Vestri - 08.05.1909, Page 1

0
Utgefandi og ábyrgðarmaður:Jv|Kr. H. Jónsson.
VIII. árg.
ÍSAFJÖRÐUR, 8. MAÍ 1909.
27. tbl.
í EDINBORG
á ísafirði
fæst ágætur reithertur
saltfiskur,
lítið eitt sólsoðinn,
fPS?* með mjðg vægu verði.
S t ú k a n
NANNA nr. 52
heldur fundi
á fimtudagskTÖldum kl. 8V2.
Sambandsmálið.
Nefndarálit minnihlutans í sam-
bnndsmálinu í r. d. hefir verið
birt í >Lögréttu« og barst hingað
með >Vestu«.
Um það, sem skilur flokkana í
máli þessu, er þar farið svo feldum
orðum:
>Það, sem skilið hefir leiðir
meirihlutans og minuihlutans í
nefndinni í þessu máli, er ósam-
komulag um grundvöll þann, er
hvorir um sig vilja byggja á.
Pað eina, sem báðum hlutum
nefndarinnar kemur saman um,
er það, að hvorir um sig vilja, að
ísland verði trjálst og sjálfstætt
ríki,
En meirihlutinn vill ekki, að
íslenzka ríkið standi í oeinu mála-
sambandi (realunion) vid nokkurt
annað nki, en vil: þo, eða þykist
vilja, haía sama konung sem Dan-
mörk.
Meirildutinn vi l að visu fela
Danastj' a um stuudaisakir aó
fara med nokk r oját, utanríkis-
mál og landhelgisvarnir, fyrir
vora hönd gegn ákveðinm borg-
un.
Hermál vill meirihlutinn ekki
fela Dönum að fara með fyrir
vora hönd, ekki einu sinni til
bráðabirgða, og að því er oss
hefir skilist, vill meirihlutinn
heldur ekki, að vér höfum nein
hermál sjálfir.
Minnihlutinn vill hinsvegar, að
ísland sé frjálst og sjálfstætt kon
ungsríki, jafnrétthátt Danmörku
og samhliða henni, og að kon-
ungsríkin bæði hafi einn og sama
konung. En jafnframt viljum vér
eftir trjalsu sauikoanulagi fela
Dönum að fara fyrst um sinn
raeð nokkur mál fyrir vora hönd,
svo sem segir í frumvarpi því tii
sambandslaga, sem nú liggur
fyrir þessu þingi. Þessi mál
viljum vér að séu sameiginleg á
þaun hátt, að Danastjórn fari
tneð þau að voru leyti i umboði
voru.
Það viljum vér og tilskilið hafa,
að hvort ríkið um sig geti sagt
upp þessari meðferð málanna
eftir tiltekinn frest.
Þó viljum vér, að hermál og
utanrikismál séu sameiginleg mál, !
Kaupirðu UNGA ISLAND?
Útsölum. á ísaf.: Jónas Tómasson.
og að Danastjórn fari með vorn
þátt þeirra mála fyrir vora hönd
fyrst um sinn með ákveðnum
skilyrðum í umboði voru, og geti
hvorugt ríkið sagt upp umboðs-
menskunni á stjórn þeirra mála,
nema báðum komi saman um
það.<
Breytingar þær, sem minni-
hlutinn leggur til að gerðar verði
á frumvarpinu og telur víst, að
fáanlegar séu, eru þessar:
Við 1. grein.
1. Upphaf greinarinnar orðist
svo: >ís'.and er frjálst og
sjálfstætt ríki. Það er í
sainbandi við <o, s. frv.
2. Annaðlworí
fal.i alveg burt orðin: >Dan-
mörk og ísland . . . veldi
Danak mungs«
eða:
standi seui nú er í íslenzka
textanum.
Við 3. grein.
1. í staðinn fyrir (í 2. málslið):
>er sn--r' ísland sérstak-
fega, s :al þó gilda, nema
rétt stjóruarvöld íslenzk
samþykki< komi: >ersnertir
íslenzk mál, þau er ekki
er með farið sem sameig-
iitleg samkvæmt þessum
lögum, skal gildur vera án
samþykkis réttra íslenzkra
stjórnarvalda«.
2. (í 4. lið): Aftan við >sam-
komulagi við Danmörku«
komi: >um nánari tilhögun
á því eftirlitk.
3. (í 4. lið): ,í staðinn fyrir
>við ísland< komi: >á
landhelgissvæði íslands«.
Við 4. grein.
Óbreytt (í íslenzka textan-
itnum) >svo sem«.
Við 5. greÍD.
A eftir >jafnrétti< bætist
við: >að öðru jöfnu«.
Við 6. grein.
Eftir >3. gr.« bætist >og
9. gr.<
* Við 7. grein.
1. í staðinn fyrir >leggur ís-
land< komi: >leggur rík-
issjoóur Íslciudst.
2. í staðinn fyrir >landssjóði
íslands« komi: >ríkissjóði
íslands«.
Við 8. grein.
A eftir >sé sameiginleg eða
eigi< komi: >samkvæmt
3- gr-<-
Við 9. grein.
Aftan við greinina bætist
(jafnframt og punktur breyt-
ist í kommu): >alt sam-
kvæmt þeirri tillögu, sem
fram er komin, eða ef til-
lögur eru fram komnar frá
þingum beggja ríkjanna,
þá samkvæmt þeirri, er
lengra fer«.
Um þessar breytingar segir
nefndin:
>Sú er auðvitað tilætlun vor,
ef frumvarpið yrði samþykt með
breytingum þeim, er vér leggjum
til að gera á því, að þá yrði
Danastjórn send in danska orðun
framanritaðra greina, eins og vér
höfum frá henni gengið, ogskýrt
frá, að þannig yrði þessi atriði
að vera orðuð á dönsku til þess
að samsvara sem ótvíræðlegast
islenzka orðalaginu.<
Ennfremur hefir nefndin gert
tillögur um breytingar á danska
textanum í fullu samræmi við
þessar breytingar á ísienzka
textanum, þannig að það verði
hvergi misskilið, en vegna rúm-
leysis ^leppum vér ^ð b’irta þær
hér.
Breytingar þessar eru eingöngu
skýringar á orðalagi frumvirps-
ÍUS, o.;, ei J. -.r tekL LI.it t . .
þess, er talið hefir verið vaíasamt.
Það sýnist því stór furða, að
meirihlutinn skuli ekki hafa viljað
ganga inn á þetta til samkomu-
lags, en það lýtur svo út, sem
honum sé um að gera, að halda
að eins fram þeim kröfum, sem
ófáanlegar eru, til þess að halda
öllu í sama horfinu. Enda hefir
maður orð ráðherrans fyrir því
í utanför hans, að hann vill Iáta
alt sitja við sama, og þetta skraf
hans um aukið sjálfstæði er að
eins til málamynda, til þess að
sýnast fyrir mönnum. Það lítur
líka út fyrir, að flokkur hans á
þingi fylgi honum í þessu efni.
En ekki trúum vér því, að þeim
takist að blekkja almenning til
langframa með þeim látalætum.
Vér höfum orðið að berjast
tugi ára við Dani til þess að fá
þær umbætur, sem sambands-
lagafrumvarpið felur í sér, og það
er nokkurn veginn áreiðanlegt,
að vér hefðum aldrei fengið þær,
ef vér ekki hetðum notað tæki-
færið til þess að komast einum
áfanga nær þeim með stjórnar-
skrárbreytingunni 1903. — Og
þsnnig verðum vér að halda
áfram í áföngum, þar til fylsta
takmarkinu er náð. En hart er
það, ef vér verðum nú að berjast
árum saman innbyrðis til þtss
að fá þjóðina sjálfa til þess 1
taka við þeim réttarDÓtum og J í
sjáltstæði, sem frumvarpið telur
í sér.
En vonandi er, að hiti sá, ‘-r
málið hefir hleypt í þjóðina, f. i
nú smátt og smátt að dofna, svo
að menn fari að skoða það med
athygli og skyusemi.