Voröld - 14.01.1919, Side 2

BIs. 2
VORÖLD.
Winnipeg, 14. janúar, 1919
GÓÐAR BOJARÐIR
Yér getum selt yður bújarðir smáar
og stórar eftir því sem yður hentar,
hvar sena er í Vestur Canda. pér
getið fengið hvort sem þér viljið
raektað iand eða óræktað. Vér höf-
um margar bújarðir með allri áhöfn,
hestum, vélum, fóðri og útsæði. paif
ekkert annað en að flytja pangað.
pægileg borgunarskilyrði. Segið oss
hvers pér parfnist og skulum vér bæta
úr pörfum yðar.
DOMINION FARM EXCHANGE.
815 Somerset block, - Winnipeg
AD BYRJA
er erfiðast.
Skyldír pú vera að hugsa um að fara
á verzlunar skóia, pá getur “Voröld”
létt- pér -erfiðasta -sporið—byrjunar
sporið.
ALDREI hefír verið eins mikil eftir-
spurn eftir piítum og stúlkum með
verzlunar skóla pekkingu.—pu gætir
búiS pig undír og notið pess.
ALDREI hefir verið borgað eins gott
kaup fyrir verzlunar- og skrifstofu
störf eins og einmitt nú.—pað gaeti
verið pi«n hagnaður.
ALOREI hefir verið hægara að kom-
ast áfram—ná f beztu stöðurnar—en
einmitt í dag.—A morgun getur pað
verið of seint.
ALDREi hafa Islendingar verið
boðin betri tækifaeri—pægilegri skil-
málar—en perr sem “Voröld” býður,
peim af áskrifendum sínum( sem
langar til að fara á einhvern af pess-
um premur verziunarskólum.
Hver pessara skóla er öðrum betri.
SKRIFA EFTIR UPPLÝSINGUM I
DAG.
Business Course
•r fseróp núffmans—Allir keppaat vlð
at hafa melrt eða minni pekkfngu í
verzfunarmálum.
TÆKIFÆRIN VIDA
Alátaðar skortlr menn og stúlkur m#B
reynslu og pekklngu, pó hvergl olns
•g I verzlunarhúsum og á skrlfsfofum
OÖDAR ST0DUR BIDA
pess sem aBelns undirhýr slg.
htarga langar tll að fara á verzlunar-
ekóla, sem eiga vIB erf)8leika al
etrfBa. pelm býður “Voröld"
FYR8T—10 prósent afslátt af sox
mánaða námsgjaldi á elnhverjum
af premur beztu verzlunarskðlunum
btr f Wínnípeg.
ANNAD—pægllega borgunar skll-
mála.
pRIDJA—Tækifæri til aS vlnna af
atr námsgJaldiS.
SKRIFID TIL VORALDAR <
petta er aSeins fyrir áskrifendur.
EKKERT fslenzkt heimili œttl að
vera án bamablaðs.
EKKERT hjálpar eins vel til að halda
við hljómfagra málinu okkar hér
vestra; eins og skemtilegt bama
og unglinga blað.
EKKERT hefir eins góð og heilnæm
áhrif £ hugsanir bama og ungl-
inga eins og góðar sögur og rit-
gerðir f blaði jem pau fillta sitt
eigið; sem pau una við og gleðjast
yfir.
EKKERT hefir skort eins tilfinnan-
lega hér á meðal Vestur-fslend-
inga eins og einmitt sérstakt
bama og unglinga blað.
pessvegna er “Sólöld” til orðin. Eng-
tnn sem ann viðhaldi íslenzks
pjóðemis ætti án “Sólaldar” að
vera.
KAUPID “SÖLÖLD f DAQ.
Frá byijun
J>að era til enn nokkur eintök af
Voröld frá byrjun. Ef pig langar til
-8 eiga blaðið frá pví pað fyrst kom
vt pá skrifa nú þegar.
Sead miðan sem fylgir:
©röld Publishing Co., Ltd.
482'/2 Main St., Winnipeg
Kæru herrar:—
Hér með fylgja f2 fyrir fyrsta árg.
Voraldar, sem ég mælist til að fá frá
•yrjun.
júagsetning .......................—

Mál Borkenhagens
gasstöðvarstjóra
Borkenhagen gasstöðvarstjóra, sem
hefir samkvæmt samningi við bæjar-
stjómina 3ja mánaða uppsagnarfrest
gagnkvæman hefir verjð sagt upp stöð-
unni af eftirfaráiidi ástæðu:
Bærinn á kolafarm í Englandi, sem
ætlaður er gasstöðinni og er búinn að
greiða kaupvarðið að nokkru leyti og
flutningsgjald fyrir hann hingað. Mán-
udaginn 2. des. tjlkynnir breski rapðis-
maðurinn hér, hr. Cable, borgarstjóra
munnlega í síma, að kolafarmur þessi
fái ekki að fara frá Englandi fyr en
Borkenhagen, sem er þjóðverji og
þýzltur pegn, væri látinn af stöðu sinni
við gasstöðina. Ræðismaðurinn færð-
jst undan að láta borgarstjóra þessar
upplýsingar skriflega í té, nema til
kæmi sérstakt leyfi Lundúnastjórnar-
innar, en fyrir tilmæli borgarstjóra,
kvaðst hann mundu síma eftir slíku.
Borgarstjóri sagði síðan Borkenhag-
arstjóminnj, sem hefir
Verði uppsögninni haldið til streytu, er
geíið að B. á lieimtingu á þriggja mán-
aða kaupi og leigulausum bústað um
sama tíma. par með væri þó tæplega
búið, því illa færi á því að bærjnn
skildi við ötulan starfsmann svo að
ekki væri honum séður farborða þar til
hann gæti komist til átthaga sinna og
leitað sér þar atvinnu.
(sbr. Liszts). par eð krafa korfálsins
ekki hefir borist réttum aðiljum, virð-
ist eiga að skoða hana sem ekki fram-
komna, og þvl eigj ekki heldur að taka
hana til greina.
það virðist nokkuð einkennilegt að
ræðismqðurinn skuli ekki hafa farið
rétta boðleið með kröfu sína, því fast-
lega verður að gera ráð fyrir því að
hann hafj vitað hver hún var. Eins
hlýtur mann að furða á þvi, að hann
skuli hafa veigrað sér við að láta borg-
arstjóra kröfu sína skriflega í té, sem
ætti að koma sama stað niður' þar sem
verður að ætla manni, sem er trúað
fyrir slíkrl stöðu að standa við töluð
orð. Ástæða sú, sem hann bar fyrir
sig, er hann neitaði, vjrðist þó enn
einkcnnilegri, nefnilega að hann þyrfti
leyfi Lundúnastjórnarinnar til þess;
með öðrum orðum að hún hefði tekið
honum vara fyrir eða bannað honum
að láta kröfur skrjflega frá sér. Með
hagnað af þessu, því svo hefjr verið
álitið að óhætt væri að meinalausu að
hafa öll önnur mök við svartalistamenn
enn verslunarviðskifti ein. Eins er
það með öllu ósannað að Borkenhagen
hafi nokkuð til þess þekt að Möller
væri á þessari skrá, og enda ósannan-
legt. peim sem á ljstanum eru, er oft
full erfitt að vita það að þeir séu þar,
af þvi að þeim er ekki birt það, geta
þeir ekki fundið það á öðru cn viðmóti
brezkra stjóiuarvalria við þá. j>ví erf-
iðara er vitanlega öðrum að vita það.
Hvað Fi’ancke vjðvíkur, þá er hann
vitanlega pjóðverji. Um hann er sama
að segja og Möller að ekki sést að
hann hafi haft neinn hag af þessu.
Hið eina sem hann hefir við málið
komið er að ljá teikningarnar og til-
boðið. pá mætti vjtaskuld slá því
fram, að hann hefði einhverja hlut-
deild í verksmiðjunni í Höganes og
bak við tjöldin haft einhvem hag af.
En hvaðan lie:5i Brokenhagen á:t a’>
| Húdir, «11 og lodskinn |
.......... i
I Ef þú óskar eftir fljótri afgrciðslu og hæsta verði tyrir ull og loð- B
| skinn, skrifið
Frank Massm, Brandon, Man. |
SKRIFID EFTIR VERDI OG ARITANASPJÖLDUM.
:>«i»iiomi>e»n —■> om(>■—»o-gjag»-<»-«aBn>-«Ka>o«Bi»ae—»-o-aBa>(g
o>«
RJOMI
SÆTUR OG SÚE
Keyptur

I
Vér borgum undantekningar-
laust hæsta verð. Flutninga-
brósar lagðir til fyrir heildsöla I
yerð. |
Fljót afgreiðsla> góð skil og ~
kurteis framkoma er trygð með |
því að verzla við =
I
DOMINION CREAMERIES
ASHERN, MAN. og WINNIPEG, MAN. |
M>m»mom<x
►o tMmomix
ástæðu þessa fyrir augum, ætti að vita það ef svo hefði verið, sitjandi útj
skilja þetta alt syo að bretska stjóm- j á Islandi svo að segja sambandslaus
in óskaði að troða r.iður skóinn af j við útlönd? ur því .tð bi'ezki kcnsúll-
en Upp Borkenhagen hefir þó neitað Borkenliagen, en væri sér þess þó með- jinn í Kaupmannahöfn ekkert vissi og
að taka við uppsögn af öðrum en hæj-!vltandi- aS krafa 5 >á átt væri fcæði ■ áritaði skjölin og stóð hann þó betur
ráðið hann. ra-nglát og óheiml, hefði hún því skjp-|að vígi, hvernjg gat Borkenhagen þá
að ræðismanninum að reyna að hræða jvitað það? Enda neitar hann að sér
yfirmenn Borkenhager.s með hótunum j sé nokkuð kunnugt í þá átt.
til að reka hann, en íorðast að gera j pað hefir heyrst að það þætti athuga
formlega kröfu um slíkt til stjómar-j vert að Borkenhagen hafi ekki látið
innar eða láta sjá frá sér skriflegan j borgarstjóra vita að tilboðið frá KGga-
staf um það svo hvorki breska stjóm- nes kæmi fyrir tilstuðning Francke.
in né uboðsmaður hennar þurfi við að En j,etta er rangt. Af því sem að
ganga ef í harðbakka slægi. öðmvfsi framan grejnir verður ekki annað séð
verður þetta ekki skilið, en svona að- en að Borkenhagen—þó svo hefði ver-
fcrð er svo ósamboðin breska ríkinu, iS—hafi haft fulla ástæðu til að halda
Krafa ræðismannsjns breska er o- að það< verður tafarlaust^ að visa þess-^ að það væri gvo gjörsamlegt aukaat-
„i .. , 1 ~ riði að engin ástæða væri til að geta
þess sérsetaklega.
Petta sýnist því með engu móti geta
heimil að alþjóðalögum. Samkvæmt
þeim er erlendu ríki óheimilt að blanda
is (sbr. þóðarrétt Liszts, sem til er
sér inní innafilandsmálefni annars rík-
víða hér), en ekkert getur verið grejn-
ilegra innanrík'smálefni en skipun
starfsmanna sveicar- og bæjarfélaga.
Krafan er því, um leið og hún er ó-
heimil, bein'í>’.’s t:>--aun til yfjrgangs
við hið íslenzka ríki, og þar af leiðandi
óvirðing við það. Ejnmitt nú, þegar
hið íslenzka riki er að koma fullveldi
sínu á laggirnar, ber hrýna nauðsyn til
þess að fá því slegið greinilega föstu,
að ríkið, þrátt fyrir smæð sína, ekki
ætij að láta bjóða sér neitt sem er ó-
samboðið fullvalöa ríki, þótt áf stóra
ríki sé; þetta verður eingöngu með
ari skýringu á bug, sem algerlega ó-
hugsandi og sem aðdróttun er væri ó-
svinna að gera að vinveittu, erlendu
rí’ri. Hugsanlegt værj vitanlega líka,
að breska stjómin hefði lagt fyrir ræð-
ismanninn að gera umrædda kröfb á
venjulegan hátt réttum aðjljum, en
hann einhverra orsaka vegna brugðið
út af og tli pe»s að sæist ekki vegsum
merki, neitað að láta borgarstjóra kröf-
una skriflega f té, en þetta er ekki
sei i-.ilegt, þ n. áhættan fyrir h mn ei
m:kil, ef upp kcmst. Enn væ.i þ ii Mli
að ræðismaðurjnn hefði tekið það al-
gjörlega, upp hjá sjálfum sér að reyna
að koma Borkenhagen frá, af einhverj-
um ókunnum ástæðum og íyrir þá sök
gengið bæði ranga leið og neitað að
djarfmannlegri bg óvikulli framgöngu gera kröfu sína skriflega af því að með
stjómar landsins og sanngirni útávið
á alla lund. Sé þessa ekki gætt, er
fullveldisviðurkennjngin pappírsgagn.
Ef svo hefði verið áður, er líklegt að
komast hefði mátt hjá margri ósann-
gimi og óþolandi skorðum, sem land-
inu hafa verið settar af erlendum rikj-
um, og hefði stjómin ekki kvjkað frá
festu og djarfmensku, er ósamboðnar
kröfur vora gerðar heldur tekið þeim
orðalaust af hræðslu við smæð lands-
ins og veldi hins aðiljans. *
Krafa breska ræðismannsins er flutt
á rangan hátt. Samkvæmt alþjóða-
venjum, sem eru jafnhelgar lögum eiga
umboðsmenn erlendra ríkja að fram-
flytja kröfur síns lands við utanríkjs-
stjóm landsins, sem þeir 'dvelja í, en
ekki við þá eða þann undirembættis-
mann, sem á sínum tíma á að fram-
kvæma kröfuna, verði hún tekin til
greina (sbr. þjóðrétt Liszts). Ef rétt
hefði verið að farjð, hefði sendiherra
breta hjá konungi íslands því átt að
bera fram kröfur sínar við utanríkis-
ráðherrann íslenzka (sem líka er dans-
kur utanríkisráðherra) í Kaupmanna-
höfn og semja við hann. pó virðist,
eftir því sem farið hefir verið með ut-
anríkismál íslands, með samþykkj allra
aðilja meðan á stríðinu hefir staðið sem
eðlilegast hefði verið að breska stjórn-
m hefði látið ræðismann sinn í Reykj-
'avik flytja kröfur hennar við íslenzku
stjómjna þar. í stað þess flytur ræð
ismaðurinn eða er látinn flytja kröfu
sína við annan íslenzkan embættis-
mann, sem hann samkvæmt alþjóða-
venju ekkert hefir saman við að sælda,
fer þar með á bak við íslonzku stjóm-
ina, sem honum bar að snúa sér til og
sýnir þar með henni og'hinu íslenzica
víki óvjrðing Ræðismaðurinn hefir
neitað að U t borgarstjóra .tröfuna
skriflega < 'é og erf ekkert ba: til að
segja, þar sem borgarstjóri, eins og
framan er sagt, ekki er hinn rétti við-
takandi, þó að það hins vegar virðist
vera þarfleysa ein að nejta um það,
frekar en hina munnlegu tilkynningu,
sé alt með feldu. Að visu er það oft
siður að uboðsmenn erlendra ríkja
setji fram kröfur sínar, tilkynningar og
tilmæli til stjómar þeirrar, sem þeir
dvelja hjá, aðeins munnlega (verbal-
nótur) en vel má vjðtökustjórnin krefj-
ast þess skriflega, og er hún vítalaus
af að synja munnlegri kröfu sé þess
synjað að setja hana skriflega fram
því móti væri ósennilegra að húshóndi
hans fengi þetta að vita. petta er vit-
anlega heldur ekki líklegt þvf áhættan
þarna er sýnu mejri. En önnur hvor
þessara síðari ástæðna hlýtur þó að
Vera hin rétta. Sé það ósk lu?ku>
stjórnarinnar, sem hann flytur á svona
óheppilegan hátt, þá er sú ósk vitan-
lega sprottin af tillögu hans, en sé sið-
ari ástæðan hin rétta þá heflr hann
haft eitthva’ð að yfirvarpi tii að leggja
það til við en H,u stjórnina að kolashipi
bæjarins yrði ekki slept frá Englandi
fyrst um siiín. Að ræðismanninum
hafi orðið einhver óheppileg skyssa á
sýnist hafið yfir allan efa, en hver hún
er, er aftur á mótj ekki fulljóst og virð-
ist nauðsynlegt að komast fyrir endann
á því.
Pað, sem brasku störninni ætti að
ganga til að gera framangreinda kröfu
er eftirfarandi:
Fyrir svona 2 árum síðan reyndust
ofnar gasstöðvarinnar svo slitnir, að
þeir þurftu endurbætingar með, með-
al annars þurfti að múra í þá nýja
stejna. par eð ofnarnir eru sérstak-
lega patenteruð smíð Carls Francke í
Brimum er gasstöðina bygði átti bær-
inn ekki teikningar af steinunum, en
eins og á stóð ógemingur að fá þá frá
pjóðverjalandi. Með fullri vitund
borgarstjóra setti Borkenhagen sig í
[ Vér mótmælum allir
—Jón Sigurðsson. I
Afl í þjóðlífi Vestur-lslendinga, er Voröld
óneitanlega orðin—lieilnæmt afl, sem reynir að
beita sér fyrir öllu því bezta og drengilegasta sem
til er í þjóðlífinu.
Undiröldur sálarlífsins, hinn forni, norræni
hugsunarháttur blossar þar upp. Tilfinningin
sem knúði forsetann til að segja “Vér mótmælum
allir.’’—Sem knýr oss til að endurtaka það hárri
raustu, “Vér mótmælum allir!” þegar reynt er að
svifta V.estur-fslendinga rétti þeirra og frelsi.
Skrifa þig fyrir Voröld,—ger svo í dag. Kostar
aðeins $2.00 um árið. Fæst enn þá frá byrjun.
gefið hænum sanngjarna ástæðu til að
hafna Borkenhagen sem starfsmanni.
En setjum að svo værj, sem ekki er,
þá er það mál sem engan varðar nema
bæinn einan, en erlend ríki eða um-
boðsmenn þeirra liafa eins og tekið er
fram engan rétt til afskifta af þess-
um málum og verður rílrið íslenzka og
einstakar stofnanir þess að gæta frá
upphafi að þessi dýrmæti réttur fari
ekkj forgörðum fyrir vanrækslu (per
desuetudinem)
Hvað viðvíkur ræðismanninum þá
sýnist—meðfram af því að hann áður
hefir gjört ósennilegar kröfur fyrir
höncl stjórnar sinnar án þess að athug-
að hafi verið hvort stjórn hans hafi lagt
það fyrir hann — ástæða til að rann-
saka með því að ha'a af I.undúna-
stjórninnj, hvort:
1. Lundúnastjórnin hafi lagt fyrir
ræðisanninn að bera fram óheimila og
óréttmæta kröfu á óformlegan hátt.
Sé svo verður með kurteysi að krefjast
.ess, að brezka stjórain lýsí yfir því að
krafan sé á leiðum misskilnjngi bygð
og taki hana al'tur Sé brexki ræðis-
maðurinn valdur að þeim misskilningi
verður að ka'efint að hrezka st.iórnin
kalli hann heim og sendi nýjan.
2. Hvort brezka stjórnin hefir lagt
fyrir hann að gjöra hina óheimilu
kröfu, en hann tekið upp hjá sjálfum
sér hinn ól'ormlega flutning hennar. Sé
svo verður að láta brezku stjórnina
vita að óheimjlum kröfumu sé ekki
sint og ekki tekið "ið þeim og eins að
eyða m.isskilnini þeim sem veldur kröf-
'unni. Verður hrezka stjómin að láta
ræð>“niaiininn biðja afsökunar á óv> '5-
ingu þcirri, sem stjóm lands vors og
i’fki > oru hefir verið sýnd og kalia
hann siðan heim og senda nýjan.
3. Hvort ræðismaðurinn hefjr tekið
bæði kröfuna og flutning hennar upp
hjá sjálfum sér, og reynist svo, verðm
jíslenzka stjómin tafarlaust að svifla
hann viðurkenningu )exequatur placet)
KOL! KOL!
Vér getum afgreitt fljótt og vel bæði HÖRÐ og LIN Lol.
Beztu tegundir. Ef þér hafið ekki byrgt yður upp nú þegar,
þá komið og sjáið oss. Vér getum gert yður ánægða.
Talsími Garry 2620
D.D.Wood & Sons Ltd.
Office og Yards: Ross Ave., homi Arlington Str.
. . og veita honum passa til brottferðar
sambandv^ Francke t,l þessaðfá Léðanmeð fyrstu ferð m útlanda
hann til að láta af hend! teiknmgar af |síðan verður stjórnln að tilkynna Lun.
, „ _ , dunastjomjnni hvað gjorst hefir og
'innovurortni' u' r> nlrn tinnrli lrn in rr _ ’
biðja hana að senda nýjan ræðismann.
Samkvæmt alþjóðalögum er viðtöku-
þjóð heimilt að svifta ræðismann við-
urkenningu án þess að gera sendiþjóð-
annarstaðar. Francke sendi teikning-
arnar og kostnaðaráætlanir um bygg-
ingu þeirra og tilboð frá verksmiðju
nokkurri í Höganes í Svíþjóð um út-
vegun á
fram og
eitt í Kaupmannahöfn (A. T. Möller &
Co.) milligöngumaður með skrifin.
Borgarstjóri gekk fyrir hönd bæjarins
að kaupunum og komu steinarnir hing-
að með fuiiu leyfi brezka konsúlsins í
Kaupmanhahöfn, vöruskírteínj o.s. frv.
árituð og stimpluð af honum.
Pað sem hér á að vera ábótavant að
dómi konsúlsins er það, að A.T. Möller
& Co. sé á svonefndum svartalista og
að Francke sé pjóðverji.
Hvað viðvíkur því, að A. T. Möller
þeim. Urðu nokkur skríf __ . „ . „ ' ' ...
1 jinni nema grein fyr,r astæðunm )sbr.
aftur um þetta og var firma iT „„ . „ „ .
_______/A c Lizst) og hafa-t.d. Sviar þráfaldlega
gert það við enska sendimenn meðan
á ófriðnum hefir staðið.
Ef svo skyldi reynast, að engum sér-
stökum sé um misferlumar að kenna
sem ólíklegt sýnist, verður að krefjast
yfirlýsingar brezku stjórnarinnar um,
að hér sé um misskilning að ræða og
sé þar með sú hlið málsins afgerð.
Hvað kola farminum viðvíkur verður
af framangreindqm ástæðum að krefj-
ast:
1. Að brezka stjórnin tafarlaust
sé á svonefndum svartalista þá sýnisí j leyfi honum að fara til fslands. Ef hún
það ósaknæmt þó hans hjálp hafi verið , ekki fæst til þess, sem varla getur ver-
notuð þar sem ekki er vinanlegt að jð nema fyrir handvömm þá verður að
hann hafi haft neinn fjárhagslegan heimta að
S0L0LD
Drenginn þinn langar til að eign-
ast Sólöld eins og hina drengina
sem hann þekkir.
Öll börn vilja eiga “Sólöld”
Stúlkuna þína langar til að eignast
Sólöld. Hún vill læra “ástkæra,
ylhýra málið.”
Sólöld kostar aðeins $1 um árið
SENDID pENNAN MIDA I DAG
VORÖLD PUBLISHING CO., LTD.
48281/a Main St.,
Winnipeg, Man.
Kæru herrar:—
Gerið svo vel og sendið mér blað yðar Sólöld. Hérmeð fylgir
$1.00 fyrir fyrsta ársgjaldið.
Dagsetning _________________________________
Nafn
Aritan
Dragið ekki að gerast áskrifendur Sólaldar.