Vestri - 21.09.1917, Blaðsíða 2

VESTRÍ

kolmótöllur, oi' þól.lu ágBtHi' t.il
eldsneytis, Lik verksmiðji hefir
sl.arfað mn nokkurt, árabil i sjálfu
kqlalandinu Brellandi, við Dumfi ies
í Skotlandi suðvestanverðu, Varð
fmmleiðaliikostnaðnr 15 kr. á lest-
in:i, er íeyndiat fullmikið t.il þess
að luegt víbií að keppa við stein-
koiin. Verksmiðjunni var þvi breytt
og áheibla lögð á að vimia úr
mónum ýms öimur efni, sro sem
bieunisteinssúrt amrnoníak, amm<
óniumsúlfat, kreósót, bin o. íi.
Kolmó er og einnig hæg1 að fram*
leiða þai ef-tir sem áður, eu h mn
er notaður einkum til breuslu í
verkamiðjunni sjálf'i — En merk*
asta kolmóvinslu-aðfe; ðin er sú,
sem kend er við hinn friBga sænska
uppfutidningamann de Laicd, sem
nú er dáiuu. Er haun im-ð þeim
fyrstu, er fundu upp siíka aðferð,
þótt ekki tæki h.inn einkaleyfi fyr
en 1912. Með styrk frá sænsku
stjórninui tieiir uú verið bygð
verksmiðja við Stafsjö í Saiálönd'
um, en hún tók ekki til starfa fyr
eu fyrir tæpu ári thaustið 1916),
og opinber skýrsla er ekki komin
út. En Thaulow kveðst hafa
skoðað hana og Jitist vel A. Eru
búnar til 10 smálestir á dag af
kolmótöílum, en aðfeiðin hefir
þann kost, að hana má reka í
smáum stíl sem stórum.
Varla er hægt að lýsa til hlít&r,
hvernig þessai verksmiðjur vinna,
þvi að ýinsum liðum aðferðanna
•r enn haldið leyndum, þangað til
einkaleyfi eru fengin fyrir þeim.
En það sern hver niaður gelur séð,
sern kemur þangað, eru stórar
grafvélai, stundum fljólaudi, t.il
þess að liðugra sé að færa þær til
jafnóðum og gengur á móinn.
Gera þessar vélar ými-t að dæla
mónum, sein er 95®/0 vabn, gegu
um langar og nægilega víðar pípur
til sjálfrar verksmiðjunuar, sem
getur verið fullar 1000 stikur í
burtu, eða þá að þær dæla honum
u;*p i vagua, sem renna á sporbraut
og skila mónum í safnþró. þar
t.ekur sjálf verksmiðjan við móefnt
inu svona rennblaulu, malar það
og dælir það síðan í gegn um
leiðslupipnr kolunaiofnsins. í verk-
smiðju Lavals hit.ni r blautmórinn
upp i 210—220 stig; á meðau
hanu fer í gegn uin koiunarpíp-
urnar, sem eru 240 stikur á lengd;
hraðinn er 2,25 m. á sekúndu. Á
einum stað hitnar hann þó upp í
350 sl.ig, og fer þá úr honum aliu;
samloðunftikiaftur, svo að nd er
hægt að skilja vatnið fiá. Fyrst
er nú kolmérinn síaðnr, svo að
eftir eru um 50% aí vafoi i honum.
Kemur hann í flötum lengjum út
siunarvélinui, er þátoiilaður smátt
og þuikaður, svo að eflír verða
að eins 10% vatns, eða • ð öðrum
skrælþur. Að lokum er þessa’|
ki iiión ylsnu þ'ýst sa «n í töflur
og er þá orCinn besta eldsneyti
með 6248 hitaeÍBÍnga fyrir hvert
tvípund. Vib kolummt liafa orðið
eínabieytingur, þannig að koiaefnið
hefir aukist, 'en askan ininkað
nokkuð, því a.ð ýms steinefui,
einkum kalk, hefir leyst upp í
vatninu og runnið burt með því.
Til þess að spara hitann sem me.st
er heiia vatnið, sem frá síast, lát.ið
tiiía npp blaut.móinn á leið hans
inn í Ofninn, svo að hann er þegar
oiði'in 50 stiga heitur, er hann
kenrir þar inn.
Endai Thaulow erindi sitf á bá
leið, að jafnvel þótt. reynslan sé
ekki lö ig sem fengin er, þá gefl
hún’ bestu vonir, enda hafi hann
þegar lagt ti), að í Noregi yiði við
fyrsta tickifæii sett á stófn kob
móverk af nýiusm gerð.“
Hugsið fyrir framtíðinni.
Næstum hver maður kvartar
nú um kartöfluleysi. Búast éngir
við aðflutn'ngi þeirra í haust trá
öðrutn löadum, og hyggja ilt til
vetrarius að lifa án þeirra.
En hvernig skyldu menn lifa
veturinn 1918—19? Ekki er víst
að þá verði aðrar eins kornvörui
birgðir 1 landinu og nú er.
Eg hefi verið að hugsa um
þetta, að allar kartöflur verða ef
til vill uppetnar í vetur — f hugs-
unarleysi. Og svo verður ekkert
útsæði til næsta ár, kartöflurækt
því engin næsta sumar. Et þessu
yrði svo samtara flutningsbann
á koravöru, sem vel getur komið
lyrlr, þá g»ti farið svo, að óálit-
legra yrði að horfa Iram á vet-
urinn ettir næsta sumar, en nú er.
Eg vil því akora á alla þá,
sem ráð hafa á kartöflum, að
hugsa fyrst at öílu um útsæði til
næsta árs, áður þeir selja til
eyðslu. Ættu sveita- og bæjar.
stjórnir að ná eignarhaidi á sem
mestu at kartöflum og tryggja
þannig útsæði. Sjá sfðan um að
sáðiönd verði stækkuð að mun.
Gæti þetta orðið ofurlítil trygg-
ing þess, að ekki verði hungurs-
neyð hér á landi. þótt aðflutn*
ingar á kornvöru teptust.
Ea biýna vil ég það fyrir
mönaurn að undirbúa ný sáðlönd
í haust — brjóta landið og bsra
í það.
Bæjarstjórn ísafjarðar vil ég
benda á það, að bærinn á ágætt
lind Ul þesrarar ræktunsr, sem
e 1 hluti Ky rtú s, n.'.í-ð
gÖnilum nWulfi Oi; ' ...■
um. Mætti rækta þar einar 10O
tn. af kartöflum og gæti það
orðið mikil hjálp bænum
kornmatarskortur yrði.
JÞetta h8Íði bæjarstjórnin hér
átt að athuga s. 1. vor, en nú
má það ekki gleymast — vairi
óafsakanlegt.
S. K.
Fiá alþirigi.
—> —
Alþingi var slit.ið 17. þ. in.,
hafði þá sfaðið 79 daga.
Fiumvöip þau, er nokkiu máli
skifta, lúta að dýi'tiðarráðstöfumim
og verslun landssjóðs, og voru flest
þeina afgreidd í þinglokin.
Fetta eru helstu drssLtirnir úr
þaim íáðstöfunum:
Um alinenn.t dýrtiðar hjáip var
samþ. fiumvarp, er heimilar lán
úr viðlagasjóði handa hrepps og
bæjarfélögum með vægum afborgi
unum, er siðan skuiu veilt ein«
staklingum sein dýi Uðaihjálp.
Ennfremur lætur landswjóður
kaupstöðum laudsins í té talsveit
af kolum. allmikið undir alm.
söluvöiði (28 kr. skpd), og er ællast
til að þau verði seld efnaminni
boiguiuin.
Söimileiðis er landssljóm heiim
ilað nð láta vinna að vegahótum
og byggingmn í landinu eins mikið
og unt: e*'.
Samþ. var að veiðiagsnefnd
skyldi eigi setja hámaiksverð á
innlendar vörur framvegis.
f verslunai m&lum var samþykt
tillaga um að selja alla landssjóðs
vöru með sama verði í öllum
kaupstöðunurn, og eftir pöutun í
1—2 kauptúnum í hveni sýslu.
í skólamálum var fyrst afráðið
að takmarka fjárveit.ing til skóla
og láta þá ekki starfa nema a.ð
litlu leyti, en nú mun fullráðið að
landssjóðsstyrktir skólai starfi eins
og áður. Stjói ninni er þó heimilað
að h fa þar hönd í bagga með að
einhverju leyli.
Við fjárlögin skiliiisl þingið þanni
ig, að tekjuhalli er áæl.laður tæp
800 þús. hr.
Samþ. var 5000 kr. heiðursgjöf
til Stephans G. Stephanssonar
skálds, er leggist við þingkostn-
aðinn.
Þá var og samþ. að stöfna nýtt
piófessorsembætti í sáiaifræði við
háskólann, handa dr. Guðm Finni
bogasyni.
Hlutaútdráttur. Snnikv. stjórn-
skipunarlögunum skyldi á þcssu
þingi vaipa hlutkesti mn hverjir
3 hiuna landkjómu þiugmannaætt.u
að víkja þingsæti að 6 áiudl Hðn-
um. Var vaipað hlutkesli um þá
fyrir þinglokin og hittist svo ein'
kennilega á, að upp kom hlul.ur
þein-a Hannesar Hafsteins, Guðm.
Bjömsonai ug Guðjóns Guðlangs•
son r, ©. a.li ,k;.snir á aaraa
liftta, Aqist., Kj .it.mi
Þeina er a e..di io 1922.
Endtnskoöunarmenn landsreikn-
inganna voru kosnir með hlutfalls-
kosningu í þinglokin: Matth. Ólafs*
son, Benedikt Sveinsson og Jöi und«
ur Biynjólfsson.
Ba h karáösmen n tslan dsbanka
kosnir: Bjaini Jónsson frá Vogi
og. séra Eggert. Pálsson.
Endurskoðandi Landsbankans
kosinn Jakob Möller ritstj.
33 bl.
Oœslustjórar söfnunarjóösins
kosnir Klemens Jóusson fyrv. land>
ritari og Eitiar Gunnarsson bóksali.
f Sr. Kristán Eldiárn Fórarinss.
að Tjörn f Svarfaðardal lést að
heimiii sínu 16. þ, ui.
Hann var rúmíeg'a 74 ára að
a’dri, f. 25. júní 1843, sonur séra
Þórarins Kristiáuss®uar síðast pr.
í Vatnsfirði og konu hans Ingh
bjargai Helgadóttur.
Sr. Kristján tók stúdontspról
1869 og aí prestaskólanum út-
skrifaðist hann 1871. Var síðan
veutur Staður í Grindavík, en
fékk Tjörn í Svartaðardal árið
1878 og þ'ónaðí því brauði síðan
þar tii í su.'oar að hann fékk
lausu Irá embætti.
Séra Kristján var greindur
maður, gleðimaður mikili á yngri
árum, og rnjög vel látinn —
mætur maður á aiian hátt.
Stóran smokkflsk
rak nýskeð í Bolungavík. Boh
urinn vóg 42 pd. iunvoh' og
blökulaus, eu hausinn, sem rak
sér í lagi, giska menn á að vegið
hafi um 20 pd.; voru Iengstu
griptengurnar 6 álna langar.
8æjarbrunar.
n
29. í. m. brann bærinn á Syðri-
brekkum til kaldra kola.
30. sama mán. kviknaði og í
bænum RéUarholti í Biönduhiíð
og brann hann einnig, ásamt
innaiihúsmunum.
Báðir þessir bæir eru í Skagai
firði.
Fyrir stuttu brann og heyhlaða
og útihús á Víghoitsstöðum í
Laxárdal í Döium.
Hvar fær bærinn físk næsta ár?
n
Litlar líkur eru til þessaðjafn
auðvelt verði að fá tísk hér tii
matar næsta vetur og undanfarið.
Segja bátaeigendur að ekki borgi
sig að gera út. En sýnilegt er
að þá verður neyð hér í bæ, ef
ekki fæst fiskur.
Eina ráðið virðist það að
bæj rstjórn geri samninga við
einbverja útgerðarmenn um þ A
að úsk. fyrir bæinn. V
bæ- inn að borg a svo iiár: v> ‘ð
lyrí' fiikinn, *ð íært þyki ð
gei i j á báta út. Myndi þ:ð
tyr'.rkomulag án efa gefast betur
en hitt: að bærinn sjálfur geri út.
Eg vil benda bæjarstjórn á
þetta í tíma, ef verið gæti að
hún þyrfti að tryggja þessum
bátum olíu.
S. K.