Vísir - 22.06.1959, Qupperneq 9

Mánudáginn 22. júní 1959
VÍSIR
9
Þeir stórkaupmaður N:
Knudtzon og kaupmaður W.
Fischer hafa keypt kaupstáðinn
Flensborg í Hafnarfirði óg
setla þeir sér að hafa hann
fyrir aðseturstað fiskveioafé-
lags nokkurs, er þeir æila sér
að stofna. Vér höfum. séð lö.g
þessa félags, og virðast oss þau
miður frjálsleg. Féiag þetta á
að vera hlutafélag, og er ís-
lendingum geiinn kostur á að
kaupa í því hlutabréf.
íslending'
1375.
IS75.
Miðvikudaginn hinn 5. maí
1375 fórst áttæringur með 8
nönnum á Hvalfirði. Skipið
var frá Haugshúsum á Álfta-
nesi og átti það Halldór bóndi
Jörundsson. Á skipinu voru 4
vinnumenn hans og fjórir menn
aðrir. Allt voru þetta ungir og
vaskir menn. Þann 4. maí
lögðu þeir af stað upp í Hval-
fjörð í beitufjöru. Daginn eftir
SeS'
voru þeir búnir að fá farm á
skipið og sigldu þeir þá út
fjöiðinn. Veður var fremur
hvasst og sigidu þ.ir upp á
sker. Gekk þá rjór í skipið, og
sökk það þegar og týndust allir
mennirnir. Þegar, er menn, sem
á landi. voru, sáu ófarir þeirra,
var skipi hrundið fram og
haldið þangað, er slysið viidi
til. Sáust þar þá engin vegs-
ummerki önnur en þau, að
nokkuð af hinum lausa farviði
Svíi skrifar meistararitgerð
um iandhelgisdeiiuna.
„Yið eigum að treysta á þá ungu, ekki kalkaða
skrjóða", segir P. Hallberg m ritgerðina og
viðbrögð sænskra stódenta.
Ungur sænskur menntamað-
ur, Peter Modie, lauk nýlega
við meistararitgerð sína í þjóð-
réttarfræði við háskólann í
Lundi, og ber hún nafnið
„Den islándska fisketvisten“
(Landhelgisdeiian íslenzka).
Það hefur komið á daginn, að'
þessi sænski háskólaborgari
fékk áhuga fyrir þessu máli og|
valdi sér það að ritgerðarefni
til meistaraprófs eftir að hafa
lesið greinina „Islándska fiske-
vatten och brittisk proga-
ganda“, sem Peter Hallberg rit-
aði í „Ny Tid“. Flestir fslend-
ingar kannast við Peter Hall-
berg, sem var nokkur ár sænsk
ur sendikennari við Háskóla ís-j
lands, en síðan hefur orðið
frægur víða um lönd sem
fróðastur allra manna um ævi|
cg ritstörf Halldórs Kiljans
Laxness, eins og hann hefur
sett fram í tveim bókum sínum,
„Den stora vávaren“ og „Skald-
ens hus“.
Meistararitgerð Modies er að
miklu leyti tilvitnanir í raun-
verulega atburði landhelgis-
deilunnar og dómskjöl þar að '
lútandi, eins og vera ber um'
vísindaritgerð af slíku tagi. En !
ályktunin, sem hann dregur af j
þeim athugunum sínum og rann j
sóknum er eindregin afstaða;
með íflandi og gegn Stóra-Bret
landi. Modie hefur haldið því
fram, að flestir námsbræður
hans séu honum samdóma í
þessu efni. Meístararitgerð sinni
lýkur Modie á þessa leið:
„Þegar ísland tilkynnti 1.
júní 1958, að það ætlaði að færa
út fiskveiðitakmörk sín um 12
sjómílur frá og með 1. septem-
ber, var þessu mótmælt unn-
vörpum af flestum þeim t lönd-
um, sem hlut áttu að máli, og
það hljóð heyrðist úr mörgu
horni, að slík einhliða ákvörð-
un væri ólögleg. Samt var ó-
ir.ögulegt með tilvísun til nokk-
urrar sérstakrar reglu eða sið-
venju að sanna þessa fullyrð'
ingu, og af þeirri ástæðu hvöttu
allar þessar þjóðir, nema Bret-
ar, fiskimenn sína „unz annað
verði“ (þ. e. a. s. þangað til ný
sjóréttarráðstefna gæti smám
saman komið sér niður á ein-
hverja almenna reglu) til að
virða íslenzku útfærsluna. —
Stórabretland hefur með að-
gerðum sínum gert sig brotlegt
bæði gegn vilja Sameinuðu
þjóðanna og- Atlantshafsbanda-
lagsins. Þeim ásökunum, sem
færðar hafa verið fram, að ís-
land hafi orsakað klofningu í
Atlantshafsbandalaginu, verður
að vísa á bug. Aftur á móti
hljótum við að skella skuldinni
fyrir slíka klofningu á Stóra-
bretland. með því að það hefði
Frh. á bls. 10
tf’L'fejsdfá.Vo
úr skipinu var þar á floti, og
hafði engum mannanna tekizt
að halda sér við neiít af hon-
um. Msnn halda að slæða
megi upp skipið aftur, en ef-
laust verður það meira eða
minna brotið.
íslendingur 1875.
1875.
Úr bréfi úr Suður-Múla-
sýslu: „Mjög tíðrætt er um
ösku- og sandfok það, sem dreif
yfir allt Fljótsda'shérað 29.
marz eða á 2. í þáskum. Ætla
eg því að fara í'áum orðum um
það. A annan í páskum var
veður hér mjög kyrrt, netaský
dreifðust um loftið og naut lít-
ið sólárbirtu né varma, en
annars var frostlaust veður og
mjög milt. Um hádegisbil var
eg staddur úti, og varð eg þá
þess rétt aðeins var, að ösku-
fall var; svo sýndist sem smá-
skúrir væru í fjallahlíðunum,
og fannirnar urðu grámóleitaf
á lit, en áður voru þær að líta
sem hreinn mjallsnjór. En
fjarri fór því samt, að eg gæti
rennt grun í það, hver ósköp
gengju á hér í næstu sveit, sem
kalla má um Fljótsdalshérað.
Þar var veður nokkuð öðru-
vísi. Var þar um morguninn
hægur éljagangur og austan-
andi, áður en öskufallið byrjaði
að mun; en um hádegisbil, og
jafnvel nokkru fyrr, var kömið
logn. Snemma um morguninn
varð þar vart við öskufall. og
sandíok en að afliðnu hádegi
var sandfokið orðið svo þétt
og mikið, að ekki sást aðgrein-
ing á nokkrum sköpuðum hlut,
hvítt þekktist ekki frá svörtu,
og þvílíkt heljarmyrkur var,
að enginn gat ímyndað sér það
meira. Sandmekkirium fylgdu
skruggugangur og eldingar,
hvellirnir voru svo þéttir, að
hver rak annan, og allt loftið
var fullt af eldglæringum,.
Myrkur þetta náði yfi.r
Fljótsdal, Jökuldal, Fell, Velli,
Skriðdal og niður um alla firði.
Þó varaði það skemur. og var
ekki eins svart þegar lengra
leið frá eða nær aró sjónum.
Öskufallið eða sandfokið nær
norður á Möðrudalsfjöll. Er
sagt að þar hafi tekið af mikið
land. Jökuldalur og heiðin eru
sögð lítt bygileg, sandurinn er
þar mjög djúpt og allt er þar
sem eintóm sandeyðimörk.
Sama er að segja um margar af
hinum áðurgreindu sveitum, þó
sandurinn sé þar nokkuð
grynnri.
Breiðdalur er sagður að
miklu leyti frí við ósköp þessi.
Berufjarðarströnd og Álfta-
fjörður alveg sandlaus, en samt
komumst vér hér ekki hjá ill-
um afleiðingum af sandfokinu.
Hér er allt orðið fullt af fé og
hrossum úr hinum sveitunum,
svo að í högum vorum er hví-
vetna orðið ofsett á landið og
horfir til vandræða ef ekki
greiðist úr fyrir héraðsmönn-
um. Jökuldælir og fleiri hafa
rekið í Vopnafjörð, því þar er
sandlaust og eins er sagt úr
norðursveitum.
Eldsupptökin eru í Dyngju-
fjöllum, einnig er eldur uppi
víða í Öræfum, víst á þrem
stöðum, svo vegurinn yfir þau
er ófær orðinn.“
. íslendingur 1875.
1875.
Veturinn 1874—75 bar fyrsta
kálfs kvíga á Felli við Kolla-
fjörð í Strandasýslu svofelldum
burði, að höfuð þess var líkast
sem á selý því kjálkar og
snoppa var mjög stutt, eyru
voru tvö á kúpunni sem á
kálfi, augnaholur tvær, en
skinnið gróið fyrir þær, ein nös
var hægra megin, tungan löng
og lafði langt út úr skolti, að
lögun sem í kálfi, hálsinn sí-
valur og mjög :tuttur; þar fyr-
ir aftan þrír fætur með rétt
sköpuðum klaufum, einn þeirra
var styztur, hann var framan
til við hina; rófa var sem á
kálfi aftur á milli stærri fót-
anna. Þetta var allt þar niður
úr, sem bringa er vön að vera
en upp úr herðakambinum var
hnútur, líkt sem þar hefði ætl-
jað að myndast annað höfuð.
Lengra sást enginn verulegur
skapnaður, en þetta var allt
með eðlilegu skinni og hári, en
aftan við það fyrrgreinda var
allt gárnakerfið mjög líkt og í
kálíi, nema að hjartað var lík-
ara selshjarta, en lungu voru
engin nema lítill blaokur á
stærð við fráfærna lambsmilti,
og þar lá barkinn framúr. Síður
voru engar nerna 3 rif hægra
megin niðraf herðakambi.
Þetta kvikindi var með lífi
fvrst þegar að kúnni var gáð,
jen drapst í fæðingunni. Það
| var n&kkuð minna en vana-
legur káifur.
íslendingur 1875.
1875.
Meðal þeirra, er sigldu héðan
með póstskipinu 17. júní til
;Kaupmannahafnar var gest-
j gjafi N. Jörgensen úr Reykja-
vík. Ætlaði hann eina snögga
:ferð til Hafnar í verzlunarer-
indum og ætlaði hann sér að
! koma hingað aftur með þessari
ferð. En daginn eftir að hann
kom til Kaupmannahafnar, var
hann að aka í vagni á götu þar,
og sá mann er gekk framhjá
vagninum, og ,sem hann þurfti
að tala við.
Vagninn fór ekki hart, og
stökk Jörgensen niður úr vagn-
inum til þess að tala við mann-
inn, en varð fótaskortur, og
datt svo, að vagninn ók ýfir
hann, og marði alveg í sundur
annan handlegg hans, og
skemmdi hann mjög á höfðinu.
Læknishjálp var þegar feng-
in, og var handleggurinn. tek-
inn af honum; andaðist hann að
tæpum sólarhring liðnum frá
því að slysið varð. Rænu hafði
hann að mestu leyti fram í
andlátið.
Það er mikil eftirsjón í
Jörgensen, því hann var.mesti
atorkumaður, hjálpfús, og — í
stuttu máli — hirin bezíi
drengur.
íslendingur 1875.
anstu eftir þessu....?
Almenningi var í fyrsta skiixti gef—
inn kosíur á að kynnast myndvarpi
litillega h. 30. apríl 1939, hcgar heims-
sýningin var opnuð í New York. Það
var National Broadcasting Company
(NBC), sem gaf mönnum kost á að sjá
þetta skenimtilega menningartæki
framtíðarinnar. Þótt tilraunastigið Væri
að baki, voru aðeins fá heimili búin við-
tækjum fyrir myndvarp og það liðu 10
ár, þar til það varð almennt.
í september 1955 var' rómversk-
kaþólski biskupinn Alfonso Ferroni,
ítalskur hegn, látinn laus úr fangelsi
kommúnista í Kína. Ilann hafði verið
hafður í haldi í einnSénningsklefa í
meira en fjögur ár, og þegar mannúð
Kínverja varð svo mikil, að þeir létu
hann lausan, var hann of máttfarinn til
að halda á ltaffibolla. Meðferðin á hon-
um er talandi tákn fyrirlitningar kom-
múnista fyrir manninum og trú hans.
Dariny Kaye, einn hekkta'sti gaman-
leikari Bandaríkjanna, tók að sér nýtt
hlutverk í aprílmánuði 1854,'er har.m
gerðist „sendiherra“ Barnahjálparsjóðs
Sameinuðu þjóðanna. Myndin er tekin,
þegar hann er að skemmta ir.dverskum
börnum í smáþorpi einu skammt frá
Nýju Dellii. Dáriny tók kvikmynd af
ferðalagi sínu um Afríku og Asiu og
hefur hún víða verið sýnd í löndum
Sþ. til ágóða fyrir barnahjálparsjóðinn*