Skólablaðið - 15.11.1907, Qupperneq 1

Skólablaðið.
Fyrsti árgangur.
21. íbl. Keinur út tvisvar í mán- uði. Kostar 2 kr. á ári. dleykjauík 15. nóvember. i Auglýsingaverð : I kr. þml. Afgr. Þingholtsstrœti 23: 1907.

Skíða-drápa.
Að þjóta sem hreinn yfir fannþakin fjöll
og finna, hve stormurinn næðir, —
að gista þá fjallheima’, er fyr bygðu tröll,
það fjörgar vorn huga og glæðir.
Það á rjett við okkar unga blóð,
og af því er kinn vor svo heit og rjóð.
Að fljúga sem vænghvítur valur um láð
á vetrarins glerhála skara
og hætta ei, fyr tindinum hæsta er náð,
það hvetur oss djarft til að fara.
Pað stælir vorn vilja og styrkir dug
og stormfráan gerir vorn æskuhug.
Pað Iíf er eins frjálst eins ogfálki við ský,
þar fjötur ei herðir nje bindur.
Með birtandi morgni má byrja á ný,
þótt bitur sje snæheimavindur.
Pað eykur vængjanna öflugt flug
og æskunnar gleði og hreysti-dug.
H. V.
Skólahús.
Nýlega var til umræðu á kennarafundi
í Þrændalögum í Noregi að fá einhvern
góðan byggingafræðing til að gera upp-
drætti af barnaskólahúsum með »sjer-
norskri« gerð (norsk stil). Varð sam-
bandsstjórn kennarafjelaganna falin fram-
kvæmd í máli þessu.
Á fundi þessum kom það tilorða, hve
Ijót og sviplaus og klunnaieg mörg skóla-
hús væru til sveita, bg hve æskilegt það
væri, ef ráðin yrði bót á þessu. Væru
skólahúsin fyrirmyndarhús að allri gerð,
svipfalleg og myndarleg, gæti það orðið
ákaflega mikilsvert fyrir byggingarstíl allr-
ar sveitarinnar. — — —
Víða í Noregi eru falleg og myndar-
leg skólahús, og mundu mörg þeirra
þykja sæmileg höfðingjasetur hjer heima
— og altof »fín handa krökkum.« En
nú vilja þó Norðmenn fara að breyta til
og láta hina sjerkennilega fallegu norsku
húsagerð koma til greina við byggingu
nýrra skóla — til þess að glæða fegurð-
artilfinningu manna og smekkvísi húsa-
byggingum viðvíkjandi.
Pað er rnjög vel til fallið að minna
á þetta hjer heima og biðja menn að í-
huga þetta mál vel og rækilega, þareð
nú er loks liðið að þeim langþráða tíma,
að farið mun að reisa skólahús víðsveg-
ar um land alt. Verðum vjer þá að var-
ast að taka kaupstaðarhús vor til fyrir-
mytidar, því varla gefur að líta ófegurri
sjón en allari fjölda þeirra, og lýsir það
best fegurðartilfinningarskorti manna og
smekkleysi, að þeim er sama, hvernig
húsið er útlits, ef þeir aðeins hafa þak
yfir höfuðið. Og þó er engu dýrara að
byggja fallegt hús en ljótt, eins og gef-
ur að skilja.
Pví miður eigum vjer enga sjeríslenska
»húsagerð« að torfbæjunum undanskild-
um, og þó þeir sjeu tíu sinnum fallegri
en kaupstaðarhúsin flest, þá eru þeir auð-
vitað ótækir sem kensluhús. Vérðum
vjer því að fá fyrirmynd annarstaðar að,
og er þá ekkert land með líkari stað-
háttu og veðurlag að leita til en Noregur.
Og það eigum vjer víst, að ef vjer
fáum oss góð*r sjernorskar skólahúsa-
fyrirmyndir, þá mun þess eigi langt að
bíða, að húsakynni vor til sveita taki
stóruin stakkaskiftum til batnaðar. Enda
er á fáu meiri þörf en því.
Bindindisfræðsla í barnaskólum.
því hefir verið hreyft að taka upp
fræðslu um áfengi og áhrif þess á
mannlegan líkama í barnaskólum hjer
á landi. Alþingi 1895 samþykti þings-
ályktun, þar sem skorað var á sfjórn-
ina: »að hlutast til um að innleidd
verði í alþýðu- gagnfræða- og barna-
skólum, er njóta styrks úr landssjóði,
fræðsla um áfengi og áhrif þess á
mannlegan líkama.«
Út sf þessari þingsályktun lagði
stjórnin fyrir alla lægri skóla, er njóta
styrks af opinberu fé, að gera inni-
hald ritanna: »Um áfengi og áhrif
þess« og »Uin áfengi og tóbak«,
kunnugt í skólunum.
Lengra hefir málið ekki komist, og
mjer vitanlega hefir þessari þings-
áiyktun lítið verið sint, og framkvæmd-
irnar þar af leiðandi litlar eða engar
orðið. Einnig er þetta eitt af þeim
málum, sem hefir verið þagað í hel,
og leit svo út, sem það yrði eigi vak-
ið upp aftur, en nú í sumar tók þó
stórtúkuþing Good-Templara málið til
meðferðar af nýju og lagði til:
»að stórstúka íslands skori á al-
þing að lögleiða fræðslu um áfengi
og áhrif þess á mannlegan líkama
áfengisfræði (Alkohollogi) við alla und-
irbúningsskóla landsins, og að lög-
leiða kenslu í heilsufræði með sér-
stöku tilliti til áfengis, við búnaðar-
skóla, kvennaskóla, stýrimannaskóla,
alþýðuskóla, lýðháskóla, kennaraskóla,
gagnfræðaskóla og hinn almenna ment-
askóla, og að nemendur sjeu látnir
taka próf í heiisufræðinni og áfengis-
fræðinni.«
Nú er þá málið aftur til umræðu
og engum virðist nær að ræða um
það og rita, en einmitt kennurunum,
þar sem þeir eiga að hafa alian veg
og vanda af því.
Bindindismálið er nú orðið eitt af
mestu áhugamálum þjóðarínnar, og
varla nnin nokkur, nú orðið, færast
í fang, að sanna það með rökum að
það sje eigi íramfara- og nauðsynja-
mál. Sem eitt dæmi þess vil eg
nefna, að þjóðlegasti fjelagsskapur
vor: ungmennafjelögin, hafa gert bind-
indi að skilyrði, íyrir inntöku í fje-
iögin. Pað er spor sem stigið er í
rjetta átt, og verður eflaust að mik-
ilsverðum notum.
Nú er það verkefni skólanna, eða rjett-
ara á að vera, að þroska börnin andlega
og líkamlega, og ala upp þjóð með
»heiibrigða sál í hraustum líkama.«
Öllu sem þessu er Prándur í Götu,
ber skólunum að ryðja úr vegi. Pað
mundi vera talinn ljelegur leiðaögu-
maður. er vísaði til vegar, án þess
að vara við hættulegum torfærum,
sem á leiðinni væru, og að fáfræði
um skaðsemi áfengis, sje sú tojfæra,
sem orðið geti viðsjárverð og staðið
í vegi fyrir því, að skólarnir nái því
takmarki sem þeim er ætlað að ná, —
um það vona eg, að flestir kennarar
verði rnjer samdóma. Eri þá liggur
jafnfrarnt í augum uppi, að skólarnir
eiga að taka upp áfengisfræðslu.
Þótt eg sje eindregíð með því, að
t'ræðsla um áfengi verði lögleidd við
alla skóla landsins, þá legg eg þó
mesta áherslu á að bindindisfræðsla
verði tekin upp í öllum óa/vmskólum.
Margur er sá maðurinn, sem verður
að búa við þá fræðslu eingöngu, er
hann fær í barnaskólanum. Og frá
rnínu sjónarmiði mælir margt með