Vísir - 18.08.1962, Qupperneq 4

VISIR
Laueardaeur 18. áeúst 1962
WWWW’WWVWWWWANWAWViWAWA'MSWW.VAW/AVWVWiW.VJ
Fór til kleifarvatns
Fyrir skemmstu var
haldin hér í bænum
myndlistarsýning fimm
Svía, sem sjálfir létu
ekki sjá sig hér og hafa
aldrei hmgað komið, en
í gær áttum vér viðal
dagsins við sænska lista
konu, sem lagt hefir leið
sína um fsland í nokkr-
ar vikur, en fer héðan án
þess að halda nokkra
sýningu. Hún hefir raun
ar ekki málað hér neina
mynd. En samt þykir
oss trúlegt, að fslands
eigi eftir að gæta í ófá-
um myndum, sem koma
frá hendi listakonunnar
næstu misseri og jafnvel
lengur.
Umferðin stöðvaðist.
Hún heitir Lizzié Olsson og er
raunar upprunnin í Vestur-Sví-
þjóð, eins og landar hennar, V-
Svíarnir fimm, er sýndu h^r á
dögunum. En hún er ekki í
„Grupp 54“ af þeirri einföldu
ástæðu, að hún er ekki af Gauta-
borgarskólanum. Hún hlaut sína
sænsku listamenntun í Stokk-
hólmi, og settist þar að eftir
nokkur ár i París. Og fyrir einu
og hálfu ári myndaðist þar hóp-
ur tíu ungra listamanna og
kvenna. Hópur þessi nefnist „Ak
tiv FSrg", og eins og nafnið
bendir til, leggja listamennirnir
mest upp úr litnum í myndum
sínum og tjáningu. Þeir héldu
sína fyrstu samsýningu í hinum
fræga myndlistarskála Galerie
Blanche, sem stendur við Vástra
Trádgárdsgatan í Stokkhólmi, í
janúar 1961. Sýningin vakti gíf-
urlega athygli ,og hún olli um-
ferðarstöðvun á þessari götu
einn daginn. En sú var ástæðan
til þess, að sænska sjónvarpinu
þótti ástæða t il að senda menn
á sýninguna og sjónvarpa frá
henni út um landið. £n þegar
sjónvarpsmenn komu á staðinn
með allt sitt hafurtask, safnaðist
kringum þá forvitinn múgur og
margmenni, innan húss og utan,
unz engin farartæki komust leið
ar sinnar um götuna. Ein í lista-
mannahópnum Aktiv Fárg var
einmitt Lizzie Olsson, sú sem
hér er nú stödd. Og Nútímalista-
safnið í Stokkhólmi keypti þrjár
myndir á sýningunni, eftir Lizzie
Olsson, Ulf Trotzig og Olle Áng-
kvist. (Þess má geta, að Ulf Trot
zig var einn þeirra sænskra lista
manna, er sýndu verk sín á Nor-
rænu listasýningunni, sem hald-
in var í Reykjavík í fyrra. Hann
er búsettur í París, og kona hans
er meðal kunnustu ungra
ingarmestir á málverkinu, þeir
eru okkar tjáningarmiðill fremur
en formið eða teikningin f mynd
inni. Það gefur okkur meira tján
ingarfrelsi. Okkur finnst hin
stranga teikning, enda þótt hún
sé út af fyrir sig góð og bless-
uð, leggja of miklar hömlur á
málarann. Eins og ég sagði, er
hér ekki um venjulega liststefnu
að ræða eða isma eða myndstíl,
enda siglir hvert okkar sinn sjó
að öðru leyti en þvf, sem ég
sagði áðan. Það á við okkur,
sem sagt hefir verið: „Að mála,
það er fyrst og fremst að yrkja
í lit. Sé liturinn ekki rfkjandi
þáttur í verkinu, getur vissulega
verið um listaverk að ræða þrátt
fyrir það, en ekki málverk".
Náms- og
sýningarferill
— Hvar hafið þér gengið á
skóla og haldið sýningar?
— Fyrst var ég fjögur ár f
Konstafacskolan í Stokkhólmi,
1944 — 48, þá fór ég til Parísar
og var þar að mestu næstu fjög.
ur ár, en ferðaðist á sumrin
Lizzie Olsson.
einlægara og sannara mannlíf
en hjá þvf fátæka fólki, sem
þar býr.
Heiðursborgari á
Cyklad-eyjum.
— Voruð þér við nám í
Grikklandi?
— Ég hafði lengi haft hug á
að heimsækja Grikkland, og svo
gafst mér fyrst kostur á því
1953. Ég fór þangað sem kenn-
ari í sænskum umferðarlist-
ið nemendum erfitt að komast
út úr slíkum viðjum, sem á þá
eru settar, ef teoríum er haldið
of fast að þeim, þá sé hætt við,
að hinn skapandi einstaklingur
komi ekki fram í verkunum.
Við héldum ekki of mikið sam-
an Svíarnir í París. Þó er ekki
því að neita, að þarna á Mont-
parnasse, þar sem ég var, þeim
gamalkunna stað, hittumst við
oft á vissum veitingastað um
tíma og tíma, en skiptum svo
um. Ég man eftir Pólska barn-
fannst hún vera komin til tunglsins
sænskra rithöfunda, Birgitte
Trotzig). Annars eru hinir með-
limir í Aktiv Fárg þessir: Felix
Hatz, C. O. Hultén, Albert Jo-
hansson, Brita Molin, Georg
Stuttner, Wiking Svensson og
Gösta Werner.
Hópurinn tilheyrir
engum isma.
— Fylgir hópur ykkar ein-
hverri tiltekinni listastefnu?
— Nei. Við sem heild til-
heyrum engum isma. En það er
okkur öllum sameiginlegt, að við
trúum því, að litirnir séu þýð-
' Þetta er ekki á tunglinu, heldur á svæðinu sunnan við Kleif-
arvatn.
til annarra landa, Englands, Skot
lands, Spánar og víðar og var
nokkrar vikur eða mánuði í
hverju landi, ýmist til að skoða
söfn og ekki síður til að heim-
sækja staði utanhalt við leiðir
venjulegra ferðamanna, kynnast
sérkennum landsins og hinu upp
runalegasta fólki í hverju landi.
Loks var ég við nám í Ravenna
á Italíu árið 1953. lærði freskó
og mósaík hjá prófessor Signor-
ini. Fyrstu sérsýningu mfna
hélt ég í Lilla Galleriet í Stokk-
hólmi 1957 og þar næst í Upp-
sölum 1960. Þá hef ég tekið
þátt í þessum samsýningum: 1
Graz í Austurríki 1958, í Ham-
borg 1959, á Musée d’Art Mod
erne í París 1959, í Moderna
Museet í Stokkhólmi 1960, í
Budapest 1960, Gautaborg 1961,
og í Stokkhólmi 1961 og 1962.
Söfn í Stokkhólmi, Gautaborg
og Linköbing hafa keypt mynd
ir af mér auk einkasafna.
Stærsta verk, sem ég hef gert,
er kalkmálverkið „Fran mörk-
er till ljus" á einum veggnum
í ABF-byggingunni í Stokk-
hólmi, og þar eru líka veggmál
verk eftir Bror Hjort. Síðustu
tvo vetur hef ég kennt listmál-
un í myndlistarskóla ABF í
Stokkhólmi, en aðrir kennarar
þar eru Gösta Dagermark list-
málari og Börge Lindberg,
myndhöggvari.
„De smá tingen
i tiIvaron“.
— Hvaða land haldið þér, að
hafi haft mest áhrif á list yðar?
— Það eru fyrst og fremst
hinir einstöku smáhlutir og fyr-
irbæri í tilverunni, sem ég geri
mér far unr að kynnast og það
eru endurminning og upplifun
þeirra, er ég reyni að tjá í lit-
um. Og ég þykist hvergi hafa
komizt í nánari snertingu við
slíkan veruleika en í Grikklandi.
Ég hef dvalizt fjórum sinnum
þar í landi, einkum á eyjunni
Santorini og öðrum eyjum f Cyk
lad-eyjaklassanum. Og ég hef
hvergi fyrir hitt upprunalegra,
skóla, Gerlesborgskolan, árin
1953, 57 og 59 og 1960 veitti
ég skólanum forstöðu. Skólinn
starfaði aðallega á Cyklad-
eyjum. Þessu starfi var svo vel
tekið þar sýðra, að ég vissi ekki
fyrr en ég stóð með skjal'- í
höndunum upp á það einn góð-
an veðurdag, að ég hafði verið
gerð heiðursborgari á Cyklad-
eyjum. Þetta þótti mér óvænt
upphefð og vænna um þar en
nokkurs staðar annars staðar,
þar sem mér fannst orðið svo
vænt um landið og fólkið. Ég
hef ekki enn orðið fyrir slíkum
áhrifum nokkurs staðar sem í
Grikklandi, einkum þarna úti á
eyjunum. Þar er allt svo ekta í
öllum sínum einfaldleika, þar
varðveitast enn þjóðleg ein-
kenni, sem hverfa óðum í fjöl?
býlinu inni á meginlandinu.
um t ,d. og fleiri stöðum, þar
sem við hittumst og listamenn
frá fleiri þjóðum, ræddum þar
okkar áhugamál, skemmtum
okkur eins og efni stóðu til.
Síðan var farið heim til ein-
hvers og haldið áfram samræð
um þangað til dagur rann. Þá
var farið út á einhvern markað
og aurað saman í hrísgrjón og
hellt í eina skál og síðan kútur
af rauðvíni og haldin morgun-
máltíð og svo fóru allir að
leggja sig eftir alla spekina.
Svo kom dagsverkið þegar mað
ur vaknaði. Það var mikill hug-
ur og vizka og alvara og allt
það. Um að gera að vinna sem
mest til að gleyma daglegu
brauði, það var ekki of mikið
af því. Raunar mátti löngum
heita gott, ef við gætum veitt
okkur ærlega máltíð annan eða
Áttu ekki alltaf
málungi matar.
— Hvernig gekk annars líf-
ið til á Parísarárum yðar og
hvernig féll yður kennslan þar?
— Fyrst gekk ég í skóla hjá
hinum gamalfræga málara og
listkenningafrömuði André
Lhote, en ekki varð ég þar
mosavaxin. Ég hef miklar mæt-
ur á Lhote sem listamanni, en
mér féll ekki kennsla hans og
kenningar, sem henni fylgdu.
Hann var alltof mikill teoretíker
fyrir minn smekk. Þess vegna
skipti ég um kennara og fékk
tilsögn hjá Macavoy, sem er
rússneskur prófessor við lista-
háskólann. Mér féll afarvel við
hann, og svo var um alla hans
nemendur, af því að hann setti
þeim engar kenningar, heldur
hélt þannig á spöðunum, að allir
fengu frjálsa útrás með það,
sem hugurinn stóð til. Hann
gerði sér ljóst, að það getur orð
§
I
þriðja hvern dag. En samt var
þetta stórskemmtilegt líf. Ég
man eftir þvf, að einu sinni
fékk einn landinn matarsend-
ingu heiman frá Svíþjóð. Hann
kom til mín og spurði, hvort ég
vissi ekki af einhverjum, sem
ekki hefði fengið peninga eða
mat heiman nokkuð lengi. Ég
mundi ekki eftir neinum sér-
stökum, sagði svo einhverjum
frá þessari sendingu. Og það
var eins og við mannin mælt.
Um kvöldið var eins og öll
sænska kólónían væri mætt hjá
þessum ágæta manni, sem sat
uppi með mat að heiman.Ogþað
er ekki að orðlengja það. Hon-
um var þetta víst ætlað til
langs tíma, en það fór á annan
veg. Þegar gestirnir kvöddu,
var hver einasta matarögn upp
urin.
Framhald á bls. 2
■AW.WAWirrtVAV.WJW.