Voröld - 22.02.1921, Blaðsíða 3

Winnipeg 22. febrúar, 1921.
VORöLD.
Bls. 3
svo lítið skeytt um boðorð þeirra
úr því, Það getur öllum stjórn-
um yfirsézt. En séu menn sann-
faerðir um einlægni þeirra er
með völdin fara, er jafnvel
stjómum fyrirgefin vangá. Að
hvatirnar séu hreinar er stóra at-
riðið, en ekki hitt að vera ó-
skeikull. Það er hreinskilni og
einlægni sem með þarf, til þess
að hrinda nauðsynlegustu verk-
um þjóðfélagsins í framkvæmd.
Það er hún sem þarf með til
þess að leysa opinberu málin nú
úr fjötrunum sem þau eru í. Og
þegar til hreinskilni kemur, hefi
ég þá trú, að hún sé til í ríkara
mæli hjá hverjum algengum
borgara, en hjá lærðu stjórn-
málamönnunum. Trúið þeim
ekki, er reyna að telja ykkur trú
um það, að bændastefnan sé í
því fólgin að mata krókinn fyrir
vissa stétt landsmanna. Hún
krefst þess eins að meira réttlæti
eigi sér stað í meðferð opinberra
mála en áður. í austur hluta Ont-
ario fylkis þar sem fleiri voru
naprir í garð bændastefnunnar
en í vesturhlutanum, er nú
meira fylgi og virðing sýnd
stefnunni en áður, og óhugur til
hennar að mestu horfinn. Og
það stafar af því, að þorps og
bæjabúar sjá nú, að bændur eru
ekki eins sjálfselskir og sérdræg-
ir í stjórn og óttast var, heldur
eru þeir vel vakandi yfir hag
landsins og heill þegnanna í
heild sinni. Breytingarnar, sem
þeir hafa gert á löggjöfinni, bera
vott um svo mikla einlægni hjá
þeim að fáir efa nú, að það sé
farsæld allra íbúa landsins, sem
þeir bera fyrir brjósti.
Sumt af því er stjórnin hefir
komist að og flett ofanaf í Ontar-
io, er hvörki til vegs né heiðurs
gömlu stjórnunum þar. Er ó-
þarft á þessum stað að lýsa því
náið. Það varð ekki dulið, að
talsvert hnupl (pilfer) hafði átt
sér stað í sambandi við .hið op-
inbera. Og efast ég ekki um að
gömlu stjórnirnar hafi hlotið að
vita um það. Að minsta kosti var
ekkert gert af þeirra hálfu til að
kippa því í lag. Það varð hlut-
verk hinna algengu borgara,
bænda og verkamanna stjórnar-
innar, að reyna það, og að fá
þýfinu skilað aftur til fólksins
sem átti það.
IV.
Er nú nokkuð að læra af því,
hvernig bænda og verkamanna-
stjórnin hefir reynzt í Ontario?
Lexían er við höfum þar af
reynzlu lært, er sú að minu áliti,
að tími sé kominn, að alþýðan í
Canada geti örugg fært sér það
í fang, að taka við stjórnartaum-
unum sjálf, en dragi þá úr hönd-
um lærðu flokkstjórnarsinnanna.
Alþýðan er orðin vaxin því að
fara með frelsið. Að vera góður
réttur og sléttur borgari eru betii
meðmæli stjórnmálamannsins,
en það að vera einn af þeim
þaulæfðu úr gömlu flokkstjórnar
skólunum. Fólkið er orðið þreytt
á þeim. Það krefst manna við
völdin sem bera hag þjóðfélags-
ins fyrir brjósti og leitast við að
gera það sem þeir vita réttast.
Mér er bæði tímans ogann-
ars vegna varnað að segja mikið
um lands málin. En ef ég má
segja ykkur spár mínar að því er
þau snertir eru þær á þá leið, að
mig furðaði ekkert á því þó alt
iandið, alt Canada ætti eftir að
verða fyrir sömu reynzlu og
Ontario, þegar tækifærið gefst til
þess. Ég hefi verið að spá því
að þjóðin ætti fyrir höndum að
setja fremur menn til valda sem
sýnt hafa með almennri fram-
komu í hversdags verkum sínum
að eru verðir trausts hennar, þó
óreyndir séu í stjórnmálum, held-
ur en hina „góðfrægu“ stjórn-
málamenn, með þeirri sögu, er
sumir þeirra eiga sér á baki.
Þjóðin mun ekki aðeins vænta
heillavænlegri framfara frá þeim
fyrnefndu, heldur mun reyndin
verða sú að þær munu ekki lát-
■nár lenda við loforð tóm. Þetta
efni er mikilsverðara en margur
hyggur, en frekar skal samt ekki
farið út í það hér.
Með hverju getum við unn
ið landinu mest gagn? Með þvi
að hrinda í framkvæmd sem
mestu af nauðsynlegum umbót-
um. Að því verðum við að
hjálpast, vera sem einn maður ef
unt er. Og nauðsynlegustu um-
bæturnar er bættur hagur alþýð-
unnar. Það er sannleikur sem
við verðum að standa við og
beita gegn öllum brögðum gam-
als vana og afturhaldsanda. Við
verðum fyrst og fremst og á öll-
um tímum að vinna að velferð
allra borgara landsins, hvort sem
er í Manitoba, Ontario eða ann-
arsstaðar. Við verðum að sýna,
að þeir sem reyna til að sundra
okkur eða aftra samvinnu geri
það sjálfum sér til vanvirðu og
ógagns. Ég mótmælti því ein-
dregið en forsæiisráðherra Can-
ada kallaði okkur bændur, verk-
amenn og hermenn BOLSHE-
VIKA (fólksvíkinga?) og lét það
orð tákna að við værum fjand-
menn landsins, af því ég veit að
lýðhollari menn mun erfitt að
benda á en þessa flokka. Borg-
arar Ootario fylkis hafa nú haft
stjórn, skipaða þessum flokkum
í 1 2 mánuði. Og hvernig treysta
þeir þeim? Þegar stjórnin varð
að leggja í fyrirtæki sem svo
mikils fé þurfti við að einstök
lánfélög vildu ekki veita það,
hlupu borgararnir þannig undir
bagga, að þeir lögðu fram helm.
ingi meira fé en með þurfti, á
48 klukkustundum. Svona er
traust þessarar stjórnar hjá fólk-
inu. Ég mótmælti forsœtisráð-
herranum, ekki svo mjög af því
að þetta var sagt um flokk er ég
tel mig í, eða að það var sagt
um stjórn þá er ég veiti forstöðu
heldur vegna hins, að það er
gamla lúalega,—en ég vona senn
útdauða—aðferðin til að sundra
borgurunum, ef ske kynni að
stefna hans grœddi á því. Ég
virði alveg eins þann mann sem
er mér ósammála og hinn sem
er mér sammála. Menn getur
greint á um aðferðir þó tilgang-
urinn sé sá sami, en hverjum
manni sem etur borgurum lands-
ins saman í þeim ógöfuga til-
gangi sem á er bent, get ég ekki
fyrirgefið. Það eru, eftir minni
skoðun, ein verstu brögðin við
þetta land, landið sem við unn-
um öll.
Verkafólkið fær það sem
Rockefeller og hans nótar fram-
leiða þ- e. ekkert. Og Rocke-
feller og hans líkar fá það sem
verkafólkið framleiðir þ. e. bil-
jónir dala.
Ánœgður verkamaður er eft-
irlætisgoð okrarans.
JÓN HALIFAX
Eftir ungfrú Mullock.
Stefán Einarsson og Sig. Júl. Jóhannesson,
hafa þýtt.
1. KAFLI.
“Víktu úr vegi fyrir herra Fletcher.leting
inn þinn —sofandi sauður! litli----,”
“Flækingur,” býst eg við að hún hafi ætlað að
segja (hún var einu sinni hjúkrunarkona min
og heitir Sally Watkins)
Við pabbi litum báðir í kring um okkur,
við vorum steinhissa á því hve óvenjulega hik-
andi hún var með það að nefna þann sem J,ún
ávarpaði því nafni sem henni bjó í brjósti.
En þeegar pilturinn sem htn var að taia við
leit á okkur hvorn eftir annan opineygður og
skýreygður; horfði á okkur augnablik og vék
síðan úr vegi okkar, þá furðaði okkur ekki
lengur á því hiki sem kom á Sally Watkins.
Pilturinn var frábærilega illa til fara, ó-
hreinn og illa á sig kominn; en svipurinn og
ugnaráðið hlaut að aftra hverjum sem var
rá því að kalla hann flakkara eða ræfil.
“pú þarft ekki að fara út í bleytuna dreng-
ur minn; vertu fast uppi við vegginn; þai er
nægilegt afdrep bæði fyrir þig og okkur” sagð^
faðir minn og dró handkerruna sem eg var í
inn í ganginn til þess að komast í skjól fyrir
steipiregninu sem úti var. Pilturinn rétti
fram höndina prúðmannlega og ýtti á eftir
kerrunni til þess að hjálpa föður mínum Eg
sá að höndin var sterkleg, vititekin og gróf
erfiðisvinnu, þrátt fyrir það þótt pilturinn
væri tæplega eins gamall og eg. Alla aleign
mína hefði eg viljað gefa til þess að vera svona
stór og sterkur.
Sally kallaði á mig þar sem hún stóð í
húsdyrunum og sagði: “Viltu tkki koma inn
Pineas litli, og verma þig stundarkorn við
eldinn?—”
En það var æfinlega erfitt fyrir mig au
hreyfa mig úr stað eða ganga, og eg vildi held
ur vera kyr í skjólinu þar sem eg var og horfa á
haustregnið sem steyptist og streymdi niður
á götuna. Auk þess langaði mig til a ð athuga
betur ókunna drenginn.
Hann hafði naumast hrært legg né lið, en
stóð grafkyr og hallaðist upp að veggnum, ann-
aðhvort vegna þess að hann var þreyttur eða
til þess a.ð vera ekki á vegi okkar. Hann virt-
ist lítið eða ekkert taka eftir okkur, en horfði
stöðugt niður á sléttuna—því við vorum svo
mikið framfarafólk í bænum Norton Bay, að
það voru stéttar meðfram aðalgötunni—Pilt-
urinn horfði á umbrot vatnsdropanna sem allir
sýndust taka andvarp um lei'N og þeir hurfu
í va,tnsstrauminn; það var eins og þeir blésu
frá sér náfroðu. Eg tók niáhvæmlega eftir
piltinum; andlitið var alvarlegt, þreytu— og
þunglyndislegt þegar tillit var tekið til þess að
hann var ekki nema f jórtán ára eða þar um bii.
Eg skal lýsa honum með fáum orðum; þótt lið-
in séu meira en fimtíu ár þá stendur hann mér
fyrir hugskotsjónum eins og eg sá hann þennan
umrædda dag.
Augun voru brún og skarpleg, eins og tind-
randi stjörnur; augnabrúnirnar stórar; nef-
ið eins og á flestu Saxnesku fólki—ekkert ein
kennilegt við það— varirnar sterklegar og
fagrar, en klemdar fast saman; hakan breið
með skörpum dráttum sem lýstu festu og veitt:
hún ölu andlitinu þann blæ, er sýndi viljaþre’-
og staðfestu. Án þess að hakan beri einmit
þessi einkenni lýsir sér æfinlega einhver ófull-
komlegleiki, jafnvel í fegursta og fullkomnasta
andliti að öðru leyti .
Eins og eg hefi áður tekið fram var piltur-
inn hár vexti og sterklega bygður, og ég sem
var pervisalegur aumingi, dáðist að líkamlegri
hreysti, það var eins og náttúran hefði veitt
honum alt í ríkum mæli, limirnir voru sterkleg
ir og vöðvamiklir; herðarar breiðar og kraftv
legar; kinnarnar- eins og tvö blöð rituð af
hendi heilbrigðisgyðjunnar—jafnvel þótt þær
væru fremur holdgrannar; hárið var bjart,
og hrokkið.
þannig leit hann út í mínum augum; ég
dáðist að honum og man eftir honum— sé hann
eins og hann stóð uppi við vegginn fyrir 'imtíu
árum—alveg eins og það hefði skeð í dag. Eg
man líka eftir útsýninu; gatan sem lá út að
Háa stræti var mjó og óhrein. í fjarska sást
enn á grænt engi þótt farið væri að hausta; á
báðar hliðar voru opnar húsdvr og heyrðuú
íþaðan allskonar hjáróma ráddir; börnin sull-
uðu í pollunum og rennunum og stjórnuðu þar
heilum skipaflotum úr kartöfluhýði. Fram
undan blasti við Háa stræti þar sem að borgar-
stjóra húsið var með svölum og allskona"
skrauti, og í fjarska þar sem skýun voru hykk-
ust upp yfir teygðist í loft upp turninn á gamla
klaustrinu í fögru skógarrjóðri. Á þá bygg-
ingu litu allir Norton Bay búar með stolti og
lotningu. Alt í einu steyptust yfir klaustrið
sterkur ljósstraumur. Eg tók eftir því að
ókunni pilturinn leit upp og horfði á það.
“Rigningunni styttir bráðum upp” sagði eg er
var ekki viss um að hann heyrði til mín.
Hvað gat hann verið að hugsa um svona alfar-
lega? Hann sem var ekkert nema blátt áíram
fátækur vinnudrengur, sem flestir mundu
halda að hugs iði alls ekki neíir
Eg býst við að faðir minn hafi ekki tekið
eftir Piltinum né litið á hann; hann hafði að-
einsboðið honum að standa í skjólinu hjá okkur
vegna þess að honum fanst það sjálfsagt og
sanngjarnt. í raun og veru hafði hann eugar
tíma til þess að gefa öðru gaum en sínum
eigin störfum; hann var lífið og sálin í stóru
og vaxandi fyrirtadú. Eg sá það á því hversu
drættirnir hörðnuðu í andlitinu á föður mín-
um og hvernig hann lamdi stafnum sínum nið-
ur í vatnið og bleytuna að hann óskaði sér að
vera kominn í sútunarverksmiðjuna aem þar
var skamt frá. Hann tók stóra silfur úrið sitt
upp úr vasa sínum og leit á það snögglega
það var eins og öllum stæði ótti af þessu úri;
því að það virtist hafa svo mikið af eiginleikum
húsbóndans; það var eins og dómstólarnir
miskunarlaust en réttlátt, skeikaði aldrei um
eina einustu sek;ndu.
“Tuttugu og þrjár mínútur tapaðar vegna
þessarar skúrar.” sagði hann, “Hvernig á eg
að fara að því að koma þér 'heim Pineas litli’
nema þú viljir koma með mér út í sútunarverk-
smiðjuna. ”
Eg hrysti höfuðið: það var sérstaklega
erfitt fyrir Abel Fletcher að eiga annan eins
vesaling fyrir einkason, sem eg var. Eg var
orðin sextán ára, og gat ekki fremur björg mér
veitt en ungbarn.
“Eg veit ekki hvar það lendir; eg verð að
fá einhvern til þess að fara með þér” sagði
hann.
Faðir minn hafði fundið upp nýja kerru
handa mér, og í henni gat eg með aðstoð hans
hjálpað til þess að aka mér áfram. pannig
gat egfarið með honum öðru hvoru milli húss
og verksmiðju, og til kunningja okkar; en þó
þorði hann aldrei að sleppa mér einum.
“Heyrðu Sally!—Sally Watkins þekkirðu nokk-
urn dreng sem vill vinna sér fyrir ráeinum
centum?”
Sally heyrði ekki til hans; en eg tók eftir
því að ókunni pilturinn roðnaði þegar hann
heyrði til föður míns; hann gekk áfram eitt
skref eins og í leiðslu.Eg hafði ekki tekið eftir
því hversu hann var holdgrannur og hversu
svangur hann virtist vtra.
“Pabbi,” sagði eg í hálfum hljöðum. En i
sama bili herti ökunni pilturinn upp hugann og
ávarpaði föður minn: “Herra minn,” sagði
hann; “Eg þarf að fá eitthvað að gera,
viljið þér lofa mér að vinna fyrir þessum
centum?”
Hann talaði allgóða enskU/ólíkt þvf sem
við gerum flestir hinir; hann tók ofan gömlu
slitnu húfuna sína, og leit ófeimin og einarð
lega framan í föður minn. Gamli maðurin"
virti hann fyrir sér frá hvirfli til ilja.
“Hvað heiturðu, drengur minn?”
“Jón Halifax. ”
“Hvaðan kemirðu?”
“Frá Cornwall.”
“Eru foreldrar þínir á lífi?”
(framhaid)