Vestri - 21.09.1917, Blaðsíða 2

Uö
VÉSTRI
33 bl.
kolmótðllur, er þótlu ag-Btnr til
«ld»ne> tis. Lik verksmiðj i heflr
sl.iufað um nokkuit árabil i sjálfu
kolalandinu Bieilnndi, við Dumfties
í Skotlandi siiðvest.anveiðu. Varð
()í\mleiÖ8ltiko»tnaður 15 kr. Alest-
in:i, er leyndisf fullniikið t.il þess
að hægt væii að keppa við stein-
koiin. Verksmioiiihiti var þvi breylt
Og álieibU lögð á dft vinua úr
mónum ýms önnur efui, s<o senj
biennisteinssúit ammom'ak, amm<
óitiumsúlfat, kieósót, bU o. II.
Kolmo ei og einniií hicsí1 ¦ aö i'ram'
Isiða þai eft.ir sein áður, en bian
er notaftur einkum til breiislu í
veiks'piojunni sjslM. — £n mtrk«
axta kalmóvinglu-aftfe^ftin er sú,
sein kend er vift hhto frsfga sænska
tippfundiiingamatm de Laval, sem
nú er dáinn. Er haun mt-ð þeim
fyrstu, er fundu upp siíka aðferð,
þóLt ekki tæki h.um einkaieyfi tyr
en 1912. Með styrk fiá samsku
stjorninui heilr nú verið bygð
verksmiðja við ðtafsjö í S.tiálönd'
mn, en hún tók ekki til starfa fyr
eu fyrir tæpu ári ihaustið 1916),
og opinber skýrsla er ekki komin
út. En Thaulew kveðst hafa
skoðað hana og litist vel á. Ern
bdnar til 10 smálestir á dag af
kolmótöflum, en aðfeiðin heflr
þann kost, að hana má reka í
smáum stíl sem stórum.
Varla er hægt að lýsa til hlítar,
hvernig þessar verksmiðjur vinna,
þvi aö ýmsum liðum aðferðanna
er enn haldið leynduui, þangað til
einkaleyfi eru fengin fyrir þeim.
En þaft sem hver maðtir getur eéð,
sem kemui l.angað, eru stórar
grafvélai, stundum fljólaudi, til
þess að liðugra sé að fasra þær til
jafnóðum og gengur á mómii.
Gera þessar vélar ýmir-t aft dæla
mónum, sem er 95*/0 vabn, gegu
um langar og nægilega viðar pipur
til sjálfrar verksmiftjunuar, sem
getur verið fullar 1000 ttikur í
burtu, eða þá að þær dæla honum
u;»p i vagna, sem retina & sporbraut
og skila móntim í safnþró. Þar
tekur sjálf verksmiðjan við móefm
inu avona tennblautu, malar það
og dælii það siftaii i gegn ntii
leiðslupipur kolunaiofnsins. í verk-
smiðju Lavals hit.nr.r blautmóiinn
upp i 210—220 stig; á meðau
hanu íer i gegn um kolunarpip-
uinar, sem eru 240 stikur á lengd;
hraftinn er 2,25 m. á sekúndu. Á
eiuum stað hitnar hann þó upp I
350 stig, og fer þá úi honum alm.
samloðunaiktHftur, svo aft nú er
hægt aft skilja vatnio fiá. Fyrst
er uii kolmérinn aíaðnr, svo að
eftir ei u um 50% af vntni í honum.
Kemur hann í flötum iengium út
eiunarvélinui, er patoalaðut sruátt
og þuikaður, svo aft ffttf veiða
að eins 10% vatns, eða i*ð öði um
skiielþur. Að lokum er þessa-|
kt nión ylsnu þ'ftt söi «n í töflur
og ei þt'i orðiun be«ta eldsneyti
með 6245 bita©ÍBÍns;v fyrir hvert
tvípund. Við koluntria. Imfa orðið
eínabieytingur, þannig aðkoiaefnið
hefir aukist, 'en askan minkað
iiokkuft, þvi að ýms steinefui,
eiiikun kalk, heflr leyst upp i
v.itninu og runnið burt með því.
Til þess að spara hitunn setn mest
fci helta vatnift, sem fiá síast, lát.ið
iiiia npp biautmóinn a leið hans
ínn í ofnirin, svo að hnnn ei þegar
oiði'in 50 stiga lieitur, er hann
kenr.ir þat inn.
Kodrti Tlmulow erindi siti A bá
leið, ;ið jafnvel þótf, leynslan t^é
ekki löng sem fengin er, þa gefi
Snin' be^tu vonir, enda haft hann
þegru lagt til, aft i Noregi ytði við
fyrsta ttekifgni sett á stofn kol-
móverk af nýiusii; gerð."
Hugsið fyrir framtíðinni.
Næstum hver maður kvartar
nú um kartöfluleysi. Búast engir
við aðflutnmgi þeirra í haust Irá
öðrutn löadum, og hyggja ilt til
vetrarius að lifa ín þoirra.
£n hvernig skyldu menn lifa
veturinn 1918—19? Ekki er víst
að þá verði aðrar eins kornvórui
biryðir 1 landinu og nú er.
Eg hefi verið að hugsa um
þetta, að allar kartöflur verða ef
til vill uppetnar í vetur — f hugs-
unarleysi. Og svo verður ekkert
útsœði til næsta ár, kartöflurækt
þvf engin næsta sumar. Et þessu
yrði svo samfara flutningabann
á koravöru, sem vel getur komið
tyrlr, þá gæii farið svo, að óálit-
iegra yrði að horta tram á vet-
urtnn ettir næsta sumar, en nú er.
Eg vil því akora á alla þá,
sem ráð hata á kartöflum, að
hugsa fyrst at óilu utn útsæði til
næsta árs, áður þeir selja til
eyðsilu. Ættu sveita- og bæjar«
stjórntr að ná etgnarhaldi á sem
mestu at kartóflum og tryggja
þannig útsæði. Sjá síðan um að
sáðiönd verði stækkuð að mun.
Gæti þetta orðið ofurlítil trygg-
ing þess, £>ð ekki verði hungurs-
nnyð hér á landi. þótt aðflutn-
ingar á kornvóru teptust.
En biýna vil ég það fyrir
mönttum að undirbúa ný sáðlönd
í haust — brjóta landið og bera
í það.
Bæjarstjórn ísafjarðar vil ég
benda á það, að bærinn á ágætt
narar ræktun-r. sem
t i hluti y rtti
gömluiii lústum 0
um. Mætti rækta þar eiiicir 100
tn. af kartöflum og gæti það
orðið mikil hjálp bænum et
kornmatarskortur yrði.
Þetta heíði bæjarstjórnin hrír
átt að athuga s. 1. vor, en nti
tná það ekki gleyinast — va^ri
óafsakaniegt.
S. K.
Fíá alþingi.
—> —
Alþingi var slitið 17. þ. m.,
haföi þá staftift 79 daga.
JTrumvöi'p þait, er nokkiu máli
sklftft, liíta að dýrtiðarráðstöfunuui
og verslun landssjófts, og voiu flest
þeirra afgreldd í þitiglokin.
felta eru heistti driBftirnir tir
þeitíi táðstöfunum:
Uiit almenna dýriiðar hjálp var
samþ. frumvarp, er heimilar lán
Úr viðhgasjóði handa lnepps og
bæjarfélögitin rneð víipgiiin afborgi
ttnum, er siðan skulu veitt eín-
staklingum s<*m dýrtiðarhjalp.
Ennfremur lætur landssjóður
kaupstoðum laudsins j té talsveit.
af koium. allmikio undlr alm.
söluvetði (28 kr. skpd), og er æLlast
t.il að þau verði seld efnaminni
borguium.
Söimileiðis er laudsstjóin heími
ilað aft láta vinna að vegahótum
<>g byggingum í landinti eins tnikið
og unt e'-.
Samþ. var að veiðlagsnefnd
skyldi eigi setja hámatksveið á
innlendar vörur framvegis.
í verslunatmalum var samþykt
tillaga um að selja allalandssjóðs
vöru meft sama verfti í öllum
kaupstöðunum, og eftir pötttun í
1—2 kauptúnum í hveni sýslu.
í skólamálum var fyrst afráðið
að takmarka fjárveiting til skóla
og láta þá ekki starfa nema að
litlu leyti, en nú inun fullráðið að
landssjóðsstyrktir Bkólai starfi eins
og áftiir. Sfjórninni er þó heimilað
að h fii þat hönd í b^gga með að
einhverju leyti.
Við fjái lögin skildist þingið þanni
ig, að tekjuhalli er áætlaður tæp
800 þús. hr.
Samþ. var 5000 kr. heiðursgjöf
til Stephans G. St.ephanssonar
skálds, er leggist við þingkostn*
aðinn.
Þá var og samþ. að stofna nýtt
ptófessorsembætti í sáiaifræði við
haskólann, handa dr. Gufttn Finni
bogasyni.
Hlutantdráttur. Snnikv. stjórn-
skipunailögtiniim skyldi A þessu
þingi vaipa hltttkesii uin hveijir
3 hinna landkjómu þingmannaættn
að vikja þingsæti að 6 áium ilftn-
um. Var vaipaft htutkeati um þl
fyiir þinglokin og hiltist svo ein'
kennilega á, að upp kom hlutur
þeina HannosHr Hafsteins, Guftm.
Bjo>nsonrit og Guftlóns Guðlaug«c
. <;¦ ;i,li . ¦¦ ."
lisu, A¦¦.¦ -i ¦•¦¦• , Kjoj t. ni
þeirra er á t i- 1922.
Endurskoðunarmemilandereikn-
inganna voru kosnir með hkilfalls-
kosningu í þinglokin: Matth. Ólafa-
son, Benedikt Sveinsson og J01 und«
ur Bryniólfsson.
Banliaráösmenn íslandibanka
kosnh: Bjaini Jónsson frá Vogi
og.aéra Eggert Pálsson.
Endurskoðandi Landabankans
kosinn Jakob Möller ritetj.
Oœslustjórar söfnunarjóðsim
kosnir Klemens Jónsson fyrv. Iand>
ritari og Eittar GuniHiissoii bóksali.
f Sr. Kristán Eldiárn í'órarinss.
að Tjörn i Svarfaðítrdal lést að
heimili sSnu 16. )), 111.
Hann var rúmlega 74 ára að
a'dri, f, 25. júní 1843, sonur séra
ÞórariitR Kristjáfv-iscnar síðast pr.
í Vatnsritði og konu hans Ingii
bjargm Helgadóttur.
Sr. Kiistján tók stúdentsprót
r<JóQ 01^ aí prestaskólanum Út-
skrifaðist hann 1871. Var síilan
v«:itur Staður í Gtindavík, en
féhk Tjcrn í SvArtaðardal árið
187» og þiónaðí því brauðisiðan
þar tii í huijar nð b.inn íékk
i tu-!i irá embætti.
Séra Ktistján var greindur
maður, gleðimaður aiikill á yngri
árum, og mjög vel látinn —
mætur rnaður á ailan hátt.
Stóran smokktlsk
rak nýskeð í Bolungavík. Boli
urinn vóg 42 pd. iunvoU> og
blökulaus, eu hausinn, sem rak
sér í lagi, giska menn á að vegið
hafi um 20 pd.; voru lengstu
griptengurnar 6 álna langar.
Sæjarbrunar.
n
29. t. m. brann bærinn á Syðri-
brekkum til kaldra kola.
30. sama mán. kviknaði og i
bsenum Réttarholti í Blönduhlíð
og brann hann einnig, ásamt
innanhúsmunum.
Báðir þessir bæir eru í Skagai
firði.
Fyrir stuttu brann og heyhlaða
og útihús á Vígholtsstöðum 1
Lfixárdal í Dölum.
Hvar fær bærinn fisk næsta ár?
H
Litlar líkur eru til þess að jafn
anðvelt verði að fá fisk hér ttl
matar na:st.t vetur og undanfarið.
Segja bátaeigendur að ekki borgi
sig að gera út. En sýnilegt er
að þá verður neyð hér í bæ, et
ekki fæst fiskur.
Eina ráðið virðist það að
bæj^rfitjórn geri samninga við
einhverja úts^erðarmenn uœ l> •'*
að íisk. fyrir basinn. V
bte-inn að borga svo bátt vffi
tyr'v fltkiun, «ð fært þyki n
gei i ji báta út. Myndi þ:ð
tyr'.rkomulag án efa gefast betur
en hitt: að bærion sjálfur geri t'tt.
Eg vil benda bæjarstjórn á
þetta í tima, ef verið gæti að
hún þyrfti að tryggja þessum
bátum oííu.
S. K.