Voröld - 26.11.1918, Blaðsíða 4

VOBÖLÐ.
Winnipeg. 26. nóvember, 1918
kemur ót á hverjum þriðjudegi.
útgefendur og eigendur: The Voröld Publishing Co.. Ltd.
Voröld kosta $2.00 um árið í Canada, Bandaríkjunum
og á Islandi. (Borgist fyrirfram.)
Ritstjóri: Sig. Júl. Jóhannesson
Ráðsmaður: J. G. Hjaltalín.
Skrifstofur: Rialto Block, 482% Main Street—Farmers Advocate
Bldg. (gengið inn frá Langside Street)
Talsími Garry 42 52, 2 4';i:
> ■ , .................. ............................................
Nýtt stríð
Heimstríðið er á enda; vopnin haf verið sliðruð; byssukjaftarnir
hafa þagnað; blóðsúthellingarnar hafa stöðvast—í bráðina að minsta
kosti.—Hatrið hefir rénað; sárin hafa byrjað að gróa, en aldrei hefir
sviðinn verið meiri en einmitt nú. pegar sárin byrja að gróa er
sársaukin æfinlega mestur.
Já, heimsstríðinu—manndrápum—hefir verið hætt og eftir öll
ásköpin er heimurinn eins og blóðvöllur eftir stórkostlegan sláturdag.
Og þetta eru þjóðir sem kalla sig kristnar, sem þannig hafa myrt, hvor
aðra.
En er þá öllu stríði lokið? Er kominn fullkominn friður á jörðu
<jg velþóknun yfir mönnunum ? Er komið yfir mannliynið ríki hins
kristilega jafnaðar; hins kristilega kærleika og hinnar kristilegu
sanngirni? Eru mennirnir orðnir bræður í orðsins réttu merkingu1?
er gróðafíknin útkvdnuð og hinn sterki hættur að flá veikari bróður?
Er hnefaréttinum lokið og samvizkuréttur kominn í staðinn?
Nei, alt þetta er enn eins rótgróið á sumum stöðum og það hefir
saokkru sinni verið. Auðvaldið hefir tekið saman sterkum höndum
<og óhreinum við hnefaréttinn í því skyni að taka bændur og vinnu-
lýð kyrkjandi kverkatökum.
Annað stríð er óhjákvæmilegt—og það tafarlaust. Stríð sem
okki verður háð með bitrum morðvopnum né opnum byssukjöftum;
<ekki með blóðsúthellingum né harmkvælum, heldur með penna og
tungu sem hvorttveggja stjómist af heilbrigðri skynsemi, óspiltum
tilfinningum; algerðum jöfnuði og takmarkalausu hugrekki.
Stríð á milli auðvalds og alþýðu, stríð á milli hnefa-
réttar og sanngirni; stríð á milli kúgunar og mannrétt-
inda; það er stríðið sem nú er að hefjast um heim allan—hér í
CSanada sem annarsstaðar. 1 því stríði vill og ætlar Yoröld að taka
alian þann þátt sem hún hefir afl til. 1 því skyni var hún stofnuð
«og þeirri köllun sinni mun hún ekki bregðast.
Alt stjórnarfar í þessu landi þarf að breytast; einveldi, harð-
stjóm, hnefaréttur og keisaraaðferð verður að koma fyrir kattarnef
og öll stjórn að komast í hendur canadisku þjóðarinnar—allrar.
PYRSTA ORUSTAN Á FÖSTUDAGINN.
pá fara fram kosningar í bæjarstjórn í Winnipeg, þá hefst fyrsta
orustan milli auðvalds og alþýðu? íslendinga gætir þar ekki mikið,
•en talsvert munar þó um þá ef þeir eru samhuga; það er skylda þeirra
að liggja ekki á liði sínu ef þeir vilja heita trúir borgarar sem láti
sér ant um hag þessa bæjar.
BORGASTJÓRINN.
Tveir menn sækja um borgarstjórastöðuna. Annar er Davidson,
móverandi borgarstjóri;; hann er reyndur að því að vera ekki/ stöð-
vrnni vaxinn og hann getur ekki hlotið fylgi sannfrjálslyndra manna
•—þetta er vort álit á honum; og hvers vegna? Hann reyndist—að
vrorum dómi—óheillamaður þegar verkfallið stóð yfir; hefði hann þá
■verið dugandi borgarstjóri þá hefði hann, að oss finst, g3*að stytt
verkfallið eða jafnvel afstýrt því. í öðru lagi gerði hann borgar-
'búum þá vanvirðu sem lengi mun við hann tolla fyi’ir sami ands-
kosningar í fyrra og það ættu allir frjálslyndir menn að muna honum.
l>eir hljóta því að greiða atkvæði á móti Davidson og með Gray.
J. J. VOPNI OG E. ROBINSON.
það hefir verið venja—og hún oftast heilbrigð—að greiða at-
kvæði með landanum þegar um hann hefir verið að ra:ða. Nú
^ækir einn Islendingur um bæjarráðsstöðu; það er J. J. Vopni. Vér
mældum með honum þegar haxm sótti síðast; þá var hann óreyndur í
foæjarstjórn og vér væntum góðs af honum; væntum þess að hann yrði
dugandi maður og um fram alt að hann kæmi fram þjóðflokki vorum
til sóma. Nú er hann reyndur; nú hefir hann sýnt sig. Framkoma
hans hefir verið slík að hann hefir eindregið meðmæli og fylgi auð-
valds og sérréttinda, eh á móti honum berst verkafólkið sem hættu-
legtun óvini að stefnu til. Hann hefir svo að segja við hvert tæki-
færi komið fram sem eindregin talsmaður einokunarfélaganna, t.d.,
Crescent félagsns, strætisvagnafélagsins, o. s. frv. Hann hefir oft
virst vera nokkurs konar dilkur þess manns er vér teljum hafi kast-
að svartasta skýi á stjórnarhimin Winnipeg borgar, að undanförnu;
það er F. Fowler, sem einn olli liinu ægilega verkfalli, og sem enn er
að koma af stað verkfalli lögregluþjóna bæjarins. Vér álítum að
Fowler hafi verið hættulegasti og skaðlegasti maðurinn í bæjarráðinu
og honum hefir Vopni aðallega fylgt. Vér eigum því aðeins að veita
íslendingi fylgi að hann sé til þess líklegur að verða oss til sóma.
'Vér vorum eindregið á móti Sveini Thorvaldssyni undir Roblin
merkinu sæla, og vér erum eindregið á móti Vopna undir Fowlers
merkinu; þau merki eru bæði óhrein og íslendingum ósamboðin.
Robinson, sem sækir á móti Vopna er fulltrúi verkamanna, með
honum mælum vér eindregið. Hann er fulltrúi fólksins.
pRIÐJA KJÖRHÉRAÐ.
par eru flestir Islendingar; þar sækir maður sem Gray heitir og
er uppboðshaldari, er hann fulltrúaefni verzlunar- og auðmanna, en.
á móti honum sækir maður sem Shephard heitir fyrir hönd verka-
imanna. Islendingar eru flestir, að stöðu til, í þeim flokki, og má
því vænta þess að þeir veiti Shephard eindregið fylgi.
Bæjarstjómin í Winnipeg hefr brugðist trausti fólksins í mörg,
um efnum, og ef alt væri nákvæmlega rannsakað í því hreiðri, þá
mundu þar finnast býsna mörg fúleggin sem burtu þyrfti að ryðja.
pað er áríðandi að skifta um í sem flestum sætum. Islendingar geta
látið áhrifa sinna gæta við þrjú embajttin. peir ættu að sameina sig
um það að kjósa:
Gray fyrir borgarstjóra;
Robinson, fyrir fulltrúa í 4. deild, og
Shephard, fyrir fulltrúa í 3. deild.
AFNAM EIGNASKILYRÐA.
Eitt er merkilegt í sambandi við þessar kosningar; með þeim
verðui greitt atkvæði um það hvort afnema skuli það ákvæði að
enginn geti sótt um bæjarráðs embætti nema því aðeins að hann eigi
fa-'eign. Margir allra beztu menn borgafinnar eiga enga fasteign,
og er bærinn sviftur þeirri heill að geta notið krafta þeirra vegna þess
ákvæðis að eignir skuli vera skilyrði til kjörgengis; með því ákvæði
hefir f jölda beztu manna verið bolað frá opinberum störfum. pað er
vii, þekking og ráðvendni, samvizkusemi, dugnaður og áreiðanleiki
sem ætti að vera hverjum manni nægileg meðmæli til embæltis, en
ekki hús eða lóðarblettur.
Já stríðið er að byrja; fyrsta orustan verður háð á föstudaginn.
Iiátum sjá að vér skipumst þar rétt í fylkingu; gætum þess að ganga
ekVi undir merki óyinarins, en óvininn köllurn vér: auðvald, einvald,
hnefavald og alt sem því er skylt.
Innan skamms kemur aðal orustan í stríðinu—sambandskosning-
arnar; þær fara að líkindum fram í vetur, og undir þær verður bráð-
lega farið að æfa liðið.
Stríðið er að byrja; hið mikla stríð milli fólksins og harðstjór-
anna; einvgldsguðinn situr enn í hásæti, en innan skamms vorður
hanu skotinn til dauðs með örvum atkvæðanna.
Seinasta sporið eftir
Stríðið er unnið; pjóðverjar eru sigraðir. Um það var ’ arist
að allar smáþjóðir fengju frelsi og alt hervald legðist niður; alt eiu-
veldi hætti og fullkomið þjóðfrelsi og þjóðstjóm kæmist á.
Keisaranum hefir verið hrundið af stóJi og verið er að undirbúa
kosningar á pýzkalandi, þar sem fólkið sjálft ráði og ríki. Sein
asta sporið á þessari sigurgöngu hinna frjálslyndu þjóða er að cfna
nú öll loforð sín og sýna það í verki að barist hefir verið fyrir því
sem sagt var. Og það sem bandaþjóðirnar verða að gjöra er þetta:
1. AÖ iaka af pjóðverjum allan flota og a’.'an landher, til þess að
þeir geti ekki byrjað annað stríð;
2 Að leggja sjálfir niður allan flota og allan landher.
3. Að stofna allsherjar alþjóða löggæzlulið, sem ráðið sé yfir af
nefnd frá öllum þjóðum—engin ein þjóð né þjóðaklíka hafi neitt
yfir að segja.
4. Afnema alla keisara- og konungastjórn, og stofna fullkomin þjóð-
veldi í þeirra stað.
5. Að láta pjóðverja sleppa öllum nýlendum og hjálendum sem þeir
hafa tekið og veita þeim fullkomna sjálfstjórn.
6. Að sleppa öllum nýlendum og hjálendum sínum, og veita þeim
algerða sjálfstjórn ef þjóðirnar óska þess með óhindruðu at-
kvæði.
7. Að stofna alfrjálsa verzlun í öllum löndum og hindrunarlausar
siglingar fyrir allar þjóðir um öll heims höfin og á öllum höfum.
8. Að afnema alla leynisamninga milli þjóða.
9. Að stofna fullkomið íútfrelsi og málfrelsi í öllum löndum.
10. Að heimta lausn allra manna sem í fangelsi eru án þess að þeir
hafi unnið nokkum glæp.
4----------
Vel hugsað
Algengt er það að menn votti gleði sína og þakklæti á ýmsan
hátt þegar um eitthvað fagnaðarefni er að ræða. Aldrei hefir verið
meiri ástæða til þalcklætis, gleði og fagnaðar en einmitt nú þegar
stríðinu lauk.
pað er eðlilegt að hönd kærleikans snerti hjörtu mannanna með
sprota þakklætisins við slíkt tækifæri, enda segja blöðin frá því að
ýmsir menn og konur hafi gefið gjafir til góðra fyrrtækja í þakklæt-
isskyni fyrir friðinn.
Enn Islending þekkjum vér sem þetta hefir hugkvæmst: por-
björn Magnússon, í Winnipeg, hefir gefið $10.00 í jólasjóð Sólaldar
til minningar um fögnuðinn yfir friðnum. Hafið þér veitt því eftir-
tekt hversu vel gjöfin var hugsuð ? Hún er gefin til minningar um
friðinn; hún er gefin í sjóð sem tengdur er við friðarhátíðina; hún er
gefin til þess að gleðja þá sem friðarhöfðinginn matti mest—þá fá-
tæku og munaðarlausu; hún er afhent eina blaðinu sem altaf hefir
viijað frið. Maðurinn hefir auðsjáanlega ekki gefið þetta fé í hugs-
unarleysi. Gaman væri að vita hversu margir vilja feta í fótspor
hans og sýna fögnuð sinn yfir friðnum með því að senda eent í jólasjóð
Sclaldar. -
Ef hugur íslendinga ætti að hvarlfla á nokkum einn stað frem-
ur öðrum um jólin, þá er það til Betel. Jólin eru hátíð friðarins,
hátíð gleðinnar; hátíð barnanna. Sendið hugsanib, friðar, gleði og
kærleika til gömlu bamanna um jólin.
Jólasjóður Sólaldar
pegar núverandi ritstjóri Voraldar og Sólaldar gaf út blaðið
Dagskrá skömmu eftii; aldamótin hafði hann þann sið að halda jóla-
skemtun til þess að gleðja fátæk börn og naut við það aðstoð margra
góðra manna og kvenna. pegar hann var ritstjóri Lögbergs hóf
hann söfnun meðal bama til styrktar gamalmenna heimilinu og
störfuðu Sólskinsbömin svo ötullega að því að í þann sjóð söfnuðust
þúsund dalir. Fyrir þær undirtektir og þann kærleika sem Sólskins-
bömin sýndu í því starfi þökkum vér innilega, því gamalmenna-
heimilið er stofnun sem vér vildum hlynna að eftir mætti.
Nú hefir Sólöld byrjað á söfnun til þess að gleðja gömlu bömin
á Betel urn jólaleytið og er sú söfnun áframhald af þeirri starfsemi
vorri þegar vér vorum við Lögberg. pessu fé verður varið til þess
að gleðja Betelbúa með heimsókn, og verður hún auðvitað eftir því
ánægjulegiú og fullkomnari sem'meira gefst; er því vonast eftir að
sem flestir láti “cent” í þennan jólasjóð.
í síðasta blaði Lögbergs er það auglýst að byrjað verði aftur að
safna þar í Sólskinssjóð þann er vér byrjuðum og vonumst vér til að
enginn taki þetta starf Sólaldar þannig að vér viljum spilla fyrir
þeirri söfnun. Vér reyndum að beita Lögbergi gamalmenna heim-
ilinu til gagns og höfum alls ekki fjarlægst þá stefnu. Vér vitum
hversu góð stofnun það er og nauðsynleg og vildum geta unnið henni
gagn með blaði voru. Ættu þar öll íslenzku blöðin að geta tekið
höndúm saman, og því vonum vér að SólskinsjÓður kögbergs og
Jólasjóður Sólaldar geti unnið sem bræður.
Ungfrú Rannveig Ingjaldsson, að 482y2 Main Str., /Winnipeg,
veitir móttöku öllum gjöfum í jólasjóð Sólaldar.
Til Voraldarmanna
Ritstjóri l'oraldar hefir verið fjarverandi undanfarandi mánað-
artíma. Hann var beðinn að koma vestur til Saskatchewan og
veita íólki þar lið gegn landfarsóttinni. Allir lælcnarnir í ísienzku
bygðinni voru veikir og var tæplega hægt að neita hjálp þegar þann-
ig stóð á, þótt ervitt væri að komast frá blaðinu. Bezta þakklæti
vottum vér þeim sem unnið hafa við það vel og dyggilega í fjarveru
vorri. )
Á þessum mánaðartíma hafa miklar breytinga’r átt sér stað sem
áhrif liafa á framtíð Voralclar. Eins og kunnugt er hefir málírelsi
og ritfrelsi verið bannað eða heft hér í Canada að undarförnu; and-
stæðingar vorir liafa því að ýmsu leyti skákað í hnefaréttarskjólinu;
vitað að vér máttum ekki segja nema lítið eitt af þvi sem oss bjó í
brjósti. Nú er sá draugur svo að segja kveðin undir; hér eftir
liei.ntar canadiska þjóðin fullkomið ritfrelsi og málfrelsi og það mun
Voröld nota sér framvegis eins og öll önnur heiðvírð blöð. Innan
skamms má því vænta þess að leyst verði frá skjóðunni og allur sann-
leikur sagður óhikað; þá verður Voröld það blað sem hún var stofn-
uð til að verða. Við því var aldrei búist að blaðið gæti fullkomlega
unnið hlutverk sitt á meðan stríðið stæði yfir; aðal atiáðiö var það að
vera vel undir það búinn a hefja þá baráttu sem óhjákvæmilega
hlýtur að byrja að stríðslokum ef eítki á alt að lenda í höndum þeirra
manna sem hollasta eiðana virðast hafa unnið eigin hagsmunum.
pað er barátta fyrir jafnrétti og frelsi fólksins, barátta til þess að
draga völdin úr höndum einstakra manna og koma þeim þangað sem
þau aó réttu lagi eiga heima—í hendur þjóarinnar allrar. 1 þeirrí
baráttu ætlar Vorald að leggja fram krafta sína hvort sem þeir verðá
meiri eða minni.
pess má geta að ritstjóri Voraldar hefir eytt að minsta kosti
helmingi af starfstíma sínum að undanförnu til þess að ná þeim
mönnum úr hemum sem ekki máttu missast að heiman, og lítur hann
með ánægju á þá f jörutíu manns er hann þannig hefir bjargað án þess
þó að hafa á nokkurn hátt komið í bága við lierskyldulögin, eða
hnekt þátttöku vorri í stríðinu; telur hann sig hafa unnið þjóðinni
og ríkinu gagn með því verki, auk þess sem honum hefir þannig tekist
að bægja sorgum frá mörgum heimilum. En þetta starf hefir tekið
mikinn tíma frá ritstörfum og hefir blaðið vitanlega liðið við það,
þar sem vér höfun) oft verið dögum saman inn á herbúðum í þessum
erindum, viku eftir viku.
Nú er þessu starfi lokið og getum vér því liér eftir varið meiri
tíma til lesturs og skrifta og því gert blað vort betur úr garði að því
er það snertir.
Að undanförnu hefir alt frjálslyndi verið bælt niður; nú er sá
tími í nánd að frjálslynd blöð fara að njóta sín.
BITAR
Frjálslyndusamsteypugrútarhjáget-
urnar eru farnar að líta út eins og
vindhanar á kirkjutum.
Oft hefir honum L. Guðmundssyni
tekist upp, en sjaldan betur ea í
Helmskringlu nýlega um greinarnar úr
“Advance” og ,‘Mascot.” par er
hvorki upphaf né endir á vaðlinum.
Katla gýs ösku og eldi. En sorp-
haugurinn á Vaðbergi uppblásturs ó-
daun og vindi.
LEIKRIT I EINUM pÆTTI.
Júdasar Júða Vopn—“Ef þú gefur
mér atkvæði þitt skal ég klappa þér
á bakið.’
Kjósandi—“En bak mitt er þreytt og
lotið af ofreynslu.”
Júdasar Júða Vopn—“Ég strýk þig
þá um vangann góði.”
Kjósandi—“En vangi minn er sár og
veður bitinn.
Júdasar Júða Vopn—“Ég kyssi þig
þá á munninn vinur.”
Kjósandi—“Varir mínar hafa sopið
af boiskasta kaleik lífsins en eitur-
tunga höggormsins skal þær ekki
snerta.”
Tumi.
(Tjaidið).
Sagt er að funda- og samlcvæma
banninu verði lokið á fimtudaginn í
Winnipeg. Skyldi það vera haft
þangað til í því skyni að hindra fundi
fyrir kosningarnar og hlífa gömlu
fuglunum við því að hreiðrið sé skoð-
að?
Gaman verður að sjá hvaða aðferð
gömlu svikararnir hafa til þess að
skriða aftur inn I kvíarnar fyrir næstu
kosningar.
Stríðið var til þess að koma á þjóð-
stjórn (demöcracy); eftir því ættu
þjóðirnar að kjósa fulltrúana sem
friðarsamningana gera. Skyldi það
verða?
Hún er ekki komin enn þá stefnan
hans Jóns Bíldfells.
Fáið ykkur góð föt
og vel gerð
Vér bjóðum ykkur að bera
saman okkar föt við hvaða
önnur föt sem er í Winnipeg.
pér munuð finna að þau bera
af þeim öllum að gæðum.
pau eru handsaumuð í beztu
verkstofum, lireinum og
björtum. Ef ykkur vantor
föt eða yfirhafnir sem fara
vel þá kaupið þau hjá
Búin til eftir máli.
$30 til $75
THE HOUSE OF HOBBERLIN
LTD.
111 T ailors to the Canadian Gentieman
350 Portage Ave.
=sf=j