Vísir - 22.12.1959, Page 3

3*d3j*»daginn 22. desember 1959
vísm
Bækur á fólamarkaðnum í ár
Kvæða- og sagnasafn
■ r
Ragnars Asgeirssonar.
Þjóðlegar og skemmtilegar bækur.
Skrudda III. Sögur, sagnir íþrótt, bæði göfgandi og
og kveðskapur. Skráð hefur skemmtileg, uppbyggilegri en
Ragnar Ásgeirsson. Útg. Bún. margar þær íþróttir, sem nú eru
aðarfélág ísiands. Prentverk iðkaðar til dægrastyttingar, t. d.
Odds Bjömssonar h.-f., Ak. j spilamennska, jastur (,,jazz“,
Með bindi þessu er lokið. út- b°rið fram djass), og mætti iðka.
gáfu ágæts verks, sem varlá á betri skáldskap í sambandi við
; hin mikla þjóðaríþrótt lifir enn j
' í góðu gildi hér.
„Skrudda“ Ragnars Asgeirs-1
sonar er mikið og gott safn
þjóðlegra fræða, er -þáttur Páls
skálda þar mestur. Ritið mu'n
stuðla að iðkun íþróttarinnar
og virðingu góðs kveðskapar. Er
það vel farið, því ýmsir mætir
menn hafa látið erlendan læ-
virkjaklið glepja sig og talað
óvirðulega um stuðlað mál óg
góðan kveðskap.
Jarðnesk Ijóð.
Úrvai eftir VKhjáim frá Skáholti.
sér hliðstæðu hvað margbreyti-1 danslistina, ef logð væri meiri
leik og fundvísi snertir. í eftir-
inála afsakar höfundur, að hann
hafi ef til vill gengið of langt
í að tína úr. safni sínu
„Skruödu“ — en ekki ber þetta
síðasta bindi þess vott, og eigi
fannst mér neinu ofaukið í hin
fyrri. Um hitt, að oft séu vafa-
söm faðerni vísna, og of mikl-
ar skýringar leiðinlegar, er rétt
til vitnað með orðum Bjarna
Sæmundssonar við höfundinn:
„Að.oft væx-i erfitt að segja með
vissu um úr. hvaða fuglum egg
væru, nema maður sæi þá verpa
þeim“.
í þessu hefti eru sögur og
kveðskapur flokkaður eftir
landshlutum, og verður Noi'ður-
land drýgst, og þá Skaftafells-
sýslur. Enn sem fyrr sannast, að
Ragnar Ásgeirsson hefur farið
ilm allt landið, — eins og Þórir
Útilegumaður — og orðið vel
til fanga. Eru hinir duli’ænu
þættir þessa heftis fyrirtak;
sumir þeirra ærið rammir. Þá
eru slysfarasögur úr Skaftár-
þingi fróðlegur lestur, og sömu-
leiðis kvæði Kristleifs á Stóra-
Ki'oppi um Kötlugosið 1918.
(Fyllra eix í Skruddu I.).
Meginuppistaðan í bókinni er
þó. sem í hinum bindunum,
kveðskapui'inn, fei'hendan. Tak-
ast þar á margir snillingar í
hinni fornu íþi'ótt „að kasta
fram stöku“ eða vísuparti. Segir
R. Á. að sú íþrótt sé stórum
rýrð undir „nútíma kveðskap“,
sem fáir læi'i, og megi sjálf-
dauður heita.
Ekki eru ellimörk á vísu, er
Páll á Hjálmstöðum kveður átt-
ræður:
. „Áttræður karl er öskufall
út í halla runninn,
klakasalli, kalk og gjall,
kjarninn allur brunninn.“
. Friðbjörn í Staðartungu kveð-
Ur til manns, er var oi’ðljótar
og svakafenginn:
„Krepptaraðmér krumlur skók
kauði, einskis nýtur.
Húfa, treyja, buxur, brök,
beinagrind og skítur.“
. Svo kveður
tollur:
Eyjólfur ljós-
„Leitt er að standa á lífsins reit
langt að baki hinna,
þó blandaði hafi Bæjarsveit
bikar harma minna.“
Þessi sýnishorn læt ég nægja
úm hvað leika má á strengi fer-
hendunnar, en freistandi væri
að ræða um snilldarlega botn-
aðar vísur og gamankveðskaþ
Skruddu III.
Ekki fer það milli mála, að
vísnakveðskapur sé þjóðar-
Vilhjálmur frá Skáholti:
Jarðnesk ljóð. Úrval. (Útg.
Bókaverzlun Ki'. Kristjáns-
sonar) 1959.
Það hefur ekki verið haft
æðihátt um það, að út er komin
I bók eftir Vilhjálm frá Skáholti,
Búnaðarfélagið hefur unnið og var þó sú tíðin, að það þóttu
þarft verk með því að gefa út fréttir góðar, að hann sendi frá
safn þétta og þegnar Biraga hafa sér bók, og þykir reyndar
tekið stuðlamálum þessum af- mörgmn, að þær hafi verið
burða vel. Sannar það áþreifan- færri en skyldi. Að þessu sinni
lega, að ekki skapa tízkudintir er um að ræða úrval Ijóða hans,
Nýlega heyrði ég ungan mann list, þótt notuð séu þankastrik, er ber nafnið „Jarðnesk ljóð“
rækt við vísnaformið.
fara með vísur í útvarpi af mik- „spenna
illi snilld, og vikulegir útvarps- ingja.
og „víddir“ rímleys-
þættir Sigurðar Jónssonar frá
Haukagili bera þess vitni, að|
Guðmundur Einarsson
frá Miðdal.
Ævisaga Abrahams Lincoins
eftir Thorolf Smith.
UtgefáEntli Setberg s. f.
Afburðaframmistaða Thoi'olfs
Smith í fyrra í þættinum „Vog-
un vinnur og vogun tapar“ v.akti
að Vonum þjóðarathygli og'
hrifningu, er hann svaraði án
minnsta hiks öllum spui-ning-.
um, sem fyrir hann voru lagðar
og ætla eg, að engum sé gert
þekkingu. Fyrir bragðið verðúr
æsileg' spenna í frásögninni,
sem nær hámai’ki í kaflanum
um morð Lincolns, sem er frá-
bærlega vel skrifaður. Öll bei’’
frásögnin höfundi sínum ágætt
vitni sem sagnfræðilegum ,rit-
höfun.di og sumsstaðar eru
rangt til, þótt sagt sé,
eítir einu kvæðinu í bókinni.
. Og það er vissulega sann-
nefni. Vilhjálmur frá Skáholti
hefur lifað lifinu og ljóðinu.
Hann hefur reyndar ekki getað
neitað sér um það endrum og
eins að stunda heimspekilegar
hugleiðingar, en hann týnir sér
ekki í þeim heldur er ætíð
hann sjálfur, með báða fætur á
jörðu, hvoii; eð hann er inni á
knæpunni, úti á strætinu eða
uppi í kirkjugarði, blessunar-
lega laus við að sýnast annað
en -það sem hann er, og söng-
fugl sem syngur bara með sínu
nefi. •
Fyrsta ljóðabók Vilhjálms
vakti. ekki sérlega mikla at-
hygli, en með annand bókinni,
sem var „Voi't daglega brauð“,
vann hann hjarta margs ljóða-
unnandans, sem sárnaði það
að meira að segja skáldleg tilþrif.
Málið er ljóst og lifandi og rás | helzt-, að svo snjallt skáld, sem
atbui'ðánna streymir fram í þar birtist, skyldi kasta hönd-
eðlilegum, beinum farvegi. . j um til sumra kvæða sinna. Hon
Höfundurinn hefur tjáð und- um var Þá ekki, blessuðum, I
irrituðum, að hann hafi kannað
viðfangsefni sitt í urn átján ára
skeið. Árangurinn hefur líka
oi'ðið eftir því.
Karl ísfeld.
mest í mun að snurfusa og fága
ljóðin. Hann lét það flakka eins
og það „kom fyrir af skepn-
unni“, velskapað eða ekki.
Þetta var innblásturirm. En
þótt enn sé' ólgublóð ungu ái'-
anna og skapið heitt í Vil-
hjálmi skáldi, þá hefur hann þó
nokkuð látið sér segjast með ár-
unum, nostrað meira við ljóð-
in og farið um þau nærfærn-
ari höndum, áður en hann
sleppti þeim fljúgandi frá sér,.
En hvað svo sem setja má út á
einstök kvæði Vilhjálms, þá
svifu þau aldrei „sönglaust“ frá
honum. Það er sem sé mikill
söngur í kvæðum hans velflest-
um, þetta er óður til lífsins,
þrátt fyrir allt.
Og nú er, sem sagt, komið út
úrval ljóða hans, og vitanlega
er það forkunnargóð bók,
reyndar meira en það, mörg
snilldai'góð kvæði, og því hljóta
„Jarðnesk ljóð“ að eiga langt
lif fyrir höndum. Það er ekki
amalegt fyrir unga fólkið, sem
ekki þekkir skáldskap Vil-
hjálms þegar, að eignast nú í
einni bók allt það bezta, er
hann hefur ort til þessa. Eg
man ekki eftir nema tveim
ljóðabókum ungra skálda í
Reykjavík, sem hlotið hafa þær
viðtökur, að þær komu út í
þrem útgáfum eða fleiri á stutt
um tíma, „Fagra veröld“ Tóm-
asar og „Vort daglega brauð“
Vilhjálms frá Skáholti. Eg trúi
því ekki, að ást Reykvíkinga á-
ljóðum sé týnd og tröllum gef-
in síðan það gerðist. Hvað þá
um upphafserindið i kvæðinu
„Jarðneskt ljóð“:
Þú gleymir einu, er gleði þín
varð full,'
er gullið skóp þér endur fyrir
löngu,
að annað finnst á lífsins gx’ýttu
göngu,
sem gleður hjartað meira en
nokkurt gull.
frammisiaða hans hafi verið
giæsilegust í þeim þætti, þótt
margir stæðu sig þar með mik-
illi pi'ýði. — Kjörsvið Thorolfs
var, eins og menn muna,
Abraham Lincoln, ævi hans og'
störf.
Nú hefur Therolf Smith ekki
látið sitja við svörin tóm í út-
varpsþætti. Hann hefur skrifað
ýtarlega og' mjög svo greinar-
góða bók um Abraham Lincoln,
en útgefandi er Setberg. Bók-
inni er skipt í marga kafla og
vei'ða þeir ekki raktir hér, að-
eins minnst á öi'fáa þein'a.
Sagt er frá ætt og uppi'una
Lincolns, lögfræðistörfum hans
og þingmennsku, forsetadómi
hans, borgarastyi'jöldinni milli
Suðurríkjanna og Norðurríkj-
anna, sem lauk með ósigri og'
uppgjöf Suðurríkjanna 9. apríl
1865 og loks er sagt frá moi'ði
Lincolns 15. ágúst 1865, og er
þó hér fátt eitt talið að efni
bókarinnat'. . ..
Sagan er i'ituð af mikilli
elsku höfundarins á viðfangs-
efninu og víðtækri og staðgóðri
Mókiwi setn gteöur börnin
ILiíla vísnabókin
Litla vísnabókin fæst nú í Kverri bókabúð. — Þessi vinsæla barnabók
mun gleðja börnin á jólunum.
í bókinni eru gömlu góðu vísurnar fallega myndskreyttar.
Verð kr. 15,00. MYNDABÖKÁÚTGÁFAN. v