Vísir - 22.12.1959, Blaðsíða 4

I
VtSIR
Þriðjudaginn 22. desembér 19$9
Bækur * á * iólamarkaðnum *í*ár
Orfá nrik um nýjar
bækur.
Það
Hannes Sigfússon hefur þýtt
væri fánýtt að skrifa verður skáldskapur mikill. Eg smásögur eftir færeyska^ skáld-
merkileg tilraun að sjá þessi
fornu ljóð í ljósi sálarfræðinn-
ar á okkar öld. Þessi ritgerð
•ætti að lesa og taka til athug-
unar í öllum unglingaskólum
landsins.
langt mál um bækur í miðri er búinn að lesa þessi ljóð oft ið William Heinesen — í töfia-
jólaösinni — menn hafa öðru og fyrir mér aukast þau og birtu Heimsknngla gefur út.
að sinna en lesa slíkt. En ég vaxa við nánari kynni. Ef ég | Heinesen er mikilvirkur rit-
vil ekki þegja með öllu um ætti að líkja Sigfúsi við eitt- J-höfundur og mistækur, ég held
nokkrar bækur sem mér hafa hvert af eldri skáldum okkar Þessi bók sé það bezta sem ég
borizt í hendur. Þá er fyrst að þá yrði líklega Grímur Thom-, hef lesið eftir hann- Skáldið bókin í viðtala- og minninga-
4 .. .... ...,._ _ ’ mapnar söeurnar vktum bióð-: safni Valtvs Rtpfán«miar iTn
nefna ljóðabókina: I sumar-
dölum eftir Hannes Pétursson.
Útg. Helgafell.
Hannes hefur orðið allfræg-
ur af sínum ljóðum, fyrst af
kvæðum þeim er birtust í Ljóð-
um ungra skálda 1954 og síðan
af Kvæðabók 1956. Enn er ljóð-
um hans vel tekið eins og kunn-
ugt er.
Margt fer saman í við-
tölum Valtýs.
Valtýr Stefánsson: Menn og’komi fram, það sem einkum er
minningar. Fimmtíu þætt- fengur að. Persónulýsingar og
ir. Bókfellsútgáfán hf. svipmyndir eru því að þakka,
1959. 354 bls. auk nafna- hversu laginn spyrjandinn er
skrár yfir allt viðtalasafn J að laða fram lýsandi viðbrögð
og tilsvör og minnisstæð atvik
úr lífi þeirra, sem hann ræðir
við.
Þessir fimmtíu þættir eru
ajíir fremur stuttir, en hér get-
ur slíkt ekki talizt til ókosta,
því að mikið kemst fyrir í lít-
V. St.
Menn og minningar er þriðja
sen fyrir valinu, svo gjörólíkir j magnar sögurnar ýktum þjóð- j safni Valtýs Stefánssonar. Er
sem þeir eru á' margan hátt. j trúarkeimi, einatt af list en þetta orðið geysimerkilegt
Þeir eru báðir sparir á orð og stundum af misheppnaðri for- safn, sem virðist einkennast af (.
kunna að gefa orðum sínum dild- stí11 Heinesens er mjög | hóglátri framsetningu, næmu illi grein, ef öllum aukaatriðum
gildi. Báðir hafa þeir lært ríkur Þattur 1 skaldskap hans
margt af frönskum bókmennt-, °S 1 þýðingu Hannesar kemur
‘ fram margt það bezta í stíl
um.
Formið á þessum ljóðum er skáldsins, sem skrifar aðallega
yfirleitt ekki með þeim hætti. a dönsku
sem okkur Islendingum er tam-
Þess er ekki að dyljast að astur í ljóði, en málið er ákaf-
Hannes yrkir af mikilli snilld; j le£a hnitmiðað og fögur hrynj-
formlist hans er meiri og stærri andi er í þessum háttleysum.
en flestra annarra skálda nú-
Þess má geta að þrjú síðustu
tímans á íslandi og öll vinnu- ijóðin í bókinni eru aukin stuðl
brögð betri en við eigum að um^sé ég ekki betur en bæði
venjast. Hannes kann fágæt- ijóðin og skáldið vaxi af þeini
lega vel að fara með myndir og list- Hver sem opnai bók Sig
líkingar og við verðum að leita
Talað hefur verið um Heine-
sen sem væntanlegan Nóbels-
höfund, en ekki er ég sannfærð-
ur um réttmæti þess, enda þótt
margt gott megi um bækur
hans segja.
Það væri ekki ómaklegt, að
færeyskur rithöfundur fengi
bókmenntaverðlaun Nóbels áð-
allt aftur til fornskálda að
finna öruggari tök á þeim hlut-
um.
Sumar hugmyndir Hannesar
eru fornfálegar og ekki sann-
færandi og ég held hann mætti
að skaðlausu hleypa skaphita
sínum og tilfinningum fleiri
spretti en hann gerir — og er
þó fjarri mér að lasta taumhald
á skáldskapnum.
Fonnfágun Hannesar er slík
að um of gæti orðið og runnið
út í einhverskonar ljóðræna
hagmælsku, því bregður fyrir í
þessari bók einkum í flokkn-
um Ástip., Ekki er Hannes ákaf-
lega frumlegur og sumt sækir
hann til annarra beint: Birtan
er komin o. fl. til Tómasar; í
skammdeginu er að nokkru frá
Einari Benediktssyni og fleira
mætti nefna auk hinna aug-
Ijósu áhrifa frá Snorra Hjartar-
syni og fyrirmynd hans Rilke.
En ekkert af þessu er háska-
legt, enda er Hannes maður
sem fer eigin leiðir þegar hon-
iim býður svo við að horfa.
Meðferð Hannesar á stuðlum
og rími er mjög til fyrirmynd-
ar, hann kann óvenjuvel til
þeirra verka.
Það er lítill vafi að Hannes
á eftir að vaxa til mikils þroska
í skáldskap sínum og íslenzk
Ijóðhst mun vaxa af verkum
hans.
Eg leiði hjá mér að gefa
Hannesi einkunnir fyrir ein-
stök kvæði, en vildi þó sérstak-
lega benda á kvæðin Vínlönd,
fúsar getur sjálfur fundið þar! ur en lanSt líður> en Þá ætti
ljóð við sitt hæfi, en ætti ég að það helzt að vera skáld- sem
benda á einhverja staði öðrum
fremur þá mundi ég nefna bls.
17, bls. 20, bls. 23, bls. 45--
ég hætti að telja, það er örðugt
að velja úr þessari bók. En ef
ég ætti að taka eitt ljóð í bók-
inni framyfir öll hin, þá yrði
það sennilega ljóð nr. XI í
flokkinum Hendur og orð:
Unnuð þér ekki afrek yðar í
veikleika?
Bók dr. Símonar Jóh. Ágústs-
sonar Álitamál (ísafold) er
safn af ritgerðum og erindum,
efni margvíslegt, allt frá Háva-
málum til skýrslu um rann-
sóknir Alfreðs C. Kinseys.
Bók þessi er mjög læsileg og
hefur auk þess mikinn fróðleik
að geyma og skarplegar athug-
anir. Þátturinn um Hávamál er
skrifar eða yrkir á móðurmáli
sínu, færeysku.
ÉL
Menningai’sjóður hefur gefið
út gagnmerka bók og trúverð-
uga: Útilegumenn og auðar
tóttir eftir Ólaf Briem.
Þar er að finna glögga grein-
argerð um það helzta sem vitað
ér af útilegumönnum á íslandi.
Vandlega er unnið úr stað-
reyndum og bókin þar að auki
mjög læsileg. Uppdrættir og
myndir eru til skýringar.
Ólafur Briem hefur áður sam
ið ágæta bók sem heitir: Heið-
inn siður á íslandi. Það væri
betur að honum gæfist ráðrúm
til að skrifa fleiri bækur um
hugstæð efni úr þjóðarsögu
okkar.
Sveinbjörn Beinteinsson.
auga fyrir aðalatriðum, og
fjölbreytni. Það síðastnefnda er
á því stigi, að hæpið er, aðeins
mikillar fjölbreytni gæti í
nokkru öðru íslenzku riti, sem
ekki er meira að vöxtum. Hér
fer saman ótalmargt: skýrar
persónulýsingar, svipmyndir af
óvenjulegu fólki og atvikum,
er sleppt.
Þættir þessir eru ekki allir
viðtöl. Sumir eru minningar
V. St. sjálfs og auk þess tvenn
eftirmæli. Er sumt af því harla
merkilegt, svo sem þátturinn
frá Möðruvöllum í Hörgárdal
— endurminningar og sögubrot
frá brunabælinu. Nefni eg af
sagnfræði, þjóðlífslýsingar, handahófi í þeirri grein bruna
snjöll tilsvör. Og svo vel hefir Möðruvallakirkju 1865. Kirkju-
Valtýr Stefánsson unnið þæti vörðurinn kenndi óaðgæzlu
sína, að eg gæti bezt trúað, að sinni um brunann og lá við
hvergi í þessum þremur bók-! sturlun. Varð að halda honum,
um sé neitt að finna, sem ekki svo að hann hlypi ekki inn í
sé athyglisvert á einhvern eldinn og fyrii-færi sér. Úr
hátt.
Sagnfræði safnsins er í því
fólgin, að rætt er við fjölmarga,
þeim bruna bjargaðist aðeins
skírnarfotnurinn, tveir ljósa-
hjálmar, tveir bekkir — og svo
sem á einhvern hátt hafa kom- altaristaflan. Ekki hefði henrti
ið allmikið við sögu í fram-.þó verið bjargað, ef á Möðru-
vindu þjóðlífsins, og þeir spurð-' völlum hefði ekki verið staddur
ir á réttan hátt, þannig að skýrt | Arngrímur Gíslason málari.
Hann réðst inn í logandi kirkj-
lögfræðinámi, eða árið 1899.
Hann vann þar undir hand-
99
Frá Hafnarstjórn til
lýðveldis“.
bæði til Dana og annara þjóða.
una, skar töfluna úr ramm-
anum og kom með hana saman-
, vafða út um brennandi glugga.
leiðslu agætismanna og þar a Hann kunni að leggja líf sitt .j
meðal Olafs Halldórssonar, hins sölurnar fyrir Ustin maður
þekkta visindamanns, sem Sat, sá, að það £ bókstaflegum skiln-
út vísindalega útgáfu af Jóns
bók, hinni miklu lögbók ís-
lands. Hann kynntist flestum
mikilhæfustu stjórnmálamönn-
um íslands, allt frá heimastjórn
1904 og til lýðveldisstofnunar-
innar 1944 og enn lengur. Hann
lýsir kynnum sínum af íslenzk-
um stjórnmálamönnum og eru
minningar hans um þá mjög
geðþekkar, og' leynir sér hvergi
velvild hans í garð íslands og
íslenzkra málefna. Það leynir
sér ekki heldur, að hann er
mgi.
Af öðrum svipmyndum í
bókinni nefni eg' af handahófi
Símon Dalaskáld, þar sem hann
situr á kassa í prentsmiðju
Björns Jónssonar á Akureyri
fyrir framan Friðfinn Guðjóns-
son leikara, sem er að hand-
setja skáldskap Símonar eftir
munnlegri frásögn skáldsins
sjálfs, en Símon skrifaði svo
illa, að ókleift var að lesa hand-
ritið. Friðfinnur er lengur að
setja en skáldið að flytja ljóðin,
stoltur af framkomu þeirra í , ,
, u og styttir Simon ser þa stundir,
konungsgarði. Sionarnuð hans ° ^ .. ’
meðan hann bíður, við það að
yrkja skammir um þá, sem
koma inn í prentsmiðjuna.
á frammistöðu stjórnmálamann-
anna íslenzku í Höfn er ekki
Jón Krabbe: Frá Hafnar
stjórn til lýðveldis. — Islendingar fengu sendiherra í þýðingarlaus fyrir íslenzku
Minningar frá löngum Kaupmannahöfn og varð val þjóðina. í þeim er falin mikil
embættisferli. — Almenna hans happadrjúgt, því Sveinn landkynning, því Krabbe er blmdum manm, _ sem stundar
Bókafélagið. Októberbók Björnsson er ábyggilega ein- þekktur af löngu starfi í flest- sÍ°loðia 1 tugi ára °'S gengur
A einum stað er sagt frá
1959. — Víkingsprent.
hver slyngasti samningamaður,
um löndum Evrópu meðal
sendiherra og' stjórnmála-
manna, en bók hans kemur
bráðlega út á dönsku hjá . „
. . TT.., _ um. ,,Það er ekki gaman, þegar
Fræðifelagmu í Hofn, og verð- . ’ ^ ö
ur því lesin og metin víða um
lönd. Bókin er því kynning á
Sjálfstæðisbarátta íslendinga sem Þjóðin hefur eignast.
mótaðist mest á síðustu öld af Krabbe varð starfsmað-
mönnum sem komust í snert- ur sendiráðsins i Höfn og síðar
ingu við þá strauma, sem settur sendiherra þar. Ævisaga
stefndu mest í frelsisátt við hans er í raun réttri meira en
bls. 44, Kulið kemur, bls. 50 og Eyrarsund. En eftir síðustu venjuleg ævisaga, því að hún
I. og X. kvæðið í Söngvum til aldamót, og sérstaklega eftir er saga þess, hvernig íslend-' starfi og frammistöðu íslenzkra
jarðarinnar. ‘ I að heimastjórn komst á, er ingar tóku utanríkismálin í stjórnmálamanna og jafnframt
jþ hægt að segja, að sjálfstæðis- sínar hendur, mótuðu þau í íslenzku þjóðinni, hugsjónum|
! bai'átta okkar hafi mest mótast framkvæmd svo lengi verður
Hendur og orð eftir Sigfús af mönnum, sem beittu rök- búið við. Bókin er því þýðing-
Daðason, Heimskringla, verður hvggju og tömdu sér þær bar- armikill þáttur íslandssögu
að teljast með merkustu ljóða- éttuaðfei ðir, sem reynslan umrædds timabils og verður
bókum seinni ára, og mikil er sýndi að drýgstar höfðu reynzt aHtaf metin til fremstu heim-
síðan að eyrarvinnu í 20 ár..
Hann fékk stundum marga á-
horfendur, þegar hann var að
beita lóðirnar í Vestmannaeyj-
framförin frá fyrri bók hans,
enda margt ár liðið síðan hún
kom út. Sigfús er spar á orð en
Orð hans hafa gildi og þannig
til árangurs í samskiptum þjóða ilda-
Krabbe hóf störf við íslenzku
verið er að gagnrýna hvert
handtak hjá blindum manni,“
bætir gamli maðurinn við. Slík-
ur skáldskapur, sem lífi'ð yrkir
sjálft, þarf ekki meðmæla við.
hennar í framkvæmd, hvað Þannig mætti halda áfram að
snertir utanríkisstefnu hennar telía rneikileg atvik og svip-
og' lokaþátt þess hvernig hún myndil U1 hek Valtýs Stefáns-
varð lýðveldi að nýju. ! sonar og fylla morg- morg blöð-
Krabbe segir frá mörgu í hvi velður be sleppt hér. En
þessari bók, sem áður var hul-, hinu má bæta við> að sá er illa
ið almenningi og mikill fengur'læs’ sem verður fyrir von-
á friðartímum. _____________ ____________ _ ___w...
Eftir 1918 varð viðhorf ís- stjórnardeildina í Höfn|er að fa vitneskju um. Margt, brigðum af að lesa þessa bók.
lendinga allt annað en áður, skömmu eftir að hann lauk Framh. á 9. síðu. | Eiríkur Hreinn Finnbogason.