Skólablaðið - 01.12.1908, Blaðsíða 3
íhaldsemi og ónot.
Það er verið að koma fræðslumál-
um vorum í lag.
Verkið sækist seint, því mörg er
mótstaðan. Margur er þröskuldurinn
á leið þeirra manna, sem bera merki
skólamála vorra.
Peir eru of margir steingervingarnir,
sem framfara — og framkvæmda-
menn vilja kallast, en standa þó liða-
mótalausir og tómhöfðaðir langt inni
í liðnum tíma.
Vjer skyldum ætla að slíkra stein-
gervinga gætti meira á útkjálkum lands-
ins en í kaupstöðum.
Vjer skyldum ætla að menningar-
straumurinn væri sterkari í kaupstöð-
um og þá ekki síst í höfuðstað lands-
ins, Reykjavík.
En reynslan sýnir oss, að hann er
ekki orðinn það sterkur hjer enn pá,
að hann hafi borið slíka steingervinga
í haf út.
Það er ekki langt á að minnast, er
fjárhagsáætlun fyrir Reykjavíkurbæ
var til umræðu hjá bæjarstjórninni, að
steingervingar stóðu í vegi fyrir sjálf-
sögðum framkvæmdum.
Þarfir bæjarins eru miklar og pen-
inga brestur í svipinn.
Leiðirnar eru tvær til að bæta úr
peningaskortinum, önnur að hækka
gjöld bæjarmanna, hin að taka lán.
Lántakan er þó varhugaverð nema til
arðvænlegra fyrirtækja sje.
Það virðist óhyggilegt og ógerlegt
að taka lán til að halda barnaskólann,
þessi kynslóð verður að leggja þá
byrði á herðar sjer meðan hennar nýt-
ur við.
Nokkrir bæjarfulltrúarnir urðu ærið
orðmargir um hækkun þá, sem verð-
ur á tillaginu til barnaskólans. Hækk-
un sú er afleiðing af því, að börnum
hefir fjölgað í skólanum, altað helm-
ingi, sakir skólaskyldunnar.
Hækkunin nemur þó ekki meir en tíu
þúsundum. Skólastjórninhefiraðlíkind-
um ekki sjeð sjer fært að hafa fjár-
áætlunina hærri, en hlotið hefir hún
að sjá, að meira fje þurfti ef skóla-
haldið ætti að vera í iagi og kennur-
um launað sæmilega.
Hvernig taka svo bæjarfulltrúar fjár-
áætlun þessari?
Nokkrir þeirra rísa óðir og upp-
vægir gegn henni og vilja færa hana
niður um fjögur til sex þúsund, það
er fjáráætlun þá, sem er ætluð til
aukakenslu við skólann. Reim blöskr-
ar hvað hún er há. En hjer um bil
öll kensla við skólann er aukakensla,
og er því hjer um að ræða aðalkenslu,
því aðeins tveir menn hafa fastar
stöður vió skólann, og er annar þeirra
skólastjóri, sem er önnum kafinn við
eftirlit og kennir þar af leiðandi lítið.
Væri nú öllum þeim stundakenn-
urum, — sem vinna frá 5 til 10 stund-
ir á dag í þarfir skólans, að heima-
vinnu meðtalinni, — borgað jafn ríf-
lega og barnakennurum, í öðrum sið-
SKÓLABIiAÐlÐ
uðum löndum mundi fjárhagsáætlunin
ekki verða 21000, eins og hún nú er
heldur verða 50 til 80 þúsund. Bær-
um vjer kennarar oss saman við hina
heiðruðu bæjarfulltrúa og krefðumst
jafn hárra launa og þeir fyrir sín störf
mundi fjárhagsáætlunin einnig hækka
og ekki minna.
Með þessum launa mismun er al-
gerlega gengið á snið við jafnrjetti og
sanngirni.
F*að er langt frá því að vera
hneyksli að nefna saman landritara-
starf og barnakensiu, hvort tveggja er
nauðsynjaverk unnið í þjónustu þjóð-
arinnar og barnakenslan er engu síð-
ur þýðingarmikið verk.
En hver er launamunurinn? —
Vinnur landritarinn fleiri stundir á
sólahring en vjer?
Vill hann sjálfur vinna verk vort
fyrir þau Iaun, sem hann vill borga?
Nei, hann vill það auðvitað ekki og
gæti ekki heldur unnið það eins vel
og vjer nema hann kostaði enn meiru
til sín, gengi blátt áfram í kennara-
skóla.
Rað er annars mikil furða að ment-
aðir menn skuli ekki finna, að efþeir
skiftu starfi við oss barnakennarana
mundu þeir þarfnast, heimta og vilja
jafn há laun og þeir hafa í stöðu
sinni, embættinu. —
Pað sætir undrun að þessir menn
skuli ekki sjá nje finna að barnakensl-
an er svo þýðingarmikið starf, að
hana ber að launa svo ríflega, sem
kostur er einmitt til þess að tryggja
sjer góða starfskrafta.
Reykjavík á að ganga á undan í
þessu. Hún á að afla sjer góðra
kennara og hún á að launa þá vel.
Bæjarfulltrúarnir ættu að bera saman
fjáráætlun annara þjóða til barnaskóla
sinna og sjá í spegli þeim, hve aftar-
lega vjer erum á menningarbrautinni.
Gerðu þeir það, mundu þéir ekki halda
dauðahaldi í hvern 5eyringinn fyrir
hönd bæjarsjóðs, öllum til óþurftar
og sjer til hneisu.
Það væri meinlaust þó Kristján Þor-
grímsson grenslaðist eftir því, hjá
Svíum til dæmis, hvort þeir telja eftir
hvern eyri, sem þeir leggja til skóla
sinna og hve há framlög þeirra eru
til barnaskólanna.
Eigi hann ekki kost á að sjá það
annarstaðar ætti hann að líta Skóla-
blaðið, þar getur hann sjeð útdrátt
úr fjáráætlun annara þjóða til skóla
og launaupphæð kennara. Kristján
þarf að halda Skólablaðið, maður,
sem fjallar jafn mikið um skólamál
og hann. —
Eg set hjer að gamni mínu ofur
lítið sýnishorn launa, sem barnakenn-
arar hafa í nokkrum borgum í Svíþjóð.
Pað væri gott fyrir íhaldssama bæjar-
fulltrúa að kynna sjer það.
Árslaun:
Stokkhólmi 1800-3400
Gautaborg 1350 — 3000
Málmey 1500-3000
Gefle 1500-3000
8?
Norrköbing 1500 — 2800
Karlstad 1800-2700
Kalmar 1300 — 2500
Ystad 1550-2400
Þórður Thoroddsen ætti að grensl-
ast eftir fjárframlögum til barnafræðslu,
í löndum þeim, sem af má læra áður
en hann leggur hönd á það verk að
rífa niður það sem aðrir byggja upp.
Peim er óhætt hjerna yfirleitt, þeir
setja ekki markið of hátt.
Inn í umræðurnar um fjárveiting-
una til barnaskólans hjer skjóta svo
bæjarfulltrúarnir því, að kenslan, við
nefndan skóla, sje ekki betur en það
af hendi leyst, að hún sje fyllilega
launuð, þótt eitthvað væri dregið úr
því sem nú er.
Það er harla öfugur hugsunarhátt-
ur að ætla að bæta starfskrafta með
því að borga þá illa eða enn ver en
nú á sjer stað.
Ekki er það síður fjarstæða hjá hin-
um heiðruðu bæjarfulltrúum að ætla
sjer að setja menn á föst laun við
skólann í því augnamiði að spara;
það verður þeim ómögulegt vanviróu-
laust.
Tíminn skér nú úr hvað þeir geta
látið Reykjavík verða langt aftur úr í
þessu efni.
Ónotum bæjarfulltrúa í garð skól-
ans er varla vert að svara, þegar
þess er gætt, að mennirnir byggja álit
sitt, á skólanum, á bæjarmælgi.
Mjer er ekki kunnugt að sumir þessir
menn eigi börn í skólanum nje hafi
sjálfir komið í skólann og kynt
sjer þar kenslu eða reglu. Eg mynnist
ekki að haia sjeð þá þar innan dyra
hvorki í kenslustundum nje við próf.
Af þessu má álykta að þeir þekki of-
lítið til skólans, til þess að þeir geti
lagt dóm á hvernig hann sje.
Skólastjórnin á að hafa eftirlit með
skólanum, og nú sem stendur skipa
hana þeir menn, sem vit hafa á skóla-
gæslu og skólahaldi, enda hafa þeir
notið þess trausts hjá bæjarstjórninni
að vera kosnir til að gegna þeim
vanda.
Yfirmaður skólans er gætinn og
vanur maður, sem ekki vill vamm sitt
nje skólans vita. Þetta ætti bæjar-
fulltrúunum að vera ljóst og forðast
að taka kviksagnir um skólann og
kennara hans fram yfir álit skólasjórnar
og skólastjóra.
Hitt er of mikil einfeldni að deila um
það á bæjarstjórnarfundum hvort ekki
muni vera misjafn sauður í mörgu
fje. -
Bæjarfulltrúarnir eru nú ekki nema
15 og þó harla misjafnir, það þykir
ekki tiltökumál.
Engan þarf heldur að undra þótt
kennarar við barnaskólann sjeu misjafn-
ir, þeir eru nú nær 40 að tölu.
Pó er það nærri undravert hvað
skólinn hefir fengið marga góða kenn-
ara eins lág og launin eru.
Pess skal getið að sumt af þeim
eru einmitt konur og kemur það
illa heim við dóm sumra bæjarfull-
trúanna.