvessa glóandi augu hvort á annað. Hún
hrækir í andlit honum. Hann slær hana með vinstri
hendinni á hægri kinnina, svo með hægri hendinni
á vinstri kinnina. Hún hnígur niður. Hann dregui'
hana á hárinu. Alt fólkið, að undanskildum hug-
vitsmanninum, bálast upp, kallar hástöfum: Guð
almáttugur!)
Margir:—petta er svívirðilegt.
Margir aðrir:—Ilann ætlar að drepa hana.
Alt fólkið, nema hugvitsmaðurinn: — Björgum
henni úr höndum þessa djöfuls.
(Fólkið ryðst í æði á spegilinn og mylur hann í
smátt/
Óðinn.
Tjaldið.
*'(>'^ml*'(,'^m*<,-m^*-()+mm()mam()-^^-()4mm-ommm()+
STRENGJAGALDUR
I.
Sá eg inn í sólheima,
sá eg inn í draumheima,
horfði’ eg inn í steinanna
og hólanna sál.
Fann eg líða blómblæ
blíðan yfir hljómsæ,
sungu mér og sungu mér
þar svanir Iluldumál.
Undur mér að eyrum bar
og undur að brám:
léku bjartar hillingar
í ljósvaka blám.
Seiðfögur, söngtigin
svifu þar fljóð —
sem litmerli Ijósþoku
loftsins í’oðaglóð.
Ekki var þar dagur
og ekki var þar nótt.
par var hávær glaðværð
og þó var kyri’t og liljótt.
Ekki var þar árla
og ekki var þar sið, —
en eilífðin eilífa,
ofar rúmi’ og tíð,
II.
Háa sá eg hljómsali
hvelfast yfir blómdali,—
Jimdu silfursúlur
og’ safir bogagöng.
pungur var sá kliður
sem þúsuncl vatna niður,
ómsog' djúpt í eilífum
aldanna söng.
Stigu danz um tindrandi
bifrastir brúðir,
bráleiftrin glitruðu,
lýsigull við arm.
Riðu lögröst sindrandi .
riddarar prúðir,
rósirnav titruðu
hægt við glæstan bai’m.
Höi’pur slógu söngvarar á mjallsteina múr
milljón bjöllur gulhx þeim háborgum úr.—
Hvort eg vakti’ eða svaf ,
ekki vissi eg af,
en eg leið eins og Ijóðblær,
eins og lágværðar hljóðblær
yfir algleymings-alkyrðar haf.

iii.
Langar mig í ljósheima,
langar mig í Jraumheima,
langar mig í ljóðheima,—löng er mér bið.
Síðan eg sveif þar,
á sóltinda kleif þar,
aldrei hefur sál mín fyrir söngvunum frið.
Hvergi sá eirir,
er óminn þann heyrir,
annað fátt sér una má um aldurdaga við.
Hillingaborgirnar
bak við allar sorgii’nar
seiða hug og seiða
í sólbjartri þi’á.------
Opna þú, hljómsproti,
himininn blá!
Seiði’ eg til mín ljósheima,
syng eg til mín draumheima,
kveð eg ofan í dagheima
dular-veldin há. —
--------z z z z z z z z
Ekki’ er satt hann deyi,
sem drottinn fær að sjá:
Eilíft líf er einmitt það
í öllu guð að sjá!
Guðm. Guðmundsson.
Óðinn.