Akureyrarpósturinn - 05.08.1886, Qupperneq 2

26
Viliam Glartstone.
(Brot úr fyrirlestri eptir danskan mann).
1853 varð Gladstone fjármálaráðgjafi
í fyrsta sinn. Hann vakti á.kaflef;a mikla
eptirtekt pegar hann fram lagði fjárlögin.
Opt hjelt hann við þau tækifæri tölur í 4
5 tíma, tölu fulla af tölum. En hann gat
talað svo liflega og skemtilega um þessar
tölur, að það var sönn ánægja að hlusta
á hann. Honura var ávalt umhugað um
að spara útgjöldin þá því varð viðkomið
án pess að það kæmi i bága við hagsmuni
ríkisins og hið sparaða fje hafði hann ann-
aðhvort til að borga ríkiskuldir með eða
til skattaljettis. Eins og hann bar umhyggju
fyrir alþýðunni og vildi eins og hægt var
ljetta sköttum á henni, einkum þeim beinu
svo hugsaði hann einnig um þá komandi
kynslóð, hann hugsaði sem svo: Nú á
Englandi ógrynni auðæfa í nýlendunum
en þau auðæfi geta gengið upp. J>að er á
undan öðrum löndum í verksmiðju-iðnaði,
en vel má vera að Ameríka innan lengri
eða skemri tíraa verðí fremri og getur svo
farið að niðjar vorir verði eigi færir um
að bera hinar botnlausu ríkisskuldir. |>ví
leitaðist Gladstone við eptir mætti að minnka
þær. A meðan hann var ráðgjafi hófst
Krim-ófriðurinn, og leitaðist hann við að
koma í veg fyrir það, því hann vissi að það
mundi kosta mikla peninga og hann yfir
vegaði hvaða gagu þeir gætu gjört yrðu
þeim varið til annars. En meiri hlutinn
varð hjer móti honum. Fje til ófriðarins
skyldi nú.fá með nýju ríkisláni. Gladstone
var því mótfallinn hann sagði að sú kynslóð
er styrjöld vildi heyja yrði sjálf að borga
kostnaðinn við það. Ef allir stjórnendur
litu svo á mundi fólk varla hefja styrjöld
nema í hinni brýnustu nauðsyn. fáófriðn-
um var lokið kom fyrirspurn um hvort
ráðgjafarir i öllum greinum hefðu farið
rjettilega með ófriðarmálið, og þar af leið-
andi var valin nefnd til að rannsaka það.
Ka;ran var raunar ekki miðuð til Gladstones,
en hann sagði þá þegar af sjer hann vildi
ekki vera ráðgjafi einum degi lengur enn
að harin hefði fullt traust þingsins.
1885 var það mál borið upp hvort
Englaud ætti framvegis að vera griðastaður
landráðamanna frá öðrum löndum. Spurn-
ingin unr það kom frá Frakklandi. J>ar
hafði Napoleon keisara verið sýnt banatil-
ræði, og franska stjórnin vildi nota tækifær-
ið til að þrenga hinn garula frelsisrjett poli-
tiskra flóttamanna á Englandi. Palmerston
var eigi ófús til þess, en Gladstene sett
sig þar þvert í móti. Hann benti á það
væri aðeins í fáum löndum álfunnar sem
segja mætti að væri sannarlegt frelsi, en
það væri á Englandi, og því væri skylt að
að varðveita hælisrjett pólitiskra flóttamanna,
hann hjelt þvi máli fram svo einarðlega
að uppástungan frá Frakklandi fjell.
Ari síðar tók Gladstone apturvið fjár-
málastjórn og varð nú meiri og meiri frels-
ismaður, og fyrir það náði hann ekki lengur
kosningu í Oxford, hefir hann síðan verið
valinn í 5 stöðum því hann óx frá sínum
kjósenduin. Meðan þeir voru á sama stigi
varð hann stöðugt frjálslyndari og frjáls-
lyndari. J>að þykir opt heiður að þingraað-
ur öll sín þingár sje valinn í sama kjördæmi,
en þegar breytingin orsakast af mannsins
eiein framförum, er hún honum til enn meiri
heiðurs. Jpegar hann fjell í Oxford bauð
hann sig fram á öðrum stað og sagði: „Hjer
er jeg, og án múlbands“ það gladdi hann að
bann ekki lengur var bundinn við skoðanir
sinna fyrri kjósenda sem hann var vaxinn frá.
J>egar 1858 ljet hann í ljós hvað
hann áliti að gera þyrfti á írlandi. írska
málið hefir gegnum fleiri aldir verið einatt