Vestri - 22.10.1904, Page 2

V E s T R I.
51. BL.
tekjlim landsímans og þegar einkaleyfis-
tíminn væri útrunninn skyldi Danmörk
eignast eigi að eins allan sæsímann,
heldur líka allan þann þráð á landi, sem
lagður væri fyrir fje fjelagsins. Þessu
er nú þannig breytt að ísland eignast
þegar allan þráðinn (allt tillagið) og hefir
því auðvitað allar tekjur af landþræðinum
og yfirráð yfir honum. Þegar svo einka-
leyfis-tíminn er útrunninu á landið ekki
einungis allan landþr'v'inn heldur einnig
*/3 .af öllum sæsímanum.
Ef einhverjum yrði talin trú um að
þetta væri stökk aptur á bak, mætti eins
telja honum trú utn að sólin kæmi upp í
vestri og gengi undir í austri.
Sje rjett álitið eru þetta mestu kosta
kjör, því framiag Islmds til miililanda-
sambandsins eru í raun og veru ekki
nema 13 þús. kr. á ári. — Ailt tiilag
landsins til fjelagsins er nefnilega 35 þús.
kr. á ári í 20 ár. En þær 300 þús. kr.
sem fjelagið leggur til iandsíma, er Is-
landi einu ber að kosta, (því það væri
brot á landsrjettindum, ef landsími væri
ekki íslenzkt,_mál) samsvara 22 þús. kr.
á ári í 20 ár (renta 4% og afborgun),
og þoð sem fjelagið því í raun og veru
fær hjá íslandi er þannig ekki nema
35-1-22 þús.= i3 þúsund. Þetta 13 þús.
kr. tillag fellur svo alveg í burtu ef
íslandi þætti hagkvæmara að nota rjett
þann sem því er áskilinn til að korna á
þráðlausu sambandi milli útlanda og
Reykjavíkur, sem að vísu ekki getur
verið hagnaður, nema þráðlaus símskeyti
fullkomrúst að miklum mun og verði miklu
ódýrari en nú er. Ennfremur er áskilið
að einkaleyfið sje ekki því til fyrirstöðu,
að settar sjeu þráðlausar fregnskeyta-
stöðvar á ströndum landsins til að taka
við skeytum og senda til skipa í rúmsjó.
Sömuleiðis má leggja síma eða koma á
hraðskeytasambandi við aðrar heimsálfur,
og dregst þá frá tillaginu ef hagnaður
verður að slíku.
Vjer brjótum nú hjer í blað að sinni
og nennum ekki, að eltast við fleiri af
rangfærslum »Isu< og »eptirhermu« henn-
ar. Það þyrfti stærra rúm, en >ísaf.« og
>Vestri« hafa til samans, til þess að hægt
væri að tína það allt upp, án þess það
tæki rúm frá öðru nauðsynlegu.
Ritfregn.
Ljóðits0EÍÍ eptir Matthías Joch-
umsson. III. bindí. Keykjavik.
Prentsmiðja „Prækorna“ 1904.
Það er bók sem ekki þarf langa
lýsingu með, því I. og II. bindi eru víst
orðin ílestum kunn, og þetta III. bindi
gefur þeim að engu eptir.
Matthías Jochumsson og kvæði hans
eru búin að ná svo almennri hylli, að
það væri að bera í bakkafulian lækinn,
að hvetja menn til að kaupa 'þessa bók.
Tvö fyrri bindin af ljóðasafni >lárviðar-
skáldsins« munu þegar vera komin inn
á flest heimili, og þá er svo sem sjálfsagt
að þetta fylgi. Nú er að eins eptir IV.
bindi, sem að sjálfsögðu kemur út að
! sumri, og virði.st því rjett að mtnna menn
á að ná sjer í það sem út er komið sem
fyrst, ef einhver skyldi eiga það eptir,
því þegar allt verkið er komið út, hcekk-
ar verðið og ættu því allir að reyna að
nota sjer, rneðan það er svona lágt.
SikssipeiMias. Fjörutíu og fimm
tyrkneskar kými-sögur. Þorsteinn
Gíslason þýddi. Reykjavík. Prent-
smiðja „Frækorna“ 1904.
Kver þetta er um 100 bls., allt saman
örstuttar hlægilegar kými-sögur, er marg-
ur mun hafa gaman af að lesa; sumar
þeirra hafa áður komið út í tíjarka. —
Þýðingin er vel af hendi ieyst eg skemmti-
leg, og mun kver þetta óefað vinnasjer
útbreiðslu meðal almennings.
Rússar og Japanar.
(Þýtt.)
Niðurlag.
'Japajiai?.
Menn geta varla hugsað sjer meiri
gagnstæðinga en hina voldugu, en þó
ólánsörnu Rússa, og mótstöðumenn þeirra
í Austur-Asíu.
Japanar eru allra manna hæverskastir
í framgöngu, og avallt með vinabros á
vörum, en hverjum manni hefnigjarnari
og heiptarfyllri, sje þeim eitthvað gert á
móti, en hylja opt hatur sitt undir bros-
hýrum blæ. Þannig voru þeirgagnvart
Rússum áður en stríðið byrjaði, sjerstak-
lega kurteisir og vingjarnlegir í viðmóti,
meðan á samningstilraununum stóð; þar
til Rússa-hatrið sauð út úr og hið skyndi-
lega nætur-áhlaup á Arthurhöfn. var
hafið.
Sjerhver sem ferðast um Japan, undr-
ast hina miklu kui'teisi þjóðarinnar.
Það er sönn ánægja fyrir hina ókunn-
ugu ferðamenn að heyra það mikla hól
er hinn Japanski veitingamaður ber á
gesti sína, en niðrar þó sjálfum sjer jafn
mikið; eða t. d. við gestaboð, að sjá
hvernig herrarnir heilsa með djúpum
hneigingum og höndurnar á knjánum, og
dömurnar fallandi á knje. hljóðar og hæ-
verskar og jafn skopleg áhrif hafa öll
þau virðingarfullu »Oer« og »Goer« —
(orð er þýða: hávelborni og göfugi), —
sem þeir nota í brjefaviðskiptum. — Eptir
farandi línur eru gott dæmi upp á kurt-
eisisreglur þær, sem hinir japönsku blaða-
útgefendur eiga að venjast:
»Havelborni ritstjóri! Viljið þjer allra
náðugast taka inn í yðar göfuga blað,«
o. s. frv.
Jafnvel rjettarinns þjónar sýna ekki
minni kurteisi, ef þeir taka einhvern fastan
og byrja þá með líkum formála og þessum:
sHávelborni herra, verðugast, náðugast,
tek jeg yður fastan og færi yður í hið
göfuga ráðhús bæjarins,« — og hinn
hávelborni herra hneigir sig fyrir rjettar-
ins þjóni o; sýnir lionum sömu virðingu.
Þjóðsiðirnir bjóða mönnum að beraháleita
virðingu hver fyrir öðrum og ölltím lögum
og landsvenjum. Kurteisi Japana er því
engin uppgerð; hún hefir þvert á móti
gagntekið allt japanskt samlíf og þjóðlíf
og haft mikil áhrif.
Ljósust dæmi því til sönnunar sjást
á hinu japanska stórþingi. Þar eru allir
kurteisir og alúðlegir hver við annan;
þótt mótstöðumenn sjeu, sýna þeir hina
sömu kurteisi og gera þeir þar, — sem
í fieiru, — skömm tii hinum norðlægu
eldgömlu þjóðmenningralöndum, er láta
mikið af fornaldar-menntun sinni; sem
þau með rjettu meiga að sumu leyti.
Alltr þeir rithöfundar sem ferðasthafa
um Japan og skrifað um lands og þjóðar-
háttu hafa ávallt skilið kurteisina sem eitt
af þjóðarinnar sterkusta sjereinkennum,
og sömuleiðis verða þeir samdóma um
að lofa listaverk þeirra og hreinlæti, ást
og hlýðni til foreldranna og þegnhollustu
og virðingu við keisarann. A þessum fögru
og hugmyndaríku höfuð-dygðum hvílir
allt jap inskt þjóðlíf.
Hver maður tekur daglega heit böð.
1885 voru á öllum Japan 27000 opinber
böðunarhús, og í Tokio eru nú ekki minna
en 800 opinber böðunarhús. — Hvað
mörg eru þau í Reykjavík?
I öllum þessum böðunarhúsum, baðar
sig hált miljón manns á degi hverjum —
(d. að eins í Tokio) — og þar ofan í
kaupið, hefir hvert einasta íbúðarhús,
(sém tök hefir á því), baðherbergi með
tilheyrandi útbúnaði.^ Opt eru böðin tekin
úti undir berum himni í opinberum lysti-
görðum. Þar sem baðþrónnar eru stórar
baða sig saman bæði karlar og konur,
án minnsta kinnroða eða feimni, og vekur
þetta stóra undrun, hjá ferðamönnum frá
öðrum heimsálfum, sem ekki eru vanir
slíku heima. Að sjá nakið fólk íjapan,
er ekki nein sjaldsjeð sjón, og enginn
ineðal þar lendra manna glápir, eða
hneykslast á slíku. Allt að 52 gr. h. C.
geta þeir þolað, svo vanir eru þeir við
heit böð.
I öllum þeim 30000 undirbúnings-
skólum, sem styrktir eru af ríkinu, og
öllum hinum æðri skólum og >privat«-
skólum, er lögð afar-mikil áherzla á að
, /
mnræta nemenduuum tvennl: Ast og
hlýðni til foreldranna, og þegnskyldu
og virðingu við keisarann. — Japanar
tala ætíð með lotningu um foreldra sína
og keisarann. Sje skóladrengur spurður
hvaða skyldur hann hafi að rækja gagn-
vart keisaranum, svarar hann tafarlaust,
að þær sjeu: >að hjálpa honum til að
verja landsins rjett og sjálfstæði.< Og
i sjerhverjum hinna æðri skóla, læra
drengirnir heræfingar, og smábörn læra
að syngja hersöngva. Þannig er föður-
landsástin styrkt og tendruð á sjerhvern
þann hátt sem góður er og göfugur.
Það er ekki orðum aukið þótt sagt
sje um hinn japanska her að hann sje
fullur af eldlegu fjöri föðurlandsástarinnar,
og hlutfallslega við stærðina, lang bezti
o% öflugasti her heimsins. Án þess að
bíða ósigur í einni einustu orustu, (og
sömuleiðis heldur ekki að missa eitt ein-
asta skip), braut Japan Kína á bak aptur.
Einnig hafa þeir nú ávallt sigrað í ófrið-
inum við Rússa.