Voröld - 29.03.1921, Blaðsíða 1

IV. ÁRGrANGUR.

BLAÐ BÆNDA OG VERKAMANNA
WINNIPEG, MANITOBA. 29. MARZ, 1921.
~'i"
' ■ —-1,—
Almennar fréttir.
' '■■■■■ ..........
W. A. Pritchard einnaf verk-
amanna leiðtogunum sem í
varðhaldinu sait, fór heiin til
sín vestur að hafi nýlega; var
honum fagnað mjög er hann
kom vestur. Á meðan hann
var hér í bænum kappræddi
hann um verkamannamálin,
um frjálsa verzlun og um þjóða-
sarnbandið við tvo prófessor
ana af Wesley-skólanum og
aðra ,og veitti jafnan betur ef
ef marka má nokkuð undir-
tektir fundanna.
Jon Quen þingm. leggur til
að féð sem verja á til þess að
veita hertoganum af Devons-
hire móttöku, sé varið til að
uppfylla nauðþurft atvinnu-
lausra manna.
Jamica, • ein af Vest-India
' eyjunum, hefir ótilkvödd boð-
ist til að greiða Bretlandi 350
þúsund dali árlega, til þess að
létta undir með að greiða
stríðsskuldina.
'Byggingarefni er heldur að
hækka í verði; ástæðað' er tal-
iu sú að eftirspurn sé heídur að
aukast og útlit fyrir að dálítið
verði bygt ákomandi vori.
'Stríð á milli Mexico og
Bandaríkjanna, er reynt eftir
megni að kvekja; það' sem
að kolunum blós í þetta skifti,
eru eigulegir olíunámar í
grend við1 stað þann er Tam-
pico er nefndur í Mexico, og
hjörtu auðmannanna í Banda-
rákjunum kváðu knítt órjúf-
andi ástarböndum.
Eitt hundrað miljón dala lán
hefir Rúmanía fengið hjá
bresku og frönsku auðfélagi
Skilyrðin sem lán þetta fékst
með, eru þau, að auðfélagið
fær í sínar hendur alla olíu
náma landsins. öanada ætti nú
að geta fengið rentu af bessu 25
miljón dala láni sem hún veitti
Rúmaníu fyrir tveim árum
ríðan.
Bolshevikar í Svíþjólð1 hót-
uðu allsherjar verkfalli meðan
rætt var um fjárlögin, ef kaup
verkamanna yrði lækkao.
í tali er að jafnaðar manna
leiðtoginn Eugene V. Debs
verði leystur úr fangelsi innan
skams.
Á Bretlandi hefir vérið á-
kvarðað að senda æskilega inn-
flytjendur til þessa lands frítt,
eða þeim að kostnaðarlausú.
Er það gert í samráði við sam-
bandsstjórnina hér.
'Harding forseti er að draga
upp nýja skilmála um viðskifti
við Rússland; eru þeir taldir
mjög rýmilegir og ólíkir hin-
um eldri.
Á þinginu í Hollandi er ver-
ið að draga upp frumvarp til
laga, þess efnis að þjóðin geti |
að Vilhelmínu drotningu and-
aðri, kosið sér konung sjálf;
—drotningin á enga erfinga.
Tíu þúsund hermönnum er
enn haldið sem föngum á
Frakklandi, og ekki leyft að
fara heim il sín. peir kváðu
eiga að vinna af sér skuldir
Rú'sslands áður en þe'im er
sleft. En þær eru frá tímum
keisara stjómarinnar. pessir
hermenn era þannig til Frakk-
lands komnir, að þeir voru
sendir þangað til þess að berj-
ast með sambands hernum
sem ekki veitti heldur af.
■Sannarlega verðskulda þeir
önnur laun en þau að vera
haldnir sem þrælar.
Fyrir tveim vikum síðan
fóru fjórar auka-kosningar
til þings fram á Bretlandi.
Hafa verkamenn unnið þrjú
sæíin, en tapað áðeins e'inu.
Grikkir kváðu vera önnum
kafnir að búa sig út í stríð
móti Tyrkjum. Tilgangur-
inn sagður sá, að tryggja sér
frið og lönd í Littlu-Asíu og
hjálpa sambandsþjórnunum til
að þröngva Ung-Tyrkjum til
að samþykkja Tyrkneska samn-
inginn eins og hnn var úr
garði gerður af þjóðasam-
bandinu.
Nýlega dó prestur í Sviss-
landi er Baudenbacker hét.
Læknar höfðu komið og skoð-
að hann, og kváðu hjartað hætt
að slá, og manninn dauðan.
Syrgendur söfnuðust utan um
hann og fyltu húsið er hann lá í
blómum. En 14 klukkustund-
um gftir andlátið vaknar karl
aftur og undraðist stórum, er
hann sér bæði syrgjendurna og
blómin í kring um sig. ‘Kall-
ið hefir ekki verið komið,”
sagði hann er hann fékk mælt.
Læknar kváðu hann geta lifað
mörg ár enn, en telja samt eitt
með því undarlegasta að hjart-
að skyldi eftir 14 kl. stunda
hvíld taka aftur til starfa.
Ekki var þess lengi aðbíða að
sameigna sinnar á þýzkalandi
gerðu uppreist, eins og spáð var
af mörgum, ef me'ð útlendan
her væri farið inn 1 landið.
Nú er pýzkaland í uppreitar-
báli statt'; átti það upptök í
Mið-þýzkalandi, en breiddist
bvo brátt út þaðan til Saxlands
Hamborgar O’g jafnvel til Ber-
línar. Uppreistar e!ða bylting-
ar flokkarnir brutust inn í
banka og ræntu þá sprengdu
bæjarráðs hallimar í tveim
borgum í loft upp, stöðvuðu
námavinnu með því að fylla
námurnar vatni, og vinnu á
'mrkstæðum og í skipakvíum
Og víðar varð að hætta þeirra
vegna. Lögreglan skarst í leik-
inn, en orkaði ekki að bæla nið-
ur uppreistina, þó tafið gæti
hún fyrir henni. Tekið er
fyrir að Rússar hafi slegist í
leikinn með uppreistar mönn-
um, nema ef vera skai með því
að leggja þeim til fé, sem mik-
dl grunur er á. I Selsíu er sagt
að nokkrir menn frá sambands-
þjóðunum hafi verið myrtir er
um atkvæðagreiðsluna sáu, er
iþar fór nýlega fram. Stjórnin
talaði um að setj'a herréttarlög
í landinu, en ekki hefir þó orð-
ið af því; og enn hefir hún
vald yfir uppreisttinnieftir því
sem fréttir segja.
Herniáladeild Sambandsstjórnar-
innar heíir auglýst a3 103 herdeild-
inn eöa The Calgary Rifleo verði
aftur stofnuð eða endurreist og
haldið við, það kvað sem sé eitt
stríð óháð enn; “Striðið sem enda
a öll stríð! ”.
Bændafélagsskapurinn (The
NonPartisan League) í Banda-
ríkjunum hefir mjög gengist
fyrir því að stofna blöð, sem
cólkið ætti sjálft, og gæti reitt
sig á að ynni fyrir velferð þess
en ekki fárra auðmanna eins
og blöðin liafa að undanförnu
gert og gera enn. Er árangur-
inn af því sá að í Dakóta, Minn-
isóta, Montana og Idaho hefir
slíkum blöðum verið komið á
fót. Smáblöð geta það
heldur ekki talist þa.r sem
stofnfé þéirra er alt að þrem
miljónum dala, sem hundrað
þúsund hluthafar hafa lagt
fram. Sameignar hugmynd-
in er að verða æði algeng, og
grípur á mörgum sviðum orðið
fram fyrir hendur á séreigna-
stefnuni. Að þes'si sameign
blaða sé góð, segir sig sjálft.
Farast manni er Liagett heitir
fólksinnflutnings stjora í Norð-
ur Dakota þannig orð um þetfta:
Ef gefa skal dagblöðum Banda-
ríkjanna þann vitnisburð er
þau eiga, er hann frá mínu sjón-
armiði sá, að þau séu stærsfi
þröskuldurinn á leið stjórnar-
farslega umbóta og beittasta
vopnið sem borið' er á móti
öllu er hag alþýðunnar við-
kemur. Ef lýðfrelsi á nokk-
um fíma að njóta sín, þarf að
taka þennan þröskuld, þetta
vopn úr höndum einstakra
manna, og fá það alþýðunni,
verkalýð og bændum í hendur.
BLöðin þurfa að vera eign fólks-
ins. pá fyrst simia þau eitt-
hvað velferð þess. par sem
sameign blaða hefir verið
rengd, hefir þctta komið glögt
í ljós. Eg þakka þeim það, að
alþýðan og kröfur hennar hafa
verið teknar meira til greina
en áður hér í Dakota og að við
eigum við meira frelsi að búa
okkar á milli, en nokkurt ann-
að fylki Bandaríkjanna”.
Nýlega var haldin almennur
fundur méðal fslendinga til
þess að leggja fram reikninga
eftir íslendingadaginn í fyrra
og kjósa nýja nefnd. Eins og
Voröld sagði frá í fyraa var
engin nefnd kosin þá heldur
ákváðu vissir menn að vera
nefndin. petta var viður-
kent í skýrslu sem lesin var
upp á fundinum og var það
hreinskilnisle'ga gert.
pessir voru kosnir í nefndina
í ár: 1
1— Hannes Pétursson, forseti.
2— Iljálmar Gíslason, skrifari.
3— -Ólafur Bjamason, féhirðir.
4— Björn Bjömsson,
5— 'Sveinbjörn Árnason.
6— Ólafur Pétursson,
7— Stefán Eymundsson,
8— J. J Bíldfell,
9— Páll Fjeldsted,
10— Dr Sig. Júl. Jóhannesson,
Sérstaklea verður reynt að
vanda til hátíðarinnar í ár; þar
á méðal er 'ætlast til að fram-
fari skemtanir sem aldrei hafa
'sést fyr.
Tillaga kom fram í öldunga-
deild Bandaríkjaþingsins þess
efnis, að taka við nýlendum
Frakka og Breta í Vestur-Ind-
íum sem borgun fyrir þær
skuldir, sem Bandaríkin eiga
þjá þessum ríkjum. Blöð
Bandaríkjanna eru því mjög
andvig að nokkuð verði gefið
eftir af skuldunum.
Mfi. FOED.
Frá New York kemur sú frétt
að Mr. Ford sé að semja umút-
gáfu skuldabréfa er nemi 50
miljónum dala, því að hann
skortir fé í svip til að greiða
skuldir, sein hvíla á verksmúöju
hans, og eru þar meðtaldirskatt-
ar, er nema 40 miljónum dala
og greiða í fjórum afborgunum
árlega. Y erkmiðjur hans
eiga nú um 60 þúsund bifreiðar
óseldar, sem metnar eruá 30
miljónir dala. Fyrir tveim ár-
um tók Ford 40 miljónir dala
til láns til að kaupa verksmiðj-
ur af keppinaut sínum og hefir
þegar greitt helmmg þeiraar
skuldar.
Gyðingum er mjög illa við
Ford og telja sér hann fjand-
samle'gan. peir breiða það nú
út, að Ford ætli að leggja 30
miljónir dala í þýzka verk-
smiðju sem bæði eiga að smíða
bifreiðar og hergögií. peir segja
og, að hann sé í félagi við þá
menn sem vilj1 koma Yilhjálmi
keisara til valda, en kunnugir
telja það til hæfulaust.
—Visir.
ÍSLAND.
Um ‘‘Bóndadóttir” Gutt-
orms farast ‘‘Tímanuin” orð á
þessa leið: “pótt dóttirin ber-
ist ekki mjög á hið yt.ra þá
verða menn þó þess brátt varir
er þeir kynnast heenni að hún
er ekki öll þar sem hún er sén,
og þótt hún sé nokkuð blendin
í máli með köflum, þá getur
hiin haft til að sýna það , að
hún kennir góð og glögg deili
á tungutaki og orðfæri, óðsnild
og orðalist eðra vorra”.
'Séra Eiríkur Gíslason á Stað
í Hrútafyrði er látinn; var
fæddur 1857. Hann var þing-
máður Snæfellinga 1894—99.
Viðbót hefir verið bygð við
hælið á Vífil stöðum til lækn-
inga veikum börnum; viðbótin
kostaði um 25. þúsund krónur;
hús hefir einnig verið bygt þar
handa læknum er kostaði 60
þúsund krónur. Hælið hefir
nú 25 kýr í fjósi.
1000,000 kr. hafa verið veitt-
ar til flóaáveitunnar.
k
Sýslumennimir Bjarni J.
Johnson, og 'Sigurjón Markus-
son hafa báðir verið leystir frá
embætti án eftirlauna.
Um 18,000 íbúar eru nú í
Rekjavík.
Lögrétta hefir minkað í broti
og ér hún nákvæmlega jafn stór
Voröld.
Allmikið' er deilt um það
heima að Goodtemplarar hafi
stutt til þingkosningu eindreg-
inn andbanning og fjandmann
bindindissins Jón verkfræðing
porkelsson. Tíminn telur þa,ð
hina mestu óhæfu og bindindis-
brot.
Guðmundur Eggerz, hefir
fengið lausn frá sýslumanns
embætti, sökum heilsu brests,
—með eftirlaunum.
Látin er frú Guðríður Páls-
dóttir ekkja séra Sveiná Eiríks-
sonar.
prír Islendingar hafa nýlega
farið suður til Rómabargr að
sið forfeðra vorra; það eru
þeir: Jiavíð skáld Stefánsson.
frá fagraskógi, Ríkariður Jóns-
son, listamaður og Ingólfur
læknir Gíslason.
Eigill pórðarson frá Ráða-
gerði á seltjarnarnesi, druknaði
í lendingu af mótor báf 15 janú-
ar.
Bærin að St'aö í Grundar-
fyrði brann til kaldra kola í
janúar mánuði. par var prest-
setur og er séia J. Halldórsson
presturinn.
Nýtt blað stofnað í Reykja-
vík sem heitir “Hamar” rit-
stjóri er M. Ottisen frá ytra
Ilólmi.
Verkamenn unnu við síðus' >
kosningar bæði á Akurevri *
ísafimi.
p. p. porsteinsson, lá í tauga-
veiki þegar Lagari®ss fór að
heiman.
Talsverð hreyfing kvað vera
gott yfirleitt. Fiskafli mikill
en verð á fiski afar lágt.
, Talsverð hreifing kvað vera
heima í þá átt að efna til inn-
flutninga; vilja beztu synir
þjóðarinnar koma á flutningi
héðan að vestan.
Tíminn segir að 11 í),000 kr.
hafi brunið í Borgarnesi af
bankaseðlum; voru þeir allir
frá Islands banka (prívat
manna stofnun útlend). Ríkis-
sjóður verður að borga seðlana
að fullu og tapar þar 119,000
kr. en íslands banki græðir
jafn mikið á þesu.
t