Vísir - 29.05.1959, Síða 3

Föstudaginn 29. maí 1959
V ÍSIK
3
FRAMFARIR OG TÆKNI ♦
MtiiiöíiríkfiaBnemn eru aö
smíöa einteinung.
Mönnunum liggur mikið á.
Verið er að gera tilraunir með
smíði þrýstiloftsknúinnar járn-
brautarlestar, sem fara skal
með hraða ljóssins. Þær til-
raunir fara fram í Japan og er
skýrt frá þeim á öðrum stað á
síðunni.
Bretar og Bandaríkjamenn
eru að smíða „sjódisk", eins-
konar fljúgandi disk, sem á að
þjóta nokkur íet yfir hafflet-
inum með ofsahraða, svo að
allar samgöngur á sjó ger-
breytist. Hraði, hraði og meiri
hraði, bæði á sjó og landi.
En Bandaríkjamenn geta
ekki beðið eftir því að Japan-
inn fullgeri sína lest. Á Þýzka-
landi hafa verið byggðar járn-
brautarlestir, sem fara eftir ^
einum tein í stað tveim, eins
og við þekkjum þær. Það eru
hinar svokölluðu „mono rail“.!
Nú hyggjast Bandaríkja-
menn byggja einn slíkan „ein-
teining“ og er það Lockheed
Aircraft Co., sem annast fram-
kværhdirnar.
Brautin á að vera um mílu
löng og liggja írá miðborginni
í Seattle út á svæði það, sem
verið er að undirbúa undir ald-
arafmælissýningu (heims-
sýningu), sem þarna á að fara
fram í maí 1961.
Kostnaður við byggingu
brautarinnar er áætlaður 5
milljónir dollara. Þetta verða
fjórar brautir og auðvitað til-
heyrandi brautarstöðvar.
Brautin á að vera tilbúin til
notkunar í nóvember 1960, eða
sex mánuðum áður en sýningin
hefst.
Með hverri lest eiga að geta
farið 96 farþegar og fara leið-
ina á 96 sekúndum. Mesti hraði
verður 60 mílur (96 km) á
klst.
Þegar lestin fer af stað, mun
farþegunum finnast sem væru
þeir að fara á loft í flugvél,
enda eykur lestin hraðann upp
í 60 mílur á 15 sekúndum. Þeg-
ar hún staðnæmist, verður það
líkt og að lenda í flugvél. Lest-
in stanzar sjálfkrafa og dyrnar
oþnast einnig sjálfkrafa. Far-
þégarnir verða þó að fara út úr
lestinni á eigin fótum.
Kol eru til margra hluta
nytsamleg.
Úr þeim má fá ýmísiegt fleira en hita.
Venjulegur lcolamoli er ann-
að og meira en gott eldsneyti.
Hann er hráefni, sem nota má
í margskonar framleiðslu.
Þjóðverjar hafa jafnvel gert
smjör úr kolum. Það var á
styrjaldarárunum. Vísindamað-
ur einn spáði því nýlega að
innan skamms mundu kol verða
notuð til átu — búin til úr þeim
gervifæða.
Lyf eru framleidd úr kolum,
þar á meðal hið kunna asperín.
Þá eru grammófónsplötur
gerðar úr kolum, hláturgas er
unnið úr þeim svo og flest
bragðefnin, sem notuð eru í
rjóma- eða mjólkurís. Ilmvötn
eru unnin úr kolum, málning,
gervigúm, sakkarín og nagla-
lakk svo að nokkuð sé nefnt.
Þó er þetta aðeins fátt af því
sem telja mætti, því áætlað er
að allt að 200 þúsund efni eða
efnasambönd séu búin til úr
kolum.
Kolin, sem geyma bundna
sólarorku, eru ótæmandi upp-
spretta efnis og afls og á það
eftir að koma betur í ljós, þeg-
ar við þurfum ekki lengur að
neyðast til þess að brenna þeim
einungis til þess að fullnægja
þörfum okkar fyrir hita.
Ef kol eru hituð upp í mik-
inn hita í ofni, þar sem loft
kemst ekki að, verða þau að
föstu efni, koksi, sem er mjög
Rafmagnsbíll!
Amsrican Motors hafa nýlega
tilkynnt að rannsóknardeild
þess sé vel á veg komin með
að smíða rafknúinn bíl. Telja
forsvarsmenn þessarar bíla-
smiðjur, að það mundi þýða
hreina byltingu í bílasmíði, ef
þeim tækist að fullkomna hinn
rafknúna bíl, eins og þeir gera
sér vonir um að þeirn muni
takast á nokkrum árum.
Hingað til hefur það verið
rafhlöðuvandamálið, sem ekki
hefur tekist að leysa, en raf-
hlöður eru þungar, dýrar og
endingarlitlar og aflið endist
í mesta lagi til 160 km aksturs.
Hleðsla tekur auk þess langan
tíma.
Lausn American Motors er
m. a. í því fólgin að byggja
litla, ódýra og hentuga raf-
magnsaflvél, sem knúin yrði
með lítilli, afkastamikilli vél.
Samvinna hefur tekist á milli
American Motors og Sono-
tone Corporation, um lausn
þessa vandamáls, en það var
Sonotone Corp. sem fyrst tókst
að búa til n:ckel-cadium raf-
geyma eins og þá, sem nú eru
notaðir í eldflaugum og þrýsti-
loftsflugvélum. Þessir raf-
geymar eru léttari og minni en
jafn aflmiklir rafgeymar af
gömlu gerðinni. Þá má hlaða
gleyma þessa á miklu styttri
tíma en hina gömlu.
En eins og áður segir, mun
það taka nokkur ár að leysa
allan vandann.
iiskiriu fijiigandi kom
inn nibur i sjóinn.
Bref&y eru ©5 sö^n eð reytia
að smuða 99sjódisk66.
Iíafið er mikið kapphlaup
milli Breta og Bandaríkja-
verður í Southampton, ef Bret-
ar vinna kapphlaupið og til
manna um það, hvor þeirra þess benda allar líkur.
verði fyrri til að smíða „sjó-
disk“. Þegar sjó-diskurinn
kemur til sögunnar verður
bylting í skipasiglingum á út-
höfunum, segja þeir, sem fást
við smíði þeirra.
Sjódiskurinn svífur nokkr-
um fetum yfir sjávai’fletinum
og í nægta mánuði mun fyrsta
reynsluförin fara fram. Það
Kapphlaupið milli Breta og
Bandaríkjamanna er fyrst og
fremst í því fólgið að verða
fyrri til að tryggja sér einka-
leyfin á smíðinni.
Sjódiskurinn er í laginu eins
og gúmbjörgunarbátur, en of-
antil á honum, nokkru fyrir
aftan miðju, er loftinntak, og
Frh. á bls. 10.
Drykkjarvatn úr sjo.
kolefnisríkt og er nauðsynlegt
við stálframleiðslu. En gasið er
ekki síður verðmætt. Á síðustu
árum hafa verið reistar verk-
smiðjur, sem vinna efni úr gas-
inu. Koksið er því úrgangsefni
þótt það sé svona verðmætt.
Eitt af efnum þeim, sem
unnin eru úr kolum er kol-
I
tjaran. Enskur efnafræðingur
fann aðferð til þess að vinna
lit úr koltjörunni, þessu kol-1
svarta efni. Það var árið 1856.:
: Þetta var upphaf hinna miklu |
' efnaverksmiðja.
| Úr koltjöru má gera ótal
mörg efni, þar á meðal hin
beztu ilmvötn. Einu sinni þurfti'
25 smálestir af fjólum til þess
að fá um 30 grömm af ilmolíu.
Nú hefur tekist að tvöfalda
þessa framleiðslu. Úr koltjör-
unni er líka búið til DDT —
skordýraeitrið, margskonar lyf,
framköllunarvökvi á ljós-
|myndafilmur, kælivökvi, slitlag
á götur og vegi, hreinsunarefni
og' sóttvarnarefni.
Úr kolagasi má gera ótal
efnasambönd svo sem þjál
(plastikefni) svipuð nælon og
ýms teygjanleg' efni. Þegar bú-
ið er að skilja flest þau efni úr
kolunum, sem gagnleg eru í
efnaiðnaðinum, má brenna af-
ganginum, enda er hann þrátt
fyrir meðferðina, enn hið bezta
eldsneyti.
Járnbrautarlest, sem á að
ná hraða hljóðsins.
Hún er hugmynd japansks
verkfræðín^s.
Tokyo í maí (UPI). — Jap-
anskur verkfræðingur hefur
skýrt frá því, að hann sé að
undirbúa smíði á járnbrautar-
lest, sem fara á með hraða
hljóðsins.
Ekki á lest þess að renna á
teinum eins og venjulegar
járnbrautarlestir. Verður hún
látin fara eftir kúlubrautum.
Ef Japananum tekst að koma
fyrirætlunum sínum í fram-
kvæmd mundi það gerbreyta
öllum samgöngum á landi.
Menn velta því fyrir sér,
hvernig Japaninn hugsar sér j
að leysa það vandamál að láta'
lestina taka beygjur, en sjálfur!
hefur hann ekkert látið uppi
um það. Þá er annað vandamál
sennilega óleyst, en það er,
hvernig honum tekst að deyfa
hljóðið, því lestin verður knú-
in þrýstiloftshreyflum, en þeir
gera mikinn hávaða, sem get-1
ur valdið truflunum og jafn-
vel skemmdum á þeim stöðum,
sem farartæki fer um.
Japaninn reyndi líkan, sem
hann hefur gert af lestinni ný-
lega og þótti vel takast. Líkan-
ið var blýantslaga plexigler-
lest, 36 feta löng og 10 þuml-
ungar í þvermál. Var það látið
fara um 200 metra vegalengd,
knúið eldflaugarhreyfli og náði
25 mílna hraða á klst.
Hann hyggst byggja 700 feta
langa lest, 16 fct í þvermál, er
knúin verði fjórum þrýstilofts-
hreyflum, er hver geti gefið
einnar smálestar þrýsting. Hún
ætti að geta flutt 1000 farþega
og renna eftir brautum, sem
hún væri tengd við að ofan og
neðan, á kúlum, sem snerust
70 sinnum á mínútu. Slík lest
ætti að ná 750 km. meðalhraða,
en mesti hraði mundi nálgast
hraða hljóðsins. Hún ætti að
geta farið á milli Osaka og
Tokyo á hálftíma, en það er
560 km. vegalengd. Hraðskreið-
asta lestin, sem nú er i förum
á milli þessara borga fer vega-
lengdina á sjö tímum, en bráð-
lega mun þó verða tekin í
notkun enn hraðskreiðari lest,
sem á að fara milli borganna á
þremur tímum, að því er stjórn
japönsku ríkisjárnbrautanna
segir.
Nú er lokið smíði stærstu
stöðvar, sem byggð hefur ver-
ið til að vinna ferskt vatn úr
sjó. Stöð þessi var reist á eynni
Aruba, sem er hollenzk eign og
liggur skaanmt undan Vene-
zuelaströndum.
►
Byggingarkostnaðurinn með
öllum vélum nam 11 milljón-
um dollara og er stöðin byggð
af Singmaster and Breyer í
New York og er fyrsta stöð
sinnar tegundar, en það, sem
sérstaklega er merkilegt við
hana er, að hún framleiðir
einnig rafmagn
Vegna þess að hér er sam-
einað að vinna ferskt vatn úr
sjó og framleiða samtímis raf-
magn, verður framleiðslukostn
aðurinn minni en ella.
Áætlað er að það muni kosta
1.75 dollara að framleiða um
4000 lítra af vatni og sennilega
verður þetta þó ódýrara. Búist
er við að kostnaðurinn geti
lækkað enn, og verði sennilega
um dollar fyrir hverja 4000
lítra. Þar við bætist auðvitað
dreifingarkostnaður til neyt-
enda eða iðnfyrirtækja.
Unnir verða 10 milljónir
lítra vatns á dag og á stöðin að
geta fullnægt óllum vatnþörf-
um 55 þús. manna byggðar sem
er á eynni, en auk þess hinum
geysimiklu þörfum olíuhreins-
unarstöðvar einnar sem þar er.
Það vatn, sem ekki notast jafn-
óðum verður notað til áveitu.