Þjóðstefna - 22.03.1917, Side 1

47. töInblaS
Reykfavik (imtndaginn, 2 2. marz
19 I 7
¥iettia3at\tis.
Danskur uppfyndninga-
maður ætlar að finna ráð
við því, að skip farist fyrir
tundurskotum og tundur-
dufiasprengingum.
r
Hvert skip, sem bygt
er eftir» Frantz-Jensen
aðferðinni,* hvort held-
ur það er herskip eða
verzlunarskip, getur ör-
ugt siglt um höfin, án
þess að óttast að farast
á tundurduflum eða
verða skotið tundur-
skeyti.
— Eg get gert aö engu tundur-
skeyti og tundurduflasprengingar,
sagði danski uppfyndningamaöur-
inn Frantz Jensen. Hver einasti
skipstjóri, hvort heldur hann er á
herskipi eða verzlunarskipi, getur
siglt um höfin jafn-öruggur og á
friðartímum, sé skip hans bygt
eftir »Frantz-Jensen aðferöinni*. —
Sprengidufl eöa tundurskeyti, sem
springa viö skipshliðina, gera ekki
annað en dálítinn hristing, eins og
þegar skip renna fullhart að bryggju.
Menn freistast hæglega til að
kalla svona uppfyndningu óðs
manns æði, en satt er það þó, að
hr. Frantz Jensen hefir lagt upp-
fyndingu sína fyrir fjölda manna,
sem bera skyn á þessa hluti, sem
hafa fengiö mjög mikinn áhuga
fyrir henni og hyggja að hann í
raun og veru hafi fundið lausnina
á hinni miklu skipsvarnargátu, og
margir af flotamálaráðherrum stór-
veldanua eru nú þegar að semja
við uppfyndningamanninn um kaup
á einkaleyfinu.
Frantz Jensen verkfræðingur er
einnig sá maður, sem hefirábyggi-
Iega reynslu í flotamálum. Um 10
ára bil hefir hann verið i þjón-
ustu fiotans. — Hann hefir einnig
fundið upp bátinn, sem knúður er
áfram af þrýstingi vatnsins (án skrúfu
eða hjóla), sú aðferð hefir verið
hagnýtt viö höfnina (í Khöín) og
gefist ágætlega.
Skipabyggingarfreeðin
hefir árangurslaust ér-
um saman reynt að finna
örugt ráð við tundur-
dufium og tundur-
skeytum.
Menn hafa áður reynt að nota
tvöfaldan botn og tvöfaldar h ^ar
til tryggingar skipum, en biliö, sem
þannig hefir myndast milli ytri og
innri þilju hafa menn reynt að
nota að eins miklu leyti og unt
hefir verið til kolageymslu, fyrir
brensluolíur eða fyrir vatn o. s. frv.
og sérstaklega hefir verið reynt að
vernda vélarúm og stjórnarstððvar
skipa með slíkum koifyltum rúm-
um.
í herskipum hefir einnig verið
reynt að hafa síðurnar tvöfaldar og
efni sett á milli, sem þenst út við
raka og lokar þannig fyrir smærri
lekastaði. En þessi efni eru bæði
þung, dýr og fremur gagnslítil
til varnar gegn tundurskeytum og
sprengiduflum. Jafnvel ekki þykk-
ustu slálplötur geta variö skip fyrir
sprengingum, sem útheimta það, að
skyndilega sé látið undan eða þá
að þær fái svigiúm. Sprengingar
— þrýstingur, sem nemur 2000
kíló á fercentímeter, sem sprenging
tundurskeytis eða sprengidufls or-
sakar, hefir sprengt í agnir öll þau
varnartæki, sem hingað til hafa
þekst.
»Frantz Jensen aðferð
In* er nýtt Kolumbusar
egg.
Engum hefir samt sem áður
dottið í hug jafn auðveld aðferð
og »Frantz Jensen aðferðin* íraun
og veru er. Hann notar sjálfan Ioft-
þrýstinginn sem varnarráð. Hann
er notaður í sambandi við brynju
sem er gerð af mörgum opnum
lofthylkjum, að innan settum þéttum
fjöðrum og eru þeir settir í dálít-
illi fjarlægð frá skipshliöinni. Þegar
svo tundurskeytið eöa tundurduflið
hittir og sprengingin verður, verður
það ógerningur fyrir sprengingar-
gasið aö framkvæma sitt vanalega
eyðileggingarstarf. Fjaðurmagnið
ver sjálfa skipshliðina svo að gas-
inu er þrýst af Ioftþrýstingnum út
gegnum opin, út í loftið, án þess
að hafa gert skipinu minsta mein.
Skipið getur svo haldið áfram ferð
sinni án þess aö kæra sig hót um
smágatiö sem það hefir fengið á
yztu járnplöturuar, þangað til það
kemur til næstu hafnar þar sem
gert verður við það.
Hvaða skip sem er,má
útbúaeftir »FrantzJen-
sen aðferðinni*, fyrir
hérum bil 20%afbygg-
ingarverði skipsins.
Ef uppfyndning þessi reynist jafn
fullkomin og einkaleyfiskröfurnar
segja, mun hún á svipstundu gera
byltingu í öllum sjóhernaði. Tund-
urskeytin ónýt. Tundurduflaspreng-
ingar gagnslausar. Ófriður við
verzlunarskip með kafbátinn að
vopni, gerður ómögulegur. Allar
þær ógnir, sem öldur hafanna hafa
lukt sig yfir á siðustu árum, detta
úr sögunni . . . . og vonandi verö-
ur ófriðurinn á enda kijáður áður
en uppfyndningamenn hernaðarins
hafi fundið nokkuð upp, sem kom-
ið geti t staðinn.
Hr. Frantz Jensen getur þess
einnig að markmið hans hafi ekki
verið að auka á sjóhernaðinn, held-
ur að gera hann óhugsandi — og
hann hefir þá bjargföstu vissu að
honum hafi tekist það.
Uppfyndning mín heyrir held-
ur ekki eingöngu til ókomnum
tíma. Það er ekki nauðsynlegt aö
byggja ný skip til þess að notfæra
sér »Frants Jensen aðferðina*. Á
svo sem tveggja mánaða tíma má
koma fyrir í hverju einasta skipi
öruggum vörnum gegn sprenging-
um.
En verður þetta ekki ákaflega
dýrt?
Hreint ekki . . . sérstaklega að
því er verzlunarskip snertir. Mjög
nákvæmir útreikningar hafa sýnt að
það muni ekki kosta meira en
20% af upphaflegu byggingaverði
skipanna að koma þessum varnar-
ækjum í þau. Hugsið yður að
allur danski verzlunarflotinn verði
gerður ósærandi fyrir 20% af hans
upphaflega verði . . . með öðrum
orðum hlægilega lítið brot af nú-
verandi verði'hans. Það mundi vera
sama sem geypi verðhækkun á öll-
um dönskum siglingum, gullöld
sem oss nú ekki dreymir um. . .
Svo háfleigar eru þær vonir, sem
verkfræðingurinn Franz Jensen hef-
ir um uppfyndningu sína. Nú á
það að sýna sig, hvort þær vonir
standast miskunarleysi reynslunnar.
B. T.
Bréí frá Vínarborg
frá Axel Breidahl.
þó nokkuð sé liðið frá jarðar-
för keisarans, hanga hinir löngu,
svörtu sorgarfánar fyrir framan
hinar skrautlegu hallir og hylja
hina brosleitu ásjónu Vínarborg-
ar, og sýnismunirnir í gluggun-
um eru sífellt huldir kolsvörtum
grispappír og ljóskerastaurarnir
eru jafnframt vafðir sorgarslæð-
um.
En sorgin er aðeins á yfirborð-
inu. Borgin bíður aðeins eftir
heppilegu tækifæri til þess að
varpa af sér sorgarslæðunni og
sýna brosið. Franz Jóseph keis-
ari er dáinn og grafinn, og þar
með er saga hans úti. Keisar-
inn er dáinn, keisarinn lifi!
jafnvel daginn eftir jarðarför-
ina byrjaði skvaldrið og hávað-
inn. I leikhúsunum var Ieikið
fyrir jafnmörgum áhorfendum sem
aðgang gátu fengið, og á Grand
Hotel stigu hinar ungu meyjar
Wienarvalsinn eftir hljóðfæraslætti
Zigöjnanna. Tíminn hefur ekki
rúm fyrir tilbúna viðkvæmnis og
uppgerðarsorg. Og þar að auki,
var Franz Joseph orðinn háaldr-
aður maður, og hann dó eðlileg-
um dauða.
Ungverski rakarinn minn sagði
sannleikann: #Elskaður eða ekki
elskaður? þegar einvaldur þjóð-
höfðingi kemst yfir sjötugt, þá
verður hann ósjálfrátt friðhelgur
og umvafinn ástsæld lýðsins.
Sérstaklega þar sem þjóðin á
eins mikið til af konunghollustu
og í Austurríki. En að gamla
keisarans sé saknað? Nei, við
þurftum blátt áfram að fá nýjan
keisara!"
Eins og það er satt, að ellin
og hinar mörgu lífsraunir höfðu
veitt Franz Joseph nokkurskonar
helgi meðal þjóðarinnar, þá er
hitt líka jafnsatt, að hann stóð,
að nokkru leyti í vegi fyrir fram-
förum þjóðarinnar. því í skjóli
þeirrar lotningar, sem þjóðin bar
fyrir honum, þreifst það aftur-
haldsstrit, \ sem einkendi hinn
myrta stjórnarforseta, Stiirgkh
greifa.
„Hann var snyrtilegt gamal-
menni!“ segir nágrannakona
mín, sem verzlaði með ritföng
og pappír, um keisarann. „Og
nú gengur hann vel út!“ bætti
hún við, um leið og hún benti á
geysistóran stafla af póstkortum
með mynd keisarans, sem stóð
á búðarborðinu.
Eg heimsótti þessa vinalegu
gömlu konu, sem var orðin grá-
hærð, daginn fyrir jarðarförina.
Hún er í góðu skapi því að hún
hefur heimt son sinn heim úr
stríðinu. Hann er undirforingi,
svarthærður og sterklegur og
hefur fimm heiðursmerki á brjóst-
inu. Félagar hans eru þar með
honum, sem hafa ásamt honum
hlotið þann sérstaka heiður að
vera vlð jarðarför keisarans.
Móðir hans kallar á hann til þess
að kona kétsalans, sem þar er
stödd, geti fengið að sjá hann.
þessi sýning á honum gerir hann
vandræðalegan á svipinn oghann
fer brátt út úr búðinni.
Við snúum okkur aftur að
Franz Joseph, og gamla konan
sýnir mér nýja bunka af gömlum
myndum af keisaranum, sem
lengi hafa verið ógjaldgengar
þangað til nú. Nú renna þær út
eins og heitt Winarbrauð. Franz
Joseph á bænaskemli sínum, við
vinnuborð sitt, fyrir framan her-
fylkingarnar og löngu gleymdar
myndir frá ýmsum tímabilum
hinnar löngu æfi hans. þessi vara
'flýgur út, svo að verzlun gömlu
konunnar gengur ágætlega í dag.
Eins dauði er annars lif.
„Hann var góður maður, gamli
keisarinn", segir konan, semverzl-
ar með myndirnar af honum. „Nú
fáum við að sjá, hvers mikils
virði sá nýi er!“ Hún meinar
auðvitað i póstkortum.
Á Neuer Markt litast eg um
eftir syni kaupkonunnar. Hann
stendur þar í röð með félögum
sínum og allir eru þeir þakt-
ir heiðursmerkjum. . Alvaran
stendur afmáluð í hinúm skörpu
andlitsdráttum þeirra. En sú al-
vara lýsir ekki hátíðartilfinningu
hinnar líðandi stundar. Hún end-
urspeglar ógnirnar á vígstöðvun-
um, sem þeir yfirgáfu i gær, og
sem þeir eiga aftur að hverfa til
á morgun. því að heiðurinn, sem
þeim hlotnaðist í dag, er aðeins
til að hressa þá til að halda áfram
ófriðnum í Rúmeniu. Karl keis-
ari þekkir þjóðina sína. Hann
hefur sjálfur tekið þátt í erfið-
leikum hernaðarins með þeim og
veit hvaða þýðingu svona lagað-
ur heiður hefur, og sérstaklega